JOHN MALKOVICH, MET VOORSPRONG DE VEELZIJDIGSTE KARAKTER-ACTEUR VAN ZIJN GENERATIE, HEEFT NOG ANDERE PIJLEN OP ZIJN BOOG : EEN VAN ZIJN LAATSTE DADA’S IS EEN KLEDINGMERK VOOR HEREN. DE NAAM : TECHNOBOHEMIAN. DE STIJL ? DIE VAN EEN GESOFISTICEERDE DANDY, MET EEN VERFRISSEND VLEUGJE NON-CONFORMISME.

U kent hem als de verdorven aristocraat in Dangerous Liaisons, als de naïeve dommekracht in Of mice and men, als de sinistere killer in In the line of fire of de fluisterende psychopaat in Conair. In de kafkaiaanse satire Being John Malkovich betalen mensen tweehonderd dollar om even hém te kunnen zijn, compleet met die magnetische, wat loensende blik. En in de reclamespotjes voor Nespresso troggelt hij in een onberispelijk wit pak als Sint-Pieter (of God de Vader zelve ?) George Clooney zijn koffiecapsules af. Malkovich is een hedendaagse versie van de renaissancemens : spreekt behalve Engels en een mondje Kroatisch vloeiend Frans, zoals bleek toen hij onlangs in het Parijse Théâtre de l’Atelier een moderne enscenering van Les liaisons dangereuses regisseerde. Het theater is trouwens zijn eerste liefde : samen met zijn goede vriend Gary Sinise stichtte hij in 1974 de Steppenwolf Company, waarmee hij in meer dan vijftig producties optrad. Ook de operawereld is hem niet vreemd ; in het Weense Ronacher ‘zong’ hij onlangs de rol van Casanova in het muzikale drama The Giacomo Variations.

VAN VELE MARKTEN THUIS

Daarnaast geeft Malkovich blijk van een uitgesproken ondernemingsgeest. Zo is hij mede-eigenaar van Lux, een van de meest coole nachtclubs in Lissabon en opende hij pop-upstores in Milaan en Parijs. Niet dat zijn zakeninstinct feilloos is – in 2009 bleek hij zo goed als geruïneerd te zijn door de belegger/oplichter Bernie Madoff. Malkovich nam het filosofisch op : “Het leven kan je onverwachts een gemene loer draaien. Maar kijk, een groot deel van mijn leven had ik helemaal geen geld. Wat zou zo’n opdoffer mij dan van de wijs brengen ?”

Het hield hem in elk geval niet tegen om zich met veel enthousiasme op zijn projecten in de modewereld te storten. In 2002 al stichtte hij samen met de Italiaanse zakenman Francesco Rulli zijn eigen modebedrijf. In 2003 lanceerde hij een eerste kledinglijn voor mannen, Uncle Kimono. In 2010 volgde een tweede lijn, Technobohemian, waar hij zich nu volop mee bezighoudt. Dat hij ooit nog kostuumontwerp studeerde, komt hem goed van pas. Van wel meer sterren wordt beweerd dat ze zelf kleren ontwerpen, altijd aardig voor de marketing, maar bij Malkovich blijkt het nog te kloppen ook. Hij eist het volledige vaderschap van zijn kledinglijn op, van de eerste schetsen tot de selectie van de stoffen en de aanpassingen van de prototypes. Hij is zelfs al opgemerkt op de Parijse textielbeurzen, op zoek naar de beste stoffenleveranciers. Nu was de acteur altijd al een notoire dressman : “Ik heb van jongs af een interesse in mode gecultiveerd, ik hou van design, van een uitgekiende snit, van details in de afwerking. Stijl is belangrijk, ik zie het als een vorm van zelfexpressie.”

DE KLEREN VAN DE KAMELEON

Malkovich tekent graag en houdt van mooie dingen. Zijn eerste ontwerpen schetste hij tussen opnamen door op filmsets, om het lange wachten te verzachten. En dan waren er ook nog de lange vliegtuigreizen, de man is een echte wereldburger. Tijd genoeg om een paar schetsboeken te vullen. Waar hij zijn inspiratie haalt ? “Modebladen of andere magazines lees ik bijna nooit. Soms vind ik inspiratie in de cinema, soms kijk ik gewoon naar mensen op straat. Er is toch een zekere correlatie tussen de job van een designer en die van een acteur die zich voor elke nieuwe rol volledig transformeert. Ik hou ervan om die transformatie te ervaren, ook in de kleren die ik ontwerp. Elke transformatie is immers een bevestiging dat we constant opnieuw geboren worden.”

