Als het een beetje meezit, dan ziet het ochtendritueel van de mannelijke bevolking er vanaf 2000 een ietsje anders uit. In de badkamer zal de man dan, na washandje, scheerapparaat en tandenborstel, zijn anticonceptiepil van de lavabo nemen. Pas nadat hij die op zijn tandvlees net boven de hoektand heeft gekleefd, kan hij met gerust gemoed de dag én de nacht tegemoet. Zijn eventuele partner zal inmiddels met even gerust gemoed haar pil-voorraad in de vuilbak hebben gekieperd.

Het lijkt wel een sciencefictionscenario. Zelfs als men ervan uitgaat dat het nu technisch mogelijk is om een efficiënte mannenpil te creëren en volgens de Gentse professor Frank Comhaire gaat het deze keer niét om een kwakkel dan nog blijft de vraag hoe men de potentiële gebruikers ertoe zal kunnen bewegen het middel ook effectief te gebruiken : élke dag na het tanden poetsen een tabletje tegen het tandvlees plakken… Zie je het al gebeuren ?

Vreemd toch, dat het idee op de lachspieren werkt. Heeft iemand het ooit grappig gevonden dat vrouwen jaren de pil slikken, spiraaltjes in hun lichaam laten aanbrengen of worstelen met cervixkapjes wanneer het moment suprême zich aandient ?

Voor professor Comhaire valt er ook nu niks te lachen. Samen met andere wetenschappers van de Gentse universiteit werkt hij hard om in de nabije toekomst deze wereldprimeur voor elkaar te krijgen.

Het principe van deze mannenpil is hetzelfde als dat van de al bestaande prikpil voor de man. Via het toedienen van het vrouwelijk hormoon progesteron oefent men invloed uit op de hypofyse die de werking van de teelbal regelt. Omdat progesteron niet alleen de zaadproductie stillegt, maar ook de hormoonproductie zélf onderdrukt, is het echter nodig een hoeveelheid mannelijk hormoon bij te geven. In het geval van de prikpil krijgt de man om de drie weken een extra inspuiting.

Nu is het zo dat bij een normale man de hoeveelheid mannelijk hormoon in het bloed varieert in de loop van de dag : in de voormiddag ligt die het hoogst, daarna begint die te dalen. De inspuitingen verstoren dat natuurlijke ritme. Het sterke punt van de nieuwe pil is nu juist dat men door een andere toedieningswijze heel dicht in de buurt van die natuurlijke schommelingen komt. Via een kleefpil in de mond dringen de hormonen rechtstreeks door het slijmvlies van het tandvlees en komen zo in het bloed terecht. Die absorptie gebeurt geleidelijk, de hormoonspiegels bereiken een hoogtepunt tegen de middag en nemen dan weer af. Net als bij een normale man dus.

In de medische wereld werd de kleefpil tot nu toe gebruikt om geneesmiddelen toe te dienen wanneer men het spijsverteringskanaal wil ontzien of om aandoeningen in de mondholte te behandelen.

De Gentse onderzoekers hebben inmiddels de kleefpil-met-hormonen uitgetest op honden met gunstig resultaat en vanaf deze maand wordt ze uitgeprobeerd bij mannen. Na een radio-uitzending over het onderwerp, dienden zich al 27 kandidaten aan. Comhaire verheugt zich over die respons maar is niet echt verbaasd. Uit zijn praktijk en uit studies van de Wereldgezondheidsorganisatie weet hij dat er wel degelijk vraag is naar een anticonceptivum voor mannen.

Zo kreeg Comhaire reacties van mannen van wie de vrouw om een of andere reden de pil niet wil, niet mag of niet kan gebruiken. En hij weet dat voor sommige mannen sterilisatie op relatief jonge leeftijd een al te drastische ingreep is. Hij wijst ook op studies waaruit blijkt dat na een vasectomie het risico op prostaatkanker toeneemt.

Andere kandidaten zijn mannen die wel eens vreemd willen gaan, of ongehuwde mannen met vaste of losse relaties, die geen kinderen (meer) willen. Dat de laatste groep vroeger niet en nu wel zelf verantwoordelijkheid wil dragen, is volgens Comhaire het gevolg van een groeiende aandacht voor de mannelijke vruchtbaarheid. Zelf heeft hij al talloze keren gewezen op de tanende kwaliteit van het sperma. Stilaan begint men zich te realiseren dat er een probleem is, en dat dat zich voornamelijk bij de man situeert. Over de vruchtbaarheid van de man wordt dus meer nagedacht dan vroeger. En wie vruchtbaarheid zegt, zegt contraceptie.

Dat er tekenen zijn van een mentaliteitswijziging, wil echter nog niet zeggen dat de mannen straks zullen aanschuiven in de apotheek. Motiveren, sensibiliseren, bewust maken blijft voor Comhaire een hoofdopdracht. En wie gezien heeft welke bewustmakende mediacampagnes er niet nodig waren (en zijn) om mannen ertoe te bewegen een condoom over hun lid te schuiven, vraagt zich af welke inzet en welke middelen er nodig zullen zijn om hen er elke ochtend aan te herinneren dat ze nog even moeten ?plakken?.

Jo Blommaert Illustratie : Sandra Schrevens