“Dit is het begin van een lange, duurzame relatie”, zegt Isabel Vertriest van Oxfam-Wereldwinkels op een bijeenkomst van koffieboeren in Kivu. “Jullie produceren, wij verkopen. Peu à peu bouwen we het samen weer op.” En dat is broodnodig, want het is triest gesteld met Congo. Decennia van uitbuiting en oorlogen hebben het land herschapen in een puinhoop, Congo is er erger aan toe dan ooit. De kindersterfte is van de hoogste ter wereld – zestien procent – en de scholingsgraad bij de laagste – dertig procent van de volwassen bevolking is analfabeet, de helft van de kinderen gaat nooit naar school.

Oxfam wil het Zuiden ontwikkeling bieden op sociaal, economisch en ecologisch vlak door eerlijke handel. Fair trade om armoede en uitbuiting te bestrijden, voor betere werkomstandigheden, onderwijs voor de kinderen, gezondheidszorg. Maar om daarmee te beginnen moet er een fundament zijn van vrede, want anders is er weinig of niets mogelijk.

In de Oxfam-Wereldwinkels is koffie uit veel landen te koop. Uit onder meer Ethiopië, Tanzania en Oeganda, uit Peru en Costa Rica, maar op de veelgeprezen arabica uit Kivu was het wachten tot de oorlogsperikelen er waren geluwd en de eerste geschikte, daadkrachtige partners werden gevonden. Het duurde tot vorig jaar voor Oxfam-Wereldwinkels in contact kwam met Sopacdi en Muungano, twee koffie- coöperaties in Kivu.

Sopacdi, een coöperatie onder voorzitterschap van Joachim Munganga Mahemu, startte met een paar honderd leden, en vandaag zijn het er al 3600, die 120 ton koffie konden uitvoeren in 2010. Toen de anderen zagen welke vooruitgang de koffieboeren van de coöperatie boekten, volgde een toevloed van lidmaatschapsaanvragen. Met de opbrengst van hun oogst hebben de ouders al een schooltje gebouwd en betalen ze leerkrachten om hun kinderen te onderwijzen. Sopacdi doet het dus goed, maar het blijft een jonge organisatie met weinig leidinggevende en logistieke ervaring, die alle steun kan gebruiken.

Muungano, de coöperatie met Jean-Baptiste Defalque als voorzitter, is nog jonger en werd pas opgericht in 2009. Tot die tijd zat er voor de koffieboeren niets anders op dan hun oogst ’s nachts over het meer naar Rwanda te smokkelen. Tonnen koffie laadden ze in veel te gammele prauwen, waarvan er talloze kapseisden. In die streek zijn er dorpen met bijna uitsluitend vrouwen en kinderen, omdat honderden mannen en vaders verdronken in het Kivumeer. Ondanks de zeer beperkte middelen is Muungano erin geslaagd op korte termijn exportwaardige koffie te produceren. De leden halen hun oogst voornamelijk van een oude plantage uit de tijd van de kolonisatie. De grond behoorde toe aan een Belg die de plantage bij testament naliet aan zijn tien beste medewerkers. De motivatie en gedrevenheid van die arbeiders is blijkbaar overgegaan op hun kinderen en kleinkinderen, die de weg vonden naar de coöperatie, en een manier om hun oogst over de weg naar Goma te transporteren, en van daaruit via Mombasa naar Europa.

De eerste gourmetkoffie uit Kivu, de eerste oogst van deze coöperaties in het hoogland van Kivu, is in de Oxfam-Wereldwinkels te koop. Een pakje van 250 gram kost 3,85 euro.

–

www.oxfamwereldwinkels.be/congo