Mods, nerds en rockers. De straat en Savile Row. En overal sigarettenrook en een strijkorkestje. Mannenmode zoekt zichzelf en probeert verschillende gedaantes uit.

Lene Kemps Foto’s : Michel Damanet/Reporters en Etienne Tordoir

M oschino vertelt een sprookje. Over een ijdele prins die zo verwend is dat niets hem nog kan boeien. Elke zes maanden doet de kleermaker zijn uiterste best om het heerschap te verleiden met weer andere stoffen, kleuren en modellen, maar het mag niet baten. De prins blijft boos en ontevreden. Tot de kamerjongen hem in uiterste wanhoop een T-shirt geeft. De prins probeert het kledingstuk en voelt zich opgelucht. Moraal van het Moschino-verhaal : mode is iets wat je tijdelijk begeert, maar echte stijl is wat je diep in jezelf voelt. Stijl is eeuwig. Pas als je trouw blijft aan je eigen stijl, heb je de complete vrijheid.

Zowel in Milaan als in Parijs heerst het gevoel dat het genoeg is geweest. Genoeg uitgeprobeerd. Tijd om naar de klanten te luisteren en te vragen wat zij willen. De reality-check die bij de vrouwenmode werd uitgevoerd, wordt ook voor de mannensector een punt. Mannenkleding was the great white hope van de mode. Mannen zouden modebewust worden en de industrie een nieuwe impuls geven. Het enthousiasme bleek van korte duur. Zowel het verdwijnen van het toonaangevende Vogues Hommes als de problemen die het luxewarenhuis Barneys heeft, doen de stemming geen goed. De mannenmodeweek begint in mineur, met lege stoelen in de zaal en een vage overtuiging dat het anders moet.

De Sehm, de mannenbeurs in Parijs, ziet het optimistischer. Een roze bril zetten ze nog niet op, maar ?we gaan van zwart naar grijs”, melden ze. Vervolgens geven ze cijfers dat december ’95 gezien de vele stakingen ronduit desastreus was en dat in de overige elf maanden de verkoop van mannenkleding met enkele procenten daalde. Maar : de ketens met een sterk imago en de kleinhandelaars met een strategie hebben de schade weten te beperken, zeggen ze. Stilstand is vooruitgang in het textiel.

Iedereen heeft het over vrijheid. Niemand wil nog mode, maar iedereen gebruikt het woord stijl. ?Er is maar een woord dat de stijl van de jongeren van vandaag beschrijft”, zegt Versace. ?Slechts één woord vat hun passies en sterke levensdrang : vrijheid. Versus spreekt hun taal, versterkt en bevestigt hun verlangen om hun persoonlijkheid naar buiten te brengen en stereotype beelden te laten vallen. De wens om uniek te zijn en tegelijkertijd tot een groep te behoren.”

Dolce & Gabbana stellen het sterker. ?Een bepaald type van mode bestaat niet meer”, zeggen ze. ?Mode omwille van de mode is dood : de mode van de slechte smaak, het najagen van het excentrieke, het gebrek aan maat, het ontbreken van stijl. Een aantal woorden kunnen niet meer worden gebruikt : trend, avant-garde, modern. Het is ook afgelopen met de mythe dat je een uiterlijk kan kopen, en dat je op de koop toe een aantal belangrijke waarden erbij krijgt. De winnaar is de man met persoonlijkheid, die ook geestelijke elegantie uitstraalt, die genoeg charisma heeft om iets op een persoonlijke manier te kunnen dragen.”

De mythe van de mode wordt vervangen door een al even ongrijpbaar iets : tijdloze stijl. Het credo van de jaren tachtig : koop een pak en een persoonlijkheid, maakt plaats voor het motto van de jaren ’90 : zoek jezelf.

Er is een terugkeer naar tailoring, naar de klassieke mannengarderobe met stukken als de carcoat en de redingote. Uitgevoerd in nieuwe lichtgewicht materialen. De ?nieuwe echte man” wandelt mee in alle collecties. Minder bolhoed-en-wandelstok dan twee seizoenen geleden. Minder ?mod” dan vorig seizoen. Niet John Steed, maar Steve McQueen is het voorbeeld. Het silhouet is tussen heer en hippie blijven hangen, bij een sixties-elegantie : leren broek, V-halstrui en mouton retourné. Het charisma van de gesofisticeerde vrijgezel à la Burt Bacharach, met een appartement met rond bed, dimlichten en quadrofonische hifi ; en een garderobe vol strak gesneden ribfluwelen kostuums, zijden hemden en kasjmieren sjaals. Zoals Gucci het formuleert : deluxe with anedge. Luxe met een scherp kantje. Modern classicisme. Gucci is misschien het beste voorbeeld van de evolutie die het mannenbeeld heeft doorgemaakt. Van hype naar hip. Het silhouet is netjes en scherp. Op de muziek van Shaft defileren slanke fluwelen pakken, militair aandoende jassen, camel blazers op een witte jeans, zijden hemden en mohair truien. Veel leer en daim. De rich-hippie-look. Waarschijnlijk ook psychedelisch prijzig.

