Luxemburg floreert. Daar is de aanwezigheid van de Europese instellingen niet vreemd aan. Sinds lang staat ook de keukendeur open voor invloeden van buiten maar tegelijk houdt de hoofdstad van het Groothertogdom zijn tradities in ere.

Luxemburg gaat goed : dat merk je aan de gerestaureerde klassieke gebouwen in de geordende en propere historische binnenstad, aan de vaak gedurfde moderne architectuur van openbare gebouwen en banken op het snel verrijzende Kirchbergplateau, aan het niveau van de luxewinkels en vele gastronomische restaurants, en aan het levendige culturele programma dat de musea en theaters in de Luxemburgse, Duitse, Franse en Engelse taal te bieden hebben. Aan de basis van deze welvarendheid ligt de aanwezigheid van de Europese instellingen, het financiële centrum en de bloeiende zakenwereld. Robert Schuman (1886-1963), een van de belangrijkste oprichters van de EU, werd in Luxemburg geboren. Mocht hij nog leven, dan kon hij zich in de handen wrijven bij het aanschouwen van de staat waarin stad en bewoners tegenwoordig verkeren.

De Romeinen hadden al door dat de plek strategisch goed gelegen was en installeerden in de vierde eeuw twee straten en een wachttoren. Op de overblijfselen liet Siegfried, graaf van de Ardennen, in 963 een eenvoudige burcht bouwen en gaf deze de naam Lucilinburhuc. De vesting groeide uit tot een versterkte stad en een strategisch bolwerk in de Spaanse en Oostenrijkse Nederlanden. Het kreeg de bijnaam van Gibraltar van het noorden.

Het Groothertogdom van vandaag is 2587 vierkante kilometer groot, waarvan een derde met bossen is begroeid. Het aantal inwoners bedraagt 450.000, waarvan er in de oude stadskern 80.000 wonen (120.000 in de grootstad). Daarvan zijn 52 procent Luxemburgers en de rest buitenlanders. De rol van Luxemburg als een van de hoofdsteden van Europa is niet alleen te danken aan de centrale ligging in het hart van Europa, maar ook aan de talenkennis van de bewoners. Het Luxemburgs is een officiële taal, net als Frans en Duits. De goed betaalde werknemers bij de Europese instellingen en de 170 banken geven deze relatief kleine stad een verrassend kosmopolitische flair.

Unesco riep de stad met de eeuwenoude stadswallen en vestingwerken en de vele goed onderhouden parken in 1994 uit tot werelderfgoed en sindsdien wordt het patrimonium zorgvuldig beheerd. Zo moesten de plannen voor het in aanbouw zijnde Hof van Justitie gewijzigd worden, omdat het oorspronkelijk geplande gebouw te hoog was en daardoor het silhouet van de stad zou veranderen. Buiten het historische centrum zijn de architecten vrijer om hun kunsten te tonen. Men wrijft zich de ogen uit van ongeloof, wanneer men een kijkje neemt in de Kirchbergwijk. Daar verrees op tien jaar tijd een supermodern en multifunctioneel stadsgedeelte. De gloednieuwe concertzaal Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte ( la Philharmonie genoemd) van architect Christian de Portzamparc en een reeks musea behoren tot de ambitieuze projecten die de stad recentelijk realiseerde.

Van rustiek tot elegant

De authentieke keuken van Luxemburg is van het landelijke type. Tot het begin van de 19de eeuw was Luxemburg een agrarisch land, waar men eenvoudig en voedzaam at. Sindsdien heeft het land de keukendeur opengehouden voor invloeden van buiten maar onderhield tegelijkertijd zijn tradities. Tot de evergreens behoren de vermaarde hammen en een hele reeks zware rustieke bereidingen zoals : Bouneschlupp (bonensoep), Gebootscher (aardappelschotel met spek en koffie), forel, snoek of elft in moezelwijn en, om af te sluiten, pruimentaart. In de meeste Luxemburgse eethuizen is het eten – gelukkig – eleganter. Het huidige eten verteert makkelijk en dat geldt ook voor de prijzen : de Luxemburgse restaurateur hoeft namelijk slechts 3 procent BTW aan te rekenen, terwijl er in België 21 procent bij komt.