Paradoxen zijn hem niet vreemd, deze verzamelaar van kant en ander authentiek handwerk, arts and crafts en achttiende-eeuwse stoffen. Tegenover zijn intense gereserveerdheid staat een ietwat verontrustende extravagantie. Denk maar aan die scène in In the line of fire waarin hij het pistool van Clint Eastwood in zijn mond steekt. Of aan zijn onheilspellende woedeaanval in het absurde Burn after reading van de broers Coen waarbij hij de neus van Brad Pitt breekt. Of Colour me Kubrick, de op ware feiten gebaseerde wrange komedie waarin hij in hemden met een kantkraag en synthetische nerts gestalte geeft aan een oude homo met gestifte lippen die zich uitgeeft voor de regisseur van 2001 : A space Odyssey. Het zal niemand verbazen dat de hoofdrolspeler zelf zijn kostuums koos.

KOSMOPOLITISCHE MILLENNIUMMENS

Die paradoxen zitten net zo goed in zijn kledingcollecties die hij schiep “naar zijn beeld en gelijkenis”. Malkovich houdt van jassen gemaakt van hennepvezels, gehaakte truien en kasjmieren sjaals. Maar die natuurlijke materialen zijn dan wel bedrukt met speelse ruitjes-, paisley- of visgraatmotieven, als een versmelting van de Old England-distinctie van de hertog van Edingburgh en de popgarderobe van Twiggy. Contrastrijke Britse invloeden, hoewel de hele productie, op die van het denim na, in Italië gebeurt. Zijn partner in crime is de Italiaanse grafisch ontwerper/designer/architect Riccardo Rami, die vooral toezicht houdt op de technische uitvoering. De naam Technobohemian dekt de lading : het is een herziene visie van de artistiek-intellectuele bohemien, een kosmopolitische millenniummens die totaal geëngageerd is in de technologische wereld van vandaag. Sinds vorig jaar is de collectie van de acteur/estheet te koop in Opificio JM, zeg maar ‘Werkplaats John Malkovich’ in het historisch centrum van Prato, twintig kilometer ten noordwesten van Firenze. Aangevuld met een reeks streekproducten, artisanale objecten, juwelen en verzorgingslijnen. Wie zich helemaal wil onderdompelen in Malkovich’ wondere wereld kan trouwens ook lunchen in het gelijknamige restaurant of de producten bestellen via de website (www.opificiojm.it). In de feestperiode was er in Parijs een pop-upversie van Opificio JM.

ICOON OF DILETTANT ?

Zou de perfectionistische ondernemer ooit de film- en theaterwereld kunnen ruilen voor de mode ? Weinig waarschijnlijk. Als acteur is hij een icoon, maar hij beseft maar al te goed dat hij in de modewereld nog steeds een dilettant is. “In dit milieu”, zucht hij, “bereik je niet altijd wat je wilt, je moet tevreden zijn met een zo goed mogelijke benadering van wat je voor ogen hebt. Mode is een moeilijke business, maar je moet geduldig zijn.”

Zijn naam is een tweesnijdend zwaard, want hij wekt zowel hoge verwachtingen als wantrouwen op, of zelfs een vijandige houding tegenover ‘die filmster’ die wat komt rommelen in een domein dat het zijne niet is. Een beetje zoals een actrice die ineens ook wil gaan zingen. Werkt Malkovich de modewereld op de zenuwen ? “Wie weet”, zegt hij op zijn bekende lijzige manier. “Maar de echte vraag is toch : heb je de nodige capaciteiten ? Julian Schnabel is een schilder, maar dat belet volgens mij niet dat hij ook een volwaardige regisseur is. Het zijn gewoon twee verschillende expressievormen. En niemand zal ontkennen dat ook ontwerper Tom Ford het ook als filmregisseur niet onaardig deed, zoals A single man bewees. Het ene talent sluit het andere niet uit.”

www.technobohemian.it, www.opificiojm.it

DOOR ANTOINE MORENO – BEWERKING LINDA ASSELBERGS

“IK HOU ERVAN EEN TRANSFORMATIE TE ERVAREN, ELKE TRANSFORMATIE BEVESTIGT DAT WE CONSTANT OPNIEUW GEBOREN WORDEN”