Eau de toilette, eau de parfum, elixir, absolue, extract : de grote parfumklassiekers zijn verkrijgbaar in verschillende versies. Maar wat zit achter die benamingen ?

In den beginne was er alleen extract. Een zeldzame, kostbare vorm van parfum, die door de elegante dames met de vingertoppen werd aangebracht op alle plekjes “waar ze gekust wilden worden”, zoals Coco Chanel fijntjes suggereerde. Vervolgens verscheen de eau de toilette, heel prozaïsch zo genoemd omdat de geur werd gebruikt bij het ochtendlijke toilet. Hij houdt langer dan gewone eau de cologne en werd in de markt gezet als verdunde versie van het origineel. De eerste eaux de parfum – vandaag dé norm voor de industrie – werden pas in de jaren 1970 gecreëerd en wel om fiscale redenen ! Logischerwijs zouden bij de verschillende benamingen verschillende concentraties van de grondstoffen moeten horen, maar daar is geen enkele wettelijke regeling voor. “Er zijn geen ‘officiële cijfers’ die bepalen hoe geconcentreerd eau de toilette, eau de parfum of parfumextract precies moeten zijn”, klinkt het bij Chanel. “Elk huis beschikt over een zekere vrijheid bij het kiezen van de benamingen. Bij ons is elke geur, ook al behoort die tot dezelfde collectie, altijd een nieuwe creatie. We doen dus veel meer dan gewoonweg de concentratie aan alcohol of aan gedistilleerd water wijzigen. De parfumeur kan er bijvoorbeeld grondstoffen aan toevoegen die er oorspronkelijk niet in zaten of hij kan sleutelen aan de geurakkoorden, om het gamma verder uit te diepen.”

Tussen september 2013 en eind augustus 2014 werden niet minder dan 273 damesparfums en 243 herenparfums uitgebracht, volgens de recentste marktstudie van NPD. Die vloedgolf verplicht de merken niet alleen om voor animatie te zorgen in de verkooppunten maar ook om letterlijk zoveel mogelijk schapruimte in te nemen. Vandaar dat ze hun aanbod binnen een en dezelfde lijn koste wat het kost trachten te diversifiëren. Een beproefde techniek om verrassend uit de hoek te komen zonder de risico’s die verbonden zijn aan de lancering van een ‘echte’ nieuwkomer.

“Vandaag is concentratie niet meer het enige aspect waarmee gewerkt wordt”, zegt Isabelle Gex, global president van de Fendi-parfums. “Als we de gemakkelijke weg kiezen en een parfum gewoon lichter maken, kan dat de formule verstoren. Het is interessanter om de oorspronkelijke versie van bijvoorbeeld een eau de parfum te gebruiken als inspiratiebron en zich in de opbouw enkele vrijheden te permitteren om te komen tot een nieuwe creatie, zoals een eau de toilette. Zo verkennen we nieuwe olfactorische horizonten, wat ons dan weer in staat stelt om nieuwe doelgroepen aan te spreken. Als je een volkomen nieuw parfum lanceert, zoals we vorig jaar hebben gedaan met L’Acqua Rossa, neem je een heel uitgesproken standpunt in. Maar vandaag hebben merken een internationale uitstraling en weten we dat ‘smaak’ verschilt van markt tot markt : in Azië en in Rusland houdt men van frissere geuren dan in het Midden-Oosten, dat is een feit.”

ALS EEN MUZIEKPARTITUUR

Eau de parfum is in zekere zin een indicator voor het potentiële succes van een geur. De signatuur ervan is meer uitgesproken dan die van de lichtere eau de toilette, maar minder onderscheidend dan die van een extract, dat ook veel duurder is in productie. “In het segment damesparfums bieden merken die een nieuwe geur lanceren, daarom meestal eerst een eau de parfum aan”, zegt Stéphane Demaison, senior fragrance development manager bij Lancôme. “Dat laat meer speelruimte voor latere varianten. De tweede versie die wordt uitgebracht is meestal lichter. Zo gingen wij tweemaal te werk met La Vie est Belle : eerst brachten we een verdunning uit die ‘ijler’ was, maar in olfactorisch opzicht vrij dicht aanleunde bij het origineel, vervolgens een luchtigere en frissere eau de toilette met meer hesperiden en met een lichtere basisnoot zonder patchoeli.” Steunend op het succes van deze nieuwe pijler, waarvan Julia Roberts al twee jaar het ‘gezicht’ is, lanceert Lancôme nu een absolue (een andere naam voor parfumextract). L’Absolu de Parfum wordt aangeprezen als de “kwintessens van La Vie est Belle” ; de verpakking vermeldt “een uitzonderlijke concentratie”. De “gemakkelijkste noten” zijn weggezuiverd en de geur is verrijkt met kostbaardere ingrediënten.