Wij parkeren de auto in een van de ondergrondse parkings en bestormen de historische stad te voet, wat, gezien de menselijke afmetingen, normaal gezien geen problemen oplevert. Luxemburg is minder stijf dan vroeger maar geeft toch niet gauw al zijn geheimen prijs : de bewoners willen liefst met rust gelaten worden en heel wat activiteiten spelen zich af achter gesloten deuren.

Trendy Grund

De familie Goeres verbouwde schuin tegenover het Palais Grand-Ducal en naast het MuséeNational d’Histoire et d’Art drie oude huizen tot het Hotel Parc Beaux Arts. Op het raam naast de ingang staat de naam Gelle Kläck ( Gele Klok) als herinnering aan de tijd dat in een van de drie huizen een kruidenier was ondergebracht. Het recentelijk geopende hotel is een charmehotel voor mensen van stand. In kamer elf kan men vanuit zijn bed zien of de groothertog ’s ochtends op tijd naar zijn kantoor komt. Het hotel is ingedeeld in tien elegant gedecoreerde, lichte en comfortabele suites, die tijdens de week vanaf 300 euro per nacht kosten en in het weekend vanaf 140 euro, telkens ontbijt inbegrepen.

Via de schilderachtige passage Ilot Gastronomique, met een reeks specialiteitenrestaurants, waarbij het gastronomische eethuis Le Bouquet Garni, wandelen wij naar beneden naar Grund, het lagergelegen gedeelte van de stad. Vroeger woonden hier de arme mensen, maar ook hier werden huizen en straten opgeknapt. In Grund vind je trendy cafés, waar men ’s avonds iets gaat drinken. Wij gaan binnen bij Mosconi, dat recentelijk een tweede Michelin-ster verwierf. Het klasserestaurant heeft zijn onderkomen in een herenwoning aan de oever van de Alzette en heeft een terras aan het water. Het is daar dat wij plaatsnemen en genieten van een lichte lunch. Binnen heeft Mosconi klassiek ingerichte en comfortabele eetzalen. Tussen de tafels staat Simonetta Mosconi. Zij ontvangt met zuiderse vriendelijkheid. Achter de schermen werkt echtgenoot Ilario Mosconi. Hij is autodidact en is voor heel wat fijnproevers de beste Italiaanse kok buiten Italië. Alles wat wij proefden was licht, delicaat, discreet en evenwichtig. Goede herinneringen gaan naar met ricotta gevulde bloem van courgette met basilicumsaus (25 euro), tonijn met tapijtschelpen, kappertjes en bottarga (29 euro), in crème van witte truffel gewentelde lendenribstuk van kalf met oventomaat en selder (35 euro) en bijzondere nagerechten zoals bosaardbeien met basilicumijs, gekonfijte olijven en olijfolie met vanilleparfum (14 euro) of bavarois van kappertjes met citroen- espuma (12 euro).

Wat verder in de Rue de Münster is de gerestaureerde Abbaye de Neumünster, een ‘centrum voor de dialoog tussen culturen’. In de zomer is het abdijplein een open concertzaal, met de rots van de Bock als achtergronddecor. De brasserie van de Abbaye de Neumünster is bekend voor zijn eenvoudige maar smakelijke gerechten, zoals quiche (7 euro), tatin van tomaten (6 euro) en vooral voor de driegangenlunch met keuze (14,20 euro). ’s Zondags is er brunch met jazzmuziek. Wij gaan met de lift terug naar de bovenstad, om verder te wandelen door het historische centrum, langs de winkel van de wereldberoemde, van oorsprong Luxemburgse porseleinfabrikant Villeroy & Boch, over het pleintje met het Théâtre des Capucins, in de 19de eeuw het eerste theater van de stad, met aan de overkant het Art Café met theatraal decor met pluche en fauteuils bekleed met stoffen in tijgermotief. Vrijdag- en zaterdagavond vanaf 22 uur wordt het intieme pleintje omgedoopt tot een openluchtbioscoop.

