Van haar cd ?Pieces of you? zijn al meer dan vier miljoen exemplaren verkocht. Maar Jewel blijft er filosofisch bij : ?Je moet je niet laten meeslepen door het droombeeld van de rockwereld. Het is geen échte wereld.?

Jacky Huys / Foto Lieve Blancquaert

Het is een lange en nog vreemdere trip geweest voor Jewel Kilcher. Haar grootvader is een geëmigreerde Zwitser. Zijzelf is opgevoed in een blokhut in Alaska. Er was geen stromend water en het toilet stond buiten. Ze zong samen met haar vader in rokerige clubs toen ze zes was. Ze heeft een hele tijd in een auto gewoond haar moeder woonde naast haar, ook in een auto en als bij toeval is ze een ster geworden.

Haar cd Pieces of you dateert al van 1995, maar toen wij een paar maand geleden in Amerika waren, werden haar videoclips nog altijd op alle mogelijke muziektelevisiestations ongeveer om het uur getoond. In Amerika zijn er daarnaast nog twee duidelijke signalen van populariteit : als de roddelpers over je schrijft (en dat deed ze ; Jewel schijnt een verhouding te hebben gehad met acteur Sean Penn) of als je gevraagd wordt om op een soundtrack te figureren. Jewel staat op de klankband van Batman & Robin, een van de ook commercieel gesproken belangrijkste releases van de voorbije zomer.

Ze zit met opgetrokken benen in een fauteuil van een Brussels hotel. Afwachtend. Ik vraag of 4 miljoen verkochte cd’s nog iets voor haar betekenen en ze zegt : ?Ik kijk weinig naar televisie en luister nauwelijks naar de radio, dus het is voor mij moeilijk te vatten dat zoveel mensen zich zo bewust zijn van mij.?

Wou je dan nooit beroemd worden ?

Jewel : Ik heb nooit de overweldigende drang gehad om in een kamer binnen te stappen en alle ogen op mij gericht te hebben. Nooit de drang gehad om herkend te worden of beroemd, of rijk en machtig te zijn : dat is stom. Ik dacht dat ik 30.000 platen zou verkopen. Toen we de kaap van 30.000 overschreden en we op weg waren naar 100.000, dacht ik : wow ! Natuurlijk ben je trots op het werk dat je afgeleverd hebt en wil je dat het goed verkoopt en aardig gevonden wordt. Maar wat belangrijker is : ik moet van binnen bevredigd zijn, ook als dat betekent dat ik in coffeeshops moet zingen en in een auto wonen. Ik wist dat als ik mijn droom zou beleven, dat andere mensen me daarin zouden volgen. En wat er nu gebeurt, is een neveneffect van die rit. Het is de enige reden waarom ik kan tolereren wat ik nu bereikt heb, want ik heb er voor de rest geen vat op. Ik ben alleen verantwoordelijk voor mijn innerlijke overtuiging en mijn intenties. De rest komt en gaat : roem, geld, succes. Maar ik doe wat ik graag doe en het geeft me voldoening, en dat zal altijd zo blijven. Dat is voor mij het grootste succes.

Je hebt zelf trouwens twijfels over de duurzaamheid van ?Pieces of you? : er staan nummers op die door een meisje van zestien zijn gemaakt en die je binnen de kortste keren niet meer zal willen zingen. Hebben 4 miljoen mensen zich dan vergist ?

Nee, het wil gelukkig maar zeggen dat 4 miljoen mensen open staan voor oprechtheid. En dat is mooi. Je mag nooit technische perfectie laten primeren. Wat belangrijker is, is het proces. Doordat ik zie dat zoveel mensen houden van mijn evolutie, mijn volwassenwording, kan ik menselijk blijven en avontuurlijk, zolang ik die oprechtheid blijf behouden. Dat is echte creatie. Dat is wat Neil Young al zolang doet : creatief blijven. Veel artiesten verliezen dat, omdat ze streven naar perfectie op het audio-vlak of op het vlak van schrijven. Bij mij kan het gewoon niet verkeerd lopen : ik voel me veel veiliger, omdat ik geen coole, hippe gehypte artiest ben. Het is belangrijk om je niet te laten meeslepen door de complete fantasie, door het droombeeld dat van die rockwereld bestaat. Het is geen échte wereld.

