…een vloerkleed, welteverstaan, want de Belgische start-up Carpet of Life geeft je afgedragen jeans een tweede leven als hip tapijt. En steunt in één klap een groep kwetsbare Saharavrouwen. Een sterk staaltje upcycling en sociaal verantwoord, duurzaam ondernemen.

Tweehonderdvijfig miljoen, zoveel spijkerbroeken worden er jaarlijks verkocht in Europa. In een gemiddelde Belgische kleerkast liggen er zeven exemplaren. We durven er al ons geld op te verwedden dat die niet allemaal gedragen worden. Ons advies : stuur je overschotten naar Marokko. Niet om je afdragertjes daar uit te delen. Maar om er een uniek tapijt van te laten knopen. De Belgische start-up Carpet of Life slaat namelijk de brug tussen onze afgedankte mode en professionele tapijtenknoopsters in de Sahara. Je brengt je oude kleren – zo’n vijftien kilo voor een middelgroot tapijt – binnen in Gent en zij doen de rest. Via je eigen Pinterest-pagina kun je het hele maakproces nauwgezet volgen. Met een vrachtwagen bolt het textiel dik 3000 kilometer richting het Marokkaanse kantoor van Carpet of Life in M’hamid, een dorp aan de rand van de Sahara. Daar is het atelier waar de tapijtknoopsters werken. Ook in de omringende dorpen zijn er vrouwen die thuis weven voor Carpet of Life. In totaal werken er meer dan vijftig vrouwen, verspreid over vier dorpen.

Je oude spijkerbroeken worden er eerst verknipt tot lange stroken. Die repen textiel knopen de vrouwen vervolgens in de kettingdraden die zijn opgespannen op het weefgetouw. Met een metalen weefkam trekken ze de knopen hard aan voor een stevig geheel. Zo wordt het tapijt rij voor rij opgebouwd. Een ontwerptekening is er niet. Pas tijdens het weven zelf wordt beslist hoe het tapijt er precies zal uitzien. Al zijn er wel enkele terugkerende traditionele figuren, zoals de ruit. Aan één tapijt zitten drie of vier vrouwen naast elkaar tegelijkertijd te knopen. Als een echt team overleggen ze over kleuren en patronen. Ze beslissen vooral op basis van intuïtie en ervaring. De klant kan wel een bepaald patroon bestellen, maar hoe het er precies gaat uitzien, weet hij dus niet op voorhand. Carpet of Life wil die creatieve ruimte van de weefsters echt behouden.

WOESTIJNTRADITIE

In nomadenmiddens werd deze weefkunst generatieslang overgedragen van moeder op dochter. Kon je als meisje geen tapijt maken, dan maakte je geen schijn van kans op de huwelijksmarkt. Tapijten waren immers een essentieel onderdeel van de tentinrichting. Alle vloeren en wanden werden ermee bekleed. Omdat ze niks anders hadden, maakten ze de tapijten van kapotte tentdoeken, versleten kleren en ander afval. Dit type tapijt heet boucherouite, lelijk gezegd : een voddendeken. Nu je overal goedkope machinaal geweven tapijten kunt kopen, begint die traditie te verwateren. Jammer vindt Carpet of Life. Dus proberen ze via hun tapijten die skills te behouden. Gelukkig passen die Marokkaanse voddentapijten perfect in de huidige hipsterinterieurs. Denk : volledig wit met wat vlekjes vintage én een knallend knus tapijt. Het bewijs ? Zelfs het hippe designlabel Hay heeft ze in het assortiment nu.

Naast jeans kun je ook ander textiel opsturen. Allerhande kledingstukken, maar ook wollen sjaals, handdoeken, tafelkleden of zelfs panty’s. Het enige wat ze niet accepteren, is ondergoed. Kwestie van de tapijtenknoopsters niet te choqueren met je g-string. Hebben je kleren een persoonlijk verhaal, dan kun je er een briefje bijsteken. Bijvoorbeeld bij een trouwjurk, je zwangerschapsgarderobe of de kleren van een gestorven dierbare. De weefsters lezen die boodschap en laten zich erdoor inspireren.

FAIR DESIGN

Achter Carpet of Life zitten twee geëngageerde Gentse zussen met Oostendse roots : Hendrikje en Marion Meyvis. “Ons uitgangspunt is cocreatie : een mix van hier en daar, van traditie en vernieuwing. Ondanks onze sociale insteek willen we ons niet profileren als non-profitstichting. We hebben een trendy product en zetten volop in op branding. We willen dat mensen het in de eerste plaats kopen omdat ze het mooi vinden, niet omdat ze een goed doel willen steunen”, pleit Hendrikje. De Marokkaanse weefsters worden dan ook beschouwd als evenwaardige partners. “Onze skills vullen elkaar aan. Zij hebben de artisanale knowhow, wij het commer-ciële inzicht. We helpen hen om producten te maken die in het Westen verkoopbaar zijn. Dat hun spullen tot ver buiten de Marokkaanse grenzen succes oogsten, boost hun zelfvertrouwen. Ze zijn oprecht trots. We gaven hen een digitale camera om de tapijten tijdens het weven vast te leggen. Dat doen ze met veel plezier. Internet is er schaars, maar ze gaan speciaal naar een cybercafé om alles naar ons door te sturen”, zegt Marion.