Bekende banketbakkers

Bij suikerbewerker Namur behandelt men tradities met respect. De banketbakkerij dateert uit 1863 en levert aan het hof. Ook de Belgische koning verscheen bij Namur aan de kassa om een ballotin pralines te bestellen. Dit zoete instituut is bekend om zijn onvergankelijke specialiteiten, zoals gebak Mont Blanc met puree van kastanjes en slagroom, Parijse galette, versgebakken macarons (alleen de vrijdag en zaterdag), klassieke taarten zoals Opera, Forêt Noire en Pavé Grand-Ducal en aan spies bereide Boomkoek. Naast de winkel is het salon, waar men bij warm weer ijs lepelt uit nostalgische, verzilverde coupes.

Ook kruidenier Bourkel levert aan het hof. Achter de toog staat de integere Marie-Michèle Bourkel en haar seizoenfruit is van perfecte hoedanigheid. In september komt men voor primeurs als kwetsen, druiven en pruimen. Bourkel heeft meer delicatessen in huis, waaronder Luxemburgse eau-de-vie en wijnen van Bastian.

Banketbakker en hofleverancier Oberweis bestaat 41 jaar en het repertoire is hedendaagser dan bij Namur. Oberweis evolueerde tot een bloeiend bedrijf met vijf winkels, een florerende traiteurafdeling en 230 man personeel. Wij bezoeken de winkel in de Grand-Rue, die is ingedeeld in een hartige rechterkant en een zoete linkerkant. Achterin gebeurt de verkoop van brood en pralines en op de eerste verdieping is een salon, waar je goedkoop kan lunchen. Oberweis heeft diverse specialiteiten. Bij de pralines is dat Méluisine van karamel omwikkeld met chocolade, bij de chocoladeafdeling zijn dat koffers met verschillende cru’s, bij het snoepgoed is dat Roude Petz, genoemd naar het plein voor de deur en gemaakt van meringue, krokante suikernoten en cacao. Bij de koekjes zijn de galettes charentaises favoriet, bij de ijstaarten is het de bombe glacée en bij de traiteurafdeling zijn pastei van gehakt van kalf en rund in deegjas met gelei van riesling en taart van zalm en spinazie troef.

Onderweg naar de derde bekende banketbakker komen wij langs de Place d’Armes. Het bekendste plein heeft veel van zijn allure verloren door de komst van fastfoodrestaurants. Traiteur en patisserie Kaempff-Kohler bestaat sinds 1922 en is de bakermat van de door grootvader gecreëerde paté van in deeg gebakken vleespastei met riesling. Ook de macarons zijn vermaard. Aan de overkant van de passage opende Kaempff-Kohler recentelijk een winkel met enkele tafels voor kaas, brood en wijn. Op een van de krukken zit een gulzige Deen, die op zijn eentje een fles Pichon Longueville 2001, Comtesse de Lalande, Pauillac leegt bij het nuttigen van enkele rauwmelkse kazen. Na het betalen laat hij een fooi van 20 euro achter. De winkel verkoopt een uitgebreid gamma Luxemburgse wijnen, waarbij wijnen met eigen etiket.

Naast de kaas- en wijnwinkel ligt het gastronomische eethuis Yves Radelet. Deze leergierige en veelzijdig opgeleide kok, banketbakker en slager komt uit Hoei. Hij was chef-kok van La Bonne Auberge in Gaichel tot hij in maart het restaurant Jan Schneidewind overnam. De kaart vermeldt geactualiseerde en gepersonaliseerde traditionele bereidingen. In dit ‘nieuwe’ klassieke restaurant snoept men van zelfgemaakte bierworst en soesjes met tomaat, degusteert men in huis gerookte zalm en sluit men een rijke gastronomische maaltijd af met ‘zelfgemaakte’ kazen, zoals in huis gerijpte camembert en munster.

