Ze wordt geprezen voor haar stijl, benijd om haar figuur en bestudeerd in tal van boeken : la Parisienne. Haar geheim ? Iets wat niet te beschrijven valt. Is het idee van ‘je ne sais quoi’ quatsch ? Of hebben Franse vrouwen dan toch iets wat wij niet hebben ?

Het is de droom van elke vrouw, zelfs van Franse vrouwen, om de perfecte Parisienne te zijn.” Het zijn de woorden van Bertrand de Saint-Vincent, columnist van Le Figaro en auteur van het boek Tout Paris, een volume essays over de Parijse beau monde. Gevraagd naar wie het dichtstbij komt, antwoordt hij zonder twijfelen : “Ines.”

Ines de la Fressange geldt als de absolute incarnatie van la Parisienne, al werd de 56-jarige mannequin, muze, zakenvrouw en designer (ze ontwierp zopas een collectie voor Uniqlo) eigenlijk geboren aan de Côte d’Azur. “Je hoeft niet in Parijs te zijn geboren om Parijse stijl te hebben”, schrijft de la Fressange in haar persoonlijke stijlgids en bestseller, La Parisienne. “Het is een houding, een mentaliteit. Altijd bruisend en ruimdenkend zijn bijvoorbeeld. Een Parisienne stapt lichtvoetig tussen de modevalkuilen van de dag door.”

Madame de la Fressange wil haar lezers graag doen geloven dat ze, als ze haar boek vol regels en stijltips volgen, net zo kunnen worden als zij. Dat kunnen ze niet. De la Fressange is bijna een meter tachtig groot en superslank. Ze is rijk, van adel en viertalig. Ze stond ooit model voor Marianne, het tijdloze symbool van de Franse republiek dat op postzegels en openbare gebouwen staat, en werd bekroond met een Légion d’Honneur. Ze drinkt wijn en veel espresso. Ze rookt non-stop. Ze dieet – zegt ze – niet.

De perfecte Parisienne is een illusie, bien sûr. Maar leren om er als een Parisienne uit te zien, is big business. Het overzicht doe-het-zelfboeken zoals dat van Madame de la Fressange is pagina’s lang : van How to Become a Real Parisian en The Parisian Woman’s Guide to Style tot All You Need to Be Impossibly French. Recent kwamen daar titels bij als Forever Chic : Frenchwomen’s Secrets for Timeless Beauty, Style and Substance van Tish Jett, die haar bevindingen als een American in Paris ook deelt op haar blog A Femme d’Un Certain Age ; French Women Don’t Get Facelifts, de opvolger van het immens populaire French Women Don’t Get Fat ; en het filosofische l’Elégance van Nathalie Rykiel (zie p. 39), een manifest over elegantie, en dus bij uitzondering geen how to-boek, van de dochter van mode-icoon Sonia Rykiel.

Terug naar de la Fressange. Gevraagd of ze zich zelf de perfecte Parisienne voelt, antwoordt ze : “perfectie is een nachtmerrie. Een goede Franse wijn zou niets zijn zonder de smaak van het eiken vat of een beetje stof.”

“Ik denk dat de Franse vrouw niet geïnteresseerd is in perfectie”, zegt ook Nathalie Rykiel. “Ze geeft er niet om dat haar haren niet in de plooi liggen of dat haar handtas niet bij haar schoenen past. Ze is vrij en ongeremd. Die vrijheid maakt het haar mogelijk om te durven, om vooruit te komen, om niet conform te zijn. Want ze is zich ervan bewust dat het niet alleen zit in het paraître, maar ook in het être.”

Naturel is het mantra van de Franse vrouw. Haar huid, haar haar, haar stijl, haar make-up : het moet er altijd en overal natuurlijk uitzien, als een verlengde van zichzelf. “Een Franse vrouw begrijpt dat ze uniek is”, zegt Olivier Echaudemaison, artistiek directeur van beautymerk Guerlain. “Ze verlangt niet om op iemand anders te lijken dan op zichzelf. Ze heeft geen schoonheidsidolen met wie ze wil wedijveren.”

Wat is het dan dat Franse vrouwen zo bijzonder maakt ? Is het cultuur of natuur ? Opvoeding of DNA ? “Goede genen spelen geen grotere rol dan bij ons”, zegt Tish Jett, auteur van Forever Chic. “Erfenis daarentegen wel. Franse meisjes leren van hun moeders en grootmoeders hoe ze zich moeten verzorgen. Het is de belangrijkste reden waarom ze, bijvoorbeeld, ook op latere leeftijd een mooie huid hebben.”

“Ik moet vaak terugdenken aan een interview dat ik enkele jaren geleden deed met de directeur van het Museé Les Arts Décoratifs. Ik vroeg hem waarom de Franse cultuur wereldwijd zo bejubeld wordt. Hij zei dat de inherente elegantie en stijl waarvan de Franse samenleving doordrenkt is, gemakkelijk verklaard kan worden als ‘het natuurlijke resultaat van een eeuwenlange blootstelling aan schoonheid in alles, van architectuur en objecten tot kleding en eten’. Ik denk dat hij gelijk heeft. Franse vrouwen van un certain age, meteen ook de titel van mijn blog, verpersoonlijken de essentie van die rijke cultuur. Ze zijn de vaandeldragers van zijn tradities, elegantie en art de vivre.”

“Met uitzondering van een Catherine Deneuve of Brigitte Bardot, zijn of waren weinig Franse vrouwen grote schoonheden”, gaat Jett verder. “Kijk maar naar Inès de la Fressange. Zij is uniek en spectaculair. Maar is ze een klassieke schoonheid ? Nee, dat niet. Ook Edith Piaf, Coco Chanel, Charlotte Gainsbourg en haar halfzus Lou Doillon worden tot de categorie gerekend van wat de Fransen nogal oneerbiedig les jolies laides noemen. Ze zijn veel interessanter om naar te kijken dan vrouwen die meer beantwoorden aan de klassieke definitie van schoonheid. Ze hebben zelf een definitie geschreven. Daar is een fantastisch Frans woord voor : bluffant. Letterlijk : verbluffend. Het wordt ook gebruikt om begrippen als ‘mysterieus’, ‘wonderlijk’ of ‘impressionant’ uit te drukken.”

“La beauté du diable (de schoonheid van de duivel) werd vaak gebruikt om de allure van Brigitte Bardot te beschrijven. De uitdrukking impliceert een schoonheid die zo hevig is dat ze snel zal opbranden. De schoonheid van de jeugd en dan – whoosh – het is verdwenen.”

En wat met de illustere je ne sais quoi ? “Ik heb er lang en obsessief naar gezocht”, zegt Tish Jett, “maar eindelijk heb ik begrepen wat men bedoelt met je ne sais quoi, dat irritante zinnetje waarop iedereen terugvalt om uit te leggen wat Franse vrouwen hebben en wij (blijkbaar) niet. In principe hebben we toegang tot dezelfde kleren en make-up, maar op de een of andere manier lijken we die niet te kunnen samenbrengen op dezelfde nonchalante, natuurlijke manier. Waarom toch ? Het antwoord ligt zo voor de hand : Franse vrouwen worden graag bekeken. Ze weten ook dat ze zullen bekeken worden, vinden dat goed en bereiden zich voor op het moment.”

DOOR ELLEN DE WOLF

“Perfectie is een nachtmerrie. Een goede Franse wijn zou niets zijn zonder de smaak van het eiken vat of een beetje stof”

“Coco Chanel, Charlotte Gainsbourg en Lou Doillon behoren tot de categorie van wat de Fransen les jolies laides noemen : veel interessanter dan klassieke schoonheden”