De moderne mens heeft iets met lijstjes. De best geklede M/V, de mooiste hotels, de knapste treinritten, de meest gelezen boeken,… Zulke lijstjes zijn dan ook handig om delen van de complexe wereld in één oogopslag te rangschikken : goed – slecht, in – uit. Het competitieve element is altijd goed voor wat debat, voor en tegen.

Het is niet anders met de lijstjes van ‘meest leefbare steden’ die het afgelopen decennium in zwang raakten (p. 72). Ze halen telkens weer alle nieuwsmedia, zeker als zoals dit jaar Vancouver van de troon wordt gestoten door Melbourne en ‘pas’ derde wordt, na negen keer op rij de titel van Most Liveable City te hebben gekregen. Toch bij de keuze van The Economist Intelligence Unit, een lijst die rekening houdt met onder meer gezondheidszorg in de stad, cultuur, milieu, onderwijsmogelijkheden en infrastructuur. Een andere, vaak geciteerde rangschikking is de Mercers’s Quality of Living Survey, vooral een instrument voor overheden en internationale bedrijven die werknemers over de hele wereld uitsturen. Veiligheid, openbaar vervoer en politiek-economische stabiliteit zijn daar dé factoren.

Sinds 2007 is er ook de top-10 van het tijdschrift Monocle, met dit jaar Helsinki op kop, gevolgd door Zürich en Kopenhagen. Hoofdredacteur Tyler Brûlé heeft het over steden die de nadruk leggen op levenskwaliteit, maar eveneens ruimte laten voor het ongeplande en onverwachte. Londen zal volgens Brûlé nooit zijn top-10 halen vanwege de slechte waterdruk, waardoor je het in de Britse hoofdstad steeds moet stellen met een flauwe waterstraal in de douche. Ook het belang van een goede kop koffie is niet te onderschatten. “Hoe denk je dat de Italianen anders zoveel slechte tv en een belachelijke premier zouden aankunnen ?” De Monocle-criteria zijn natuurlijk ernstiger dan de persoonlijke en snobistische voorkeuren die Tyler Brûlé in zijn voorwoord beschrijft, maar hij zwengelt met plezier en zorgvuldig gecultiveerde tegendraadsheid de discussie aan.

Het mag duidelijk wezen dat steden anno 2011 weer helemaal in the picture staan. Niet langer als een oord waar je zo snel mogelijk vandaan wilt, maar een plek met mogelijkheden en levenskwaliteit.

In deze Black 06 Wonen staat het begrip ‘leefbare stad’ centraal. Zelfs al figureert geen Belgische stad op de stedelijke hitlijsten, ook hier beweegt wat. We brengen een update van de nieuwste stadsinitiatieven, nationaal en internationaal en zetten de recentste opvattingen over leefbare steden op een rij (p. 66). Zoals u van ons kunt verwachten, laten we dissidente stemmen aan het woord. Architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout bijvoorbeeld (p. 58). Hij licht de hedendaagse stadsvernieuwing door en omschrijft de plannen van de wereldvermaarde architect Rem Koolhaas en volgelingen als “bijna hysterische, futuristische stedenbouw…” die volgens hem eindigt in “lege glamoureuze iconen of teleurstellende banale winkelcentra in Aziatische megasteden”. Steden zijn volgens Vanstiphout per definitie onvoorspelbaar en de dromen en schema’s van stadsplanners komen bijna per definitie niet uit. Hij stelt voor om af te stappen van een telbare norm voor leefbaarheid.

Ook de Britse ecologist Rob Hopkins (p. 82) heeft het niet begrepen op “utopische steden vol wolkenkrabbers”. Hij startte vijf jaar geleden met een experiment om van het Zuid-Engelse stadje Totnes een transition town te maken die zo klimaatneutraal mogelijk is.

Maar ook als u deze herfst gewoon binnen wilt blijven, biedt deze Black u inspiratie. Met een compleet meubelrapport van op de beurzen in Milaan, Parijs en Keulen (p. 12). De titel ‘Wonen zonder risico’s’ vat de sfeer helemaal samen : de economische crisis is verre van verteerd en er wordt op veilig gespeeld.

We stellen in dit nummer met gepaste trots ook onze zesde Designer van het Jaar voor (p. 26). De Brusselse Nathalie Dewez specialiseerde zich in het ontwerpen van lampen, poëtische lichtobjecten eigenlijk, en haar ontwerpen werden al door prestigieuze labels op de markt gebracht.

trui.moerkerke@knack.be

Trui Moerkerke

DE STAD STAAT WEER HELEMAAL IN THE PICTURE. NIET LANGER ALS EEN OORD WAAR JE ZO SNEL MOGELIJK VANDAAN WILT.