De Meyviszussen runnen Carpet of Life nu een dik jaar. Ze namen het originele idee over van Butterfly Works, een Amsterdams bedrijf dat zichzelf een social designstudio noemt. Hun ambitie : armoede bestrijden door middel van design. Zij willen vooral nieuwe projecten opzetten. Eens die draaien, zoeken ze een overnemer om het concept verder uit te rollen. Butterfly Works begon Carpet of Life in 2009 samen met een Marokkaanse partner, de stichting Taragalte Concept. Die laatste is nog altijd aan boord. Ter plekke werkt er nog een team van vier man voor Carpet of Life. Zij doen dat sinds januari 2014 dus samen met het Belgische team. Marion : “Wij droomden al er een tijdje van om een fair design-label op te starten. Het idee was om zelf iets te beginnen. Maar toen we hoorden dat Butterfly Works een opvolger zocht voor Carpet of Life, konden we zo’n buitenkans niet laten schieten.” Haar zus valt bij : “De streek rond M’hamid is heel rijk aan artisans. Toen we er onlangs waren, ontdekten we nog een nieuw product dat we vanaf mei toevoegen aan ons assortiment : rieten schalen die aan de buitenkant zijn afgewerkt met plastic zakjes. Ondanks de nieuwe wet die niet-afbreekbare zakjes verbiedt, heeft Marokko een groot plasticprobleem. Op sommige plaatsen is de woestijn er echt mee bezaaid. In deze schalen krijgt het plasticafval een mooie nieuwe bestemming.”

DE LAATSTE OASE

Naast hun idealistische drive en enthou- siasme hebben de twee ook de nodige kennis in huis. Marion studeerde economie en internationale politiek, en Hendrikje cultuurmanagement. Voorlopig combineren ze Carpet of Life nog met hun andere job. Als Belgische start-up worden ze ondersteund door Start It, een initiatief van onder meer Flanders DC en KBC. Zo krijgen ze een kantoor én coaching. Die hulp is welkom, want niet alles loopt van een leien dakje. “Omdat we internationaal werken, worstelen we regelmatig met douaneproblemen zoals de import- en exportbelastingen. Zo is er al eens een transport tegenhouden, hoewel alle papieren in orde waren. Een paar weken, tientallen brieven en nog meer telefoontjes later kwam het in orde. Maar we hebben er veel tijd mee verloren. Momenteel werken we volop aan een nieuw partnership dat ons zal helpen die problemen op te lossen. Om de communicatie ter plekke te vergemakkelijken leren we nu ook Arabisch. We merken dat Frans, de tweede taal in Marokko, niet altijd volstaat.”

Ooit was M’hamid de laatste oase waar kamelenkaravanen konden bijtanken vooraleer de woestijn in te duiken. Zestig dagen duurde de tocht naar Timboektoe in Mali. Van die mythische stopplaats is nog amper iets over door de aanhoudende droogte en het oprukkende zand. Het resultaat : de voormalige nomaden leven nu noodgedwongen sedentair in het dorp. Dat brengt een hoop sociale problemen met zich mee. Veel mannen trokken naar de stad op zoek naar werk. Maar velen keren niet terug, uit schaamte omdat ze geen baan vinden. Of omdat ze een nieuw leven begonnen zijn. Een ramp voor de achtergebleven vrouwen en kinderen, die vaak grotendeels overleven van wat landbouw. Ze hebben wel nog artisanale skills, maar geen geld om de nodige grondstoffen te kopen, zoals textiel. Via Carpet of Life kunnen deze kwetsbare vrouwen wat geld verdienen om hun gezin te onderhouden.

STERKE VROUWEN

Naast de lokale economie stimuleren, wil Carpet of Life de vrouwen empoweren. “Een betaalde job geeft hen sociale status. Bovendien is weven een heel sociaal gebeuren. De vrouwen zitten samen te werken, drinken thee en praten over hun problemen. Ook dat sterkt hen. Omdat de meeste vrouwen analfabeet zijn, bieden we hen ook lees- en schrijflessen Arabisch aan”, aldus Marion. Carpet of Life houdt eraan om elke vrouw – jong of oud, veel of weinig talent, weefster of assistent – hetzelfde loon uit te betalen. Geen hiërarchie aanbrengen is een belangrijk signaal.

Alle vrouwen die voor Carpet of Life werken, zijn ervaren weefsters die met heel veel toewijding aan hun creaties werken. Toen Hendrikje en Marion in M’hamid waren, viel hen op dat de vrouwen zó betrokken zijn bij hun tapijt dat het haast hun kindje is. “Eens ze aan een nieuw tapijt beginnen, blijven ze gefocust tot het klaar is. Het weefwerk een tijdje onafgewerkt laten liggen, kan niet. Dat is alsof je niet goed voor je kind zorgt. Het tapijt heeft continu aandacht nodig. Als het af is, dopen ze het weefgetouw soms zelfs met wat water.”

Een tapijt van mediumformaat – 1.30 x 2.10 meter – heb je al voor 545 euro all-in.

Info : nl.carpetoflife.com

Door Iris De Feijter