Vrolijk ofte chiggeri

Brasserie Guillaume heeft het cafégedeelte aan de kant van de passage en een eetzaal met prettig terras die uitgeeft op de Place Guillaume. De brasserie wist in vijf jaar tijd uit te groeien tot een vaste waarde. Luxemburgers drinken hier een Bellini (6 euro) of een glaasje Luxemburgse gewürztraminer (5,50 euro) en bestellen een plateau met schaal- en schelpdieren (vanaf 19,90 tot 47,90 euro). Voor de grote honger zijn er bereidingen zoals vijftien variaties carpaccio, gerechten met kreeft (vanaf 18,90 euro) of een rundrib van 400 gram (22,70 euro). Op de eerste verdieping wacht een gerieflijk ingerichte eetzaal om in alle comfort te tafelen. Zaterdagochtend is er markt op de Place Guillaume en bestelt men champagne en oesters.

Luxemburgers zijn doorgaans ernstige mensen. Wanneer iemand vrolijk is, dan is hij chiggeri. Luxemburgers die een goede bui hebben, trekken naar Chiggeri. Het café-restaurant is ondergebracht in een oud huis met geheimzinnig trappenhuis en verborgen eetkamers met kleurrijk beschilderde muren. In de schemerige bar op de gelijkvloerse verdieping kan je genieten van cocktails met rum en tartiflettes, een ovengerecht met aardappels, room en kaas. Het restaurant bevindt zich op de tweede verdieping. Hier, in een uitbouw boven de straat, vind je de meest romantische tafel van heel Luxemburg. De spijskaart vermeldt bonte wereldse bereidingen, zoals met kokosnoot gepaneerde kwartel met chutney (20 euro) of in doek gegaarde tonijn met marshmallow en koriander en fruitkaramel met peper (26 euro). De wijnkaart telt meer dan 200 referenties, waarbij zeldzame grote flessen. Chiggeri is dagelijks non-stop geopend van 11 tot 24 uur en voor die enkele Luxemburgers die niet om 23 uur onder de wol gaan, blijft Chiggeri de nacht van vrijdag op zaterdag open.

Klassiek of actueel

Restaurant Speltz ligt in de voetgangerszone bij de Place d’Armes en wordt beschouwd als een serieus restaurant voor zakenlieden en gegoede burgers. Het gastronomische eethuis heeft drie in elkaar overlopende eetvertrekken met muren die gedeeltelijk bekleed zijn met eiken lambriseringen. Men zit er comfortabel. Baas Carlo Speltz deelt de tafellakens uit en wordt geassisteerd door bekwaam personeel. Aan het fornuis staat de Fransman Richard Prouteau. Hij werd opgevoed in grote Franse eethuizen ( Bézards aux Templiers, Ledoyen) en zijn bereidingen zijn Frans met klassieke ondergrond.

Jean-Claude Hospital is de vroegere banketbakker van het Scholteshof en de Oude Barrier bij Hasselt. Nu is de Fransman chef-kok bij Wengé. Deze moderne delicatessenwinkel met restaurant is bekleed met Afrikaans wengéhout. De muur achter de toonbank is ingenomen door 250 bussen met thee van de Parijse theehandelaar Mariage Frères. Wengé is bekend voor pralines met het parfum van thee, kleurrijke gourmand-glazen gevuld met mousses en fruit en kazen van de Vlaamse affineurVan Tricht. In het achterhuis en op de eerste verdieping bevindt zich het restaurantgedeelte, waar men zich te goed doet aan actuele maar dure lekkernijen, zoals in boter gebakken rog en schelpdieren met citroen, kappertjes en artisjok (25 euro) of rug van konijn met ratatouille, jus van bonenkruid en tempura van groenten (26 euro).

