De Franse stad Lyon staat het hele voorjaar in het teken van de achttiende eeuw. En ook een gastronomische maaltijd is er nooit ver weg.
Het was allicht onbegonnen werk : een verkenningstocht door het Lyon van de achttiende eeuw op enkele uren tijd. Ik was er, om onduidelijke redenen, nooit eerder geweest, en wist ook niet echt wat te verwachten.
Ik begon mijn avontuur in Lyon Part-Dieu, op een bijzonder grauwe voormiddag. Voor het station, een gedecideerd moderne constructie in een kille zakenwijk uit de jaren tachtig, nam ik de stadsbus naar Le Vieux Lyon, richting Gadagne. In dat mooi gerenoveerde renaissancegebouw huizen twee musea, gewijd aan enerzijds de geschiedenis van Lyon, en anderzijds marionetten uit de hele wereld. Tot 5 mei loopt er in de kelder de tentoonstelling Lyon au 18e, un siècle suprenant ! En daar, in het halfduister, circa driehonderd jaar geleden, begon mijn eerste grondige bezoek aan de grootstad.
Lyon was in de achttiende eeuw veel kleiner, zo zag ik op oude kaarten en plannen, een ‘Manhattantje’ in de Rhône, omringd door platteland. Ze was de tweede stad van het (toen nog) koninkrijk, maar had wel een grotere handelsactiviteit dan Parijs. Er werden, in de aanloop naar de industriële revolutie, die een eeuw later losbarstte, tegels gemaakt, en wapens, meubilair en zijde. In feite, grapte een van mijn gidsen, een wetenschapper gespecialiseerd in textielgeschiedenis, zou Lyon en niet Parijs wereldhoofdstad van de mode moeten zijn geworden. Er heerst nog steeds een zekere rivaliteit tussen Lyonnais en Parisiens.
Er werd destijds fors geïnvesteerd in cultuur (een openbare bibliotheek in 1731, ’s lands eerste theater in Italiaanse stijl), wetenschap (botanica en geneeskunde : ’s werelds eerste school voor dierengeneeskunde opende in 1761), alsook architectuur (waaronder het Hôtel Dieu, met zijn eindeloze façade langs de rivier). Het pantomimeballet werd in Lyon uitgevonden, net als de pyro-scaaf, de eerste stoomboot, in 1783. Een jaar later vertrok een van de eerste bemande vluchten van de montgolfière in Lyon.
Nostalgie naar een tijdperk dat je nooit hebt meegemaakt, vergt allicht meer dan oude stadsplannen, religieuze traktaten, wandtapijten en antieke meubels. Of misschien ligt de achttiende eeuw gewoon een eind te ver (een baan als kaartjesknipper op Expo 58 lijkt me daarentegen nog wel iets). Maar als een fundamentele reisgids, een eerste introductie tot Lyon, is de tentoonstelling uitstekend, omdat je leert waar de stad vandaan komt.
Aan het thema van Lyon in de achttiende eeuw wordt dit voorjaar een heel evenementenprogramma opgehangen, met theatervoorstellingen, conferenties, concerten en kinderateliers. Sommige initiatieven zijn hoogstens amusant – op het plein voor Musées Gadagne kunnen jong en oud de matelote leren dansen -, maar de verschillende stadswandelingen kunnen bijvoorbeeld een goed vertrekpunt zijn om Lyon op een andere manier te exploreren. Zelf kreeg ik van het huidige, tastbare, 21ste-eeuwse Lyon alleen enkele vage indrukken tijdens de taxirit terug naar het station : majestueuze bruggen, en het hogervermelde Hôtel Dieu, dat momenteel wordt gerenoveerd. Mijn gepland parcours werd immers in extremis geannuleerd ten gevolge van een andere eeuwenoude plaatselijke traditie : de gastronomie. Toen we onze door de achttiende eeuw geïnspireerde maaltijd eindelijk achter de kiezen had, werd het buiten al donker, en wachtte de trein naar huis.
Lyon au 18e, un siècle surprenant, tot 5 mei, Musées Gadagne, 1 place du Petit Collège, Lyon, www.gadagne.musees.lyon.fr.
DOOR JESSE BROUNS
?Lyon en niet Parijs had de wereldhoofdstad van de mode moeten zijn”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