Eenzelfde geest, meer relaxed en vlot, zit in de collectie van Sonia Rykiel. Beige suède broeken en witte wollen truien. Geruite overal ruiten California-golfensembles. Pulp Fictio-smokings. Een strak en eng silhouet met scherpe schouders.

Zelfs het zeer klassieke Hermès heeft een nieuwe outfit : een platte broek en met rijbroekzakken, accent op de heupen, en een gecenteerd hemd.

Bij Paul Smith zijn alle proporties van de nieuwe elegantie perfect : lange jasjes, strakke broeken (plat, zonder een enkele plooi) en rolkraagtruien. Felgekleurde ribfluwelen pakken. En een finale van geruite broeken en zijden changeant hemden.

Hugo heeft de mod-proporties laten varen voor een zachter silhouet met een heupbroek en een langer jasje. Parka’s, korte jacks en sweaters zorgen voor een sportieve uitstraling. Bij Boss is het kostuum heer en meester, uitgevoerd in zachte materialen, in warme kleuren of diep blauw.

Ook Olivier Strelli richt zich op die ?gewone” man van de straat, die met een dagelijkse elegantie voorbijwandelt. Argyle debardeurs en geruite pakken. Ribfluweel. Nette kostuums met twee splitjes achteraan. Een ogenschijnlijk nonchalante manier van kleden. Strelli opent voor ons de modeweek en meteen wordt de toon gezet : de modellen defileren met een sigaret. We zullen het later keer op keer zien in volgende shows. Niet zozeer als uiting van machismo of glamour, maar in een poging om de ?man in de straat” te typeren, om van de typische defilé-en-modellen-sfeer weg te gaan en een dagelijks tafereel te schetsen. Mode heeft genoeg van het spektakel en doet zijn uiterste best om gewoon te worden.

Vreemd dat Dolce & Gabbana zeggen dat slechte smaak niet meer bestaat, want zij verheffen alles wat ervoor moet doorgaan tot kunst. Dikke zwartgerande brillen, hemden met korte mouwtjes, smalle das, anoraks en skibroeken. De typische kantoorsukkel wordt rolmodel. Jerry Lewis outfits, bij hen zien ze er goed uit. Zelfs de V-halstruien met korte mouwen zijn erg mooi. Het levert een soort sexy boekhouderlook. Een Italiaanse variatie op het John Cleese-appeal.

In hun D & G-lijn bespeelt het duo hetzelfde register van nerd chic, dit keer met een Latijns-Amerikaans accentje : Jerry Lewis heeft een bandana om zijn hoofd geknoopt. De boekhouder draagt een Hawaï-hemd. Computerfreaks kiezen voor golftruien en het soort glanzende broeken dat oude Amerikanen dragen. De finale bestaat uit een parade van tweedehands Las Vegas smokingjasjes, een wit hemd en een jeans.

Clark Kent is nog steeds een graaggezien figuur in de mode. Overdag doodsaai, bij dreigend gevaar superman in een blitz fluopak.

Gianni Versace kiest voor de rock-‘n-roll-aanpak, compleet met gillende meisjes op straat maar die komen voor Robbie, de Take That runaway. Leren broeken met drieknoops jasjes. Transparante hemden en suède broeken. Boots met Cubaanse hakken. Reptielenprints en dierenmotieven. Een verwijzing naar de seventies met cabans en rechte jassen, strakke schouders en smalle broeken.

?Er worden zoveel afgrijselijke dingen gemaakt”, zegt Giorgio Armani in een gesprek met de International Herald Tribune. ?Men verwart minimalisme met leegheid en maakt mode die de totale ontkenning is van creativiteit en schoonheid.” Armani doet zijn best om het showelement in de mannenmode terug te schroeven en moderne, draagbare kleding te brengen. Hij snijdt zijn pakken dicht op het lichaam, combineert wijde broeken met getailleerde jasjes en strak tricot, en maakt de mooiste overjassen. Weinig hemden, vooral veel truien. In de Emporio-lijn speelt hij met verschillende proporties en zachtere materialen. Truien met cijfers herinneren aan Bikkembergs. Hij toont zijn jeanswear met de mooie Liverpool goalkeeper David James als model en hightech skikleding. ?Ik kan het me niet veroorloven om inventief te zijn zonder aan de draagbaarheid te denken. Misschien ben ik onbescheiden, maar ik denk dat ik daarin verschil van veel andere ontwerpers”, vertelt Armani aan Suzy Menkes. ?Ik heb oog voor de markt, dat is een soort verplichting. Mensen die niet aan de markt denken, brengen het hele systeem in gevaar.”