Als je naar je cover van Rolling Stone kijkt, wat voel je dan ?

Ik ga er niet meer betekenis aan toekennen dan het verdient, maar als kind keek ik altijd naar Rolling Stone en er nu zelf op staan is dus een groots historisch moment (lacht). Het verhaal binnenin, tja. Ik had liever gehad dat men zich concentreerde op wat relevant is. Die dingen in het artikel hebben weinig te maken met het helpen van mensen en met wat ik zou willen doen voor mensen. Het is oppervlakkig en sensationeel maar dat is nu eenmaal waar het blad zich op wou concentreren, dus ik kon daar weinig aan doen. Het is frustrerend en het doet me verlangen naar meer intelligentie.

Op internet is er waarschijnlijk op dit ogenblik meer te vinden over jou dan over wie dan ook. En de verhalen gaan ver : er zijn insinuaties van seksuele aanranding op het werk en zo.

Ik deel veel met mijn fans, ik praat vaak met hen. Ik heb altijd al een soort coffeeshop-benadering gehad : ik denk dat ik gewoon met enkele mensen een intieme conversatie heb en het is moeilijk voor mij om in te zien dat de hele wereld nu meeluistert. Het is een bekend feit dat ik en vele andere vrouwen seksueel aangerand zijn op het werk. Die dingen gebeuren gewoon de hele tijd, en je leert hoe je uit zo’n situatie geraakt en je gaat verder. Ik blijf daar niet bij stilstaan.

Ben je je bewust van je seksuele aantrekkingskracht ? Er wordt gezegd dat de meisjes naar je concerten komen om wie je bent en voor de inhoud van je songs, en dat hun vriendjes meekomen om naar jou te kijken.

Seksualiteit is een grote macht voor vrouwen in de muziekbusiness, maar ik heb altijd proberen te vermijden om het te gebruiken. We hebben het dan ook meermaals tegen de stylisten van Rolling Stone gezegd : we gaan geen seks uitstralen, we gaan geen decolleté tonen. Ze zeiden : oké, oké, we zullen je een jeans aantrekken, bla bla bla. Maar het resultaat is toch altijd anders dan wat je verwacht. Wat Rolling Stone doet, is zeer frustrerend en ook zeer ondermijnend voor vrouwen. Ik denk niet dat een zangeres als Toni Braxton zich realiseert hoe erg ze jonge vrouwen schade berokkent. Ik ben een meisje, ik tut me dus al eens op, maar ik draag ook jeansbroeken en T-shirts. Ik wil meisjes laten zien dat je én spiritueel én sexy kan zijn, intelligent én verleidelijk, maar dat je niet meteen een slachtoffer van de mode hoeft te zijn.

Op het hoesje van je plaat schrijf je : ?What we call human nature actualy is human habit.? Wat bedoelde je daarmee ?

Dat we de keuze hebben om te veranderen. Onze hersenen zijn onbegrensd, we zijn alleen beperkt door ons eigen begrip. We zouden onze hersens veel meer moeten gebruiken. Je moet jezelf constant bevragen : wat wil ik, wat ben ik aan het denken ? Je moet je minder concentreren op wat je angst aanjaagt en meer op het positieve en hoopvolle. Is het glas halfvol of halfleeg ? Ik ga voor het halfvolle. Cynisme is niet slimmer, het is gewoon veiliger.

Je schrijft veel over God in je werk. Welke religie heb je ?