Voor insiders

La Table de François is een adres voor insiders. Het eethuis bevindt zich op de gelijkvloerse verdieping van een zakelijk gebouw en ziet er aan de buitenkant weinig aantrekkelijk uit. Binnen, in de Provençaals gedecoreerde eetzaal, wacht eigenaar Serge Gillard. In de keuken werkt François Maneau. De twee kwamen elkaar tegen bij Pierrick Guillou in het vermaarde eethuis Saint-Michel en verhuisden in 1999, samen met nog twee andere personeelsleden, naar Luxemburg-stad. De spijskaart vermeldt onvergankelijke smaakbommen, zoals gevulde rundtaart (20 euro) en gebraden piepkuiken Grand-Mère (28 euro). La Table de François wordt vooral onder het middaguur bezocht en er is een lunch voor 13 euro.

Ook over Le Sot l’y Laisse moet je gehoord hebben, want toevallig zal men er niet binnen gaan. Het modern gedecoreerde eethuis, dat is genoemd naar het malse stukje vlees uit de kippenrug, is te bereiken via de receptie van het apartotel Domus. In de eetzaal staat de goed gehumeurde Françoise Thorn en manlief Jacques doet de keuken. De twee hadden vijf hotels, waarvan er intussen twee zijn verkocht. Het restaurant doen zij louter uit plezier. Françoise kent iedereen in Luxemburg en werd op de plek waar het restaurant staat geboren. Jacques bereidt een hele reeks gerechten met het fijne rugstukje van kip en presenteert moderne versies van Luxemburgse bereidingen, zoals Gromperenzalot, Wirschtchen a Mettwurscht (salade van aardappel met worst) of Kuddelfleck panéiert mat Tomaten- an gribichezooss, gebroden Gromperen (gepaneerde darmen met saus van tomaten en gribiche en gebakken aardappelen).

Adressen LUXEMBURG

1. Suite Hotel Parc Beaux-Arts

1 rue Sigefroi, L-2536 Luxembourg. +352 44 23 23 1.

2. Mosconi 13 rue Münster, 2160 Luxembourg.

+352 54 69 94.

3. Brasserie de l’Abbaye de Neumünster

28 rue Münster, 2160 Luxembourg (Grund).

+352 26 20 52 981.

4. Confiserie Namur 27 rue des Capucins,

+352 22 34 08 en 44 avenue de la Liberté,

+352 49 39 64.

5. Kruidenier Bourkel 13 rue des Capucins,

1313 Luxembourg. +352 44 22 73 44.

6. Banketbakker Oberweis 19-21 Grand-Rue,

1661 Luxembourg. +352 47 07 03. www.oberweis.lu

7.Traiteur en banketbakker Kaempff-Kohler

18 Place Guillaume, 1648 Luxembourg.

+352 47 47 47 1. www.kaempff-kohler.lu

8. Restaurant Yves Radelet

20 rue du Curé, 1368 Luxembourg.

+352 22 26 18. www.yvesradelet.com

9. Brasserie Guillaume 12-14 place Guillaume,

1648 Luxembourg. +352 26 20 20 20.

10. Café-restaurant Chiggeri

15 rue du Nord, 2229 Luxembourg. +352 22 82 36.

www.chiggeri.lu

11. Speltz 8 rue Chimay, 1333 Luxembourg.

+352 47 49 50. www.restaurantspeltz.lu

12. Wengé 15 rue de Louvigny, 1946 Luxembourg. +352 26 20 10 58.

13. La Table de François 25 boulevard Royal,

2449 Luxembourg. +352 46 58 88.

14. Le Sot l’y Laisse 37 avenue Monterey,

2163 Luxembourg. +352 46 78 78 1. www.domus.lu

Door Pieter van Doveren / Foto’s Charlie De Keersmaecker

Tot de evergreens behoren de vermaarde hammen en rustieke bereidingen als Bouneschlupp of forel in moezelwijn.