Bij Versace hebben sommige jongens een vrouwelijke wrong in het haar. Op zijn persdossier staat een goedgebouwde jongeman zonder geslacht. De vermenging mannelijk-vrouwelijk hangt nog steeds in de lucht. Tot ongenoegen van Armani, die het een al te makkelijke provocatie vindt.

Deftige merken hebben zich het gebruik van ?vrouwelijke” stoffen eigen gemaakt. Astrakan, zijde, zachte en glanzende materialen maken deel uit van bijna elke collectie. De aandacht gaat weg van de hoekige machoschouders naar het meer sensuele gebied van de taille. In een heupbroek en strak hemd wandelen mannen anders.

En op hoge hakken dan ! Vivienne Westwood stopt haar mannen in pyjama met een klassieke pump eronder. Of in een kilt en getailleerd spencerjasje. Ze drijft het dandybeeld tot het uiterste en toont een fatterig silhouet in een klassieke Engelse stof. Louis XIV à la Westwood.

In Parijs doet Jean-Paul Gaultier net hetzelfde. Hij organiseert een haute-coutureshow voor mannen, zonder muziek maar met een dame die zoals dat hoort de beschrijving van de kleding afleest. Het is een verrassend concept, dat vreemd genoeg niet choqueert. Een zwart model in een jurk met boothals en een randje bont. Een ander in een bustier met poefjurk en strik op het achterwerk. Elk model zwaar gemaquilleerd kijkend vanonder een hoed met voile, met een penseeldun snorretje onder de neus.

Rei Kawakubo toont Comme des Garçons op magere, androgyne jongens. In hun krappe debardeurs, jeans en gymschoenen lijken ze recht van de straat gekomen. Ze vormen een fragiel en spontaan tegengewicht voor de klassieke ?oudere” heren als Pete Townsend die Comme des Garçons altijd lijken te dragen met een uitstraling van : kijk eens hoe intelligent mijn kledingkeuze is.

Lawrence of Arabia staat op Yohji Yamamoto’s uitnodiging, en dat is exact het beeld dat we krijgen, in verschillende gradaties. Drie lagen dikke truien en een kleurige caleçon. Een blazer met langere panden vooraan. Een monnikenpij over een broek. Oosters aandoende silhouetten opgebouwd met westerse elementen. De sfeer is zoals overal mannelijk romantisch.

Het ultieme strijkorkest het Symfonisch Orkest van Parijs speelt in de paddestoelentent van Walter Van Beirendonck, waar ze voortdurend hetzelfde stukje Blur herhalen. Het schept een magische en irreële sfeer. Walter start met Kinky Kings, plastic uitziende modellen die op Ken (de vriend van Barbie) lijken. Ze dragen kniebroeken met opgezette zakken en hemden met Courrèges-achtige drukknopen, plastic jumpsuits, capes met een romantische zwanenprint of een T-shirt waarop borsthaar is geschilderd met achterop de slogan : Finally chesthair. Mijn favoriete passage is die met de Van Beirendonck-dubbelgangers en de kinderen. Daddy-beren en kroost. Mannen met baarden hebben voortaan een extra carrièrekeuze : ze kunnen te kaperen varen of defileren voor Van Beirendonck. Wie heeft er bleke, smalle jongetjes nodig als er big boys zijn ? In kleurige houthakkersruit, teddybroek of grafisch tricot : streetwear is voor alle leeftijden en formaten.

Het Dries Van Noten-defilé onder een Paijse metrobrug vormt een perfect vervolg op de show in Firenze en een mooie illustratie van de gewone-jongens-op-straat-sfeer. De collectie heeft een frisse tweedehandslook en oogt street. Een knielange overjas gaat over een smalle broek en ribbeltrui. Er zijn mooie zwart-bruincombinaties met smurfenblauw als accent. Jassen korte jacks, anoraks, blazers tegen de kou. Sportschoenen in opvallende kleuren. Weer of geen weer, dit is hartverwarmend.

Straatmode van Dries Van Noten.

Het klassieke Paul Smith-pak.

De oosterse silhouetten van Yamamoto.

Armani kiest voor eenvoud en draagbaarheid.

De berenpapa’s en co van W & L.T.

Versace goes rock- ‘n-roll.

De jongetjes van Comme des Garçons.

California golf chic van Strelli.