Ik heb geen religie in het bijzonder. Ik ben gefascineerd door alle religies, en ik denk dat ze uiteindelijk allemaal naar dezelfde plaats leiden. Het zijn net vehikels en God is in ze allemaal. Ik heb me nooit echt bekeerd tot één religie, maar ik heb altijd al een aangeboren spiritueel inzicht gehad. Ik ben ook altijd in de war geweest (lacht). Ik denk dat mensen door de natuur bepaald zijn. Ik denk dat we in staat zijn tot ongelooflijke magie. Hoe meer religies ons vertellen dat we zonden begaan en op de een of andere manier vies zijn door ons bestaan, hoe meer kinderen op jonge leeftijd zullen geloven dat ze vies zijn. Dat heeft geen zin. Ik denk ook niet dat Jezus of Boeddha dat ooit gezegd hebben. Het is een povere interpretatie die schade berokkent. Maar het zit wel diep. Ik ben niet eens katholiek opgevoed, maar ik heb wel veel katholieke schuldgevoelens. De meeste van ons hebben dat, zo diepgeworteld in onszelf door zoveel eeuwen geloof. Het is triestig om zoveel kinderen daarmee te zien worstelen. Zeer onnodig ook. Mijn plaat ging over de leeftijd zestien tot negentien waarop je over die dingen nadenkt en ermee worstelt : ik voel me vies, ben ik dat ook ?

De jeugd die jij hebt gehad, dicht bij de natuur, geen televisie, heeft je anders gemaakt dan de rest van ons.

De realiteit waarmee ik opgegroeid ben in Alaska is heel anders dan de realiteit in de grote steden waar ik optreed. Er is mij in mijn jeugd iets échts gegeven, waar ik altijd naar kan terugkeren voor troost en steun. En dat heb ik nodig, want het is nooit gedaan. Ik zal voor de rest van mijn leven aan het toeren zijn. Ik hou enorm van optreden, maar de voorbije maanden is het heel intens geweest. Ik deed veertig steden op dertig dagen en soms vier optredens per dag. Er zijn niet veel artiesten die op die manier toeren, en hopelijk zal ik het ook niet lang meer hoeven doen. Ik heb gewoon wat tijd nodig om te bekomen, andersruïneer ik mijn lichaam. Maar wat doe ik ? Ik begin opnieuw met het hele circus in Europa (lacht).

Het moet vreselijk zijn om altijd maar over jezelf te moeten praten.

Ach, in Amerika is het soms echt vervelend omdat journalisten daar echt domme dingen vragen. Op het internet zijn er dan ook nog eens een pak mensen die zich concentreren op zichzelf, maar mij gebruiken als metafoor. En dan ontstaat een mythe die groter is dan de persoon. Zoals ook de perceptie van Sheryl Crow groter is dan de realiteit van Sheryl Crow. Ik ben bijna omnipresent, en dat is geen verdienste van mezelf, het is gewoon dankzij het mirakel van de televisie dat ik het bewustzijn van mensen lastigval in veel plaatsen tegelijkertijd en op vele manieren. Dat is supermenselijk. Maar ik ben geen supermens ; de mensen hebben alleen dat beeld van me. Zoals ook van Tori Amos en andere artiesten. Je moet doen wat je kan om het beeld échter te maken. Wat je zegt in interviews is wat het beeld vormt in het hoofd van mensen. Wat je zegt op televisie, is hoe men je bekijkt, dus je moet daarmee voorzichtig zijn, dat je niet over de grens gaat.

Heb je ooit het idee gehad met de ouders die je hebt, allebei entertainers, dat je de keuze had om iets anders te worden ?

Ik had nooit gedacht dat ik dit zou doen. Als je zes bent, denk je niet na over hoe je later je brood gaat verdienen. Ik dacht gewoon : ?Ik amuseer me hier mee, ik ga heel goed zijn vanavond en ik ga nog beter worden.? Dat is wat me toen bezighield en wat me nog altijd drijft. Toen ik 18 was, begon ik me zorgen te maken : wat is het eigenlijk dat ik doe ? Ik dacht dat mijn dromen mijn hobby’s waren : ik was realistischer en ik vond mezelf niet goed genoeg. Eigenlijk wilde ik helemaal geen zangeres worden : de levensstijl is namelijk niet zo aantrekkelijk. Maar ik hou ervan om alert te zijn en levendig en in vuur en vlam te staan : dit doet me leven. Ik dacht niet dat je geld kon verdienen door gewoon levend te zijn (lacht). Tot ik besefte dat ik op geen andere manier wilde leven. Ik had alleen nooit gedacht dat het tot dit zou leiden, ik dacht dat ik in een coffeeshop zou blijven zingen en in mijn auto zou blijven wonen. Het was een grote verrassing toen de platenfirma mij een contract aanbood.

Zei ze, lichtjes teleurgesteld.

Nee, nee (lacht), hoewel het een fantastische tijd was. Zeer mooie simpliciteit. Maar je kan niet eeuwig in een auto wonen. Als je achttien bent, is dat geen probleem.

Spelen in een coffeeshop of in Carnegie Hall : wat verkies je ?

Beide. Ik heb een drang naar zeer veel dingen. Ik heb ervan genoten om in een privé-vliegtuig te vliegen en de president te ontmoeten, maar jongen, ik hield er nog meer van om terug naar huis te keren en op de achterbank van mijn auto te slapen in de woestijn. Ik heb beide nodig.

Je platenfirma hamert erop dat je concerten beter zijn dan je plaat.

Terecht. Ik zing veel beter live. Het is altijd een worsteling voor me om te zingen op plaat, want ik word enorm geïnspireerd door de aanwezigheid van een publiek. Ik ben op een podium veel avontuurlijker, mijn stem doet veel meer dingen. En ik ben ook grappiger. De veelzijdigheid van mijn schrijverstalenten komt ook niet genoeg aan bod op de plaat. Het publiek speelt een grote rol, dus krijg je elke avond een andere show. Ik maak geen gebruik van setlists, ik bedenk ter plaatse wat ik ga zingen, en ik praat ook veel met het publiek. Het gebeurt ook vaak dat ik de woorden van een song ben vergeten en dat ik zeg : ?Sorry ! Kent er iemand de woorden ?? Of dat ik gewoon geen zin heb om een nummer te spelen en het halverwege stop. Het is een zeer menselijk proces.

Worden er overigens concerten gegeven in Alaska, bedenk ik me nu plots.

Nauwelijks. We hadden wel radio. Ik denk dat ik me Cyndi Lauper herinner en Material Girl. Dat was mijn era : ik ben helaas een product van de jaren ’80. Ik had al gehoord van de Rolling Stones en de Beatles, maar ik luisterde nooit naar ze. Ik was om de een of andere reden bezeten door de muziek uit de jaren ’40 en ’50 : Etta James, Ella Fitzgerald, Cole Porter. Ik aanbad Cole Porter. Ik denk dat mijn moeder me het Ella Fitzgerald/Cole Porter Songbook heeft leren kennen. Ze luisterde ook naar Edith Piaf en Nina Simone. Zeer interessant. Ze draaide voor mij de originele versie van As Tears Go By door Marianne Faithfull en daarna de latere versie en dat had een ongelooflijke invloed op mij.

Hoe sta je tegenover kritiek ? Het rockjournaille schrijft dat je naïef bent.

Er zijn veel lagen in mijn teksten, veel niveaus. En wetende welke filosofieën ik gelezen heb, zijn er sommigen die dat begrijpen en anderen niet. Maar dat is oké. Het is interessant om te zien hoe mensen de plaat recenseren. In Amerika wordt het naiëf genoemd, hier noemen ze het intelligent. Whatever. Ik beschouw ze als noch het een noch het ander. Geef me toch een kans. Er zijn artiesten die zingen over verliefdheden en vlinders, hoe noemen ze die dan ?

?Pieces of you? is verschenen bij Atlantic. De soundtrack van ?Batman & Robin? bij Warner. Jewel concerteert op 10 november in zaal Vooruit in Gent.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content