“Als het basisakkoord goed gemaakt is, zijn de mogelijkheden eindeloos, althans in theorie”, legt parfumeur Francis Kurkdjian uit. Hij doceert dan ook die kunst van het ‘vervormen’ aan studenten van het ISIPCA (Institut Supérieur International du Parfum, de la Cosmétique et de l’Aromatique alimentaire) in Versailles. “De formule van een parfum kun je vergelijken met een muziekstuk : er zijn duizend-en-een manieren om ze te interpreteren. Het werkt als een tuner : geef ik meer groen, dan neem ik vanille terug. Maar wat men vaak vergeet is dat dit spel maar mogelijk is geworden dankzij de synthetische geurbestanddelen. Het orgel van een parfumeur is een beetje zoals een kleurenkaart : vóór 1880 moest hij het stellen met de ‘primaire kleuren’, dat zijn er een honderdtal. Vandaag kan ik aan deze honderd natuurlijke ingrediënten meer dan vijftienhonderd synthetische geuren toevoegen ! Zo kan ik massa’s nuances creëren en uit jasmijn bijvoorbeeld alleen dat element halen dat mij interesseert.”

En dat heeft Kurkdjian dan ook meermaals gedaan. Hij bracht al vier keer een nieuwe interpretatie van Elie Saab Le Parfum, het eerste, in 2011 gelanceerde parfum van de Libanese ontwerper. “Ik koos bloemen als leidraad”, legt hij uit. “Aangezien ik de formule heb gecreëerd, heb ik er een heel persoonlijke kijk op, ik weet hoe ze ontstaan is. Uiteindelijk wordt die formule kneedbaar : ik kan de vorm en de dikte wijzigen, zoals designers doen wanneer ze met een nieuwe interpretatie van een parfumflacon komen.”

MEER INTENSITEIT

Naast de klassieke benamingen duiken ook nieuwe aanduidingen op – eau, voile, elixir, délice, couture… – die in bijna alle talen uit te spreken en te begrijpen zijn. Die vage, poëtische benamingen refereren helemaal niet meer aan de concentratie. Ze verruimen nog het spectrum aan mogelijkheden en kunnen zelfs behoorlijk afwijken van de olfactorische structuur van het origineel. Op het gevaar af dat de geur meer neigt naar de flanker (vleugelman in voetbaltermen) die met het oorspronkelijke parfum alleen nog de overkoepelende naam gemeen heeft. Dat fenomeen doet zich het vaakst voor in het damessegment, vooral in de limited editions. Maar je treft het ook in veel herenparfums met Night of Sport in de naam. Al komt er verandering. Eau de toilette blijft voor mannen nog dé referentie, maar versies met Intense in de naam beginnen stilaan het assortiment te verdiepen. Net als Hermès dat gedaan heeft met de parfumversie van Terre, kiest men voor de bestsellers Bleu de Chanel en Dior Homme resoluut voor een grotere sensualiteit.

N°5 VAN CHANEL

N°5 werd in 1921 uitgebracht. Naast een bath & body-lijn is er vandaag van het parfum een extract, een eau de parfum, een eau de toilette en een parfum voor het haar. Speciaal voor de eindejaarsfeesten bedacht Chanel een los poeder om het parfumritueel te vervolmaken. In 2008 creëerde Jacques Polge N°5 L’Eau Première, omschreven als “de hedendaagse N°5”.

LA VIE EST BELLE VAN LANCÔME

La Vie est Belle van Lancôme dateert pas uit 2012 maar bestaat nu al in vier varianten : naast de eau de parfum en eau de toilette zijn er een eau de parfum légère en een absolu de parfum. Twee van de ‘neuzen’ die het origineel uitwerken zijn er nog altijd mee aan de slag zodat optimale samenhang met het origineel is verzekerd.

ELIE SAAB LE PARFUM

Elie Saab Le Parfum kwam uit in 2011 en was het eerste parfum van de Libanese ontwerper. Vandaag bestaan er vier varianten van : naast een eau de parfum en een eau de toilette zijn er ook een eau de parfum intense en een eau couture. Allemaal creaties van parfumeur Francis Kurkdjian, die ook de badlijn ontwierp.

MISS DIOR

Het in 1947 gelanceerde Miss Dior kreeg in 2005 een zustergeur : Miss Dior Chérie, een creatie van Christine Nagel, die later geherformuleerd werd door François Demachy. Die jongere versie was zo succesvol dat zij het origineel verdrong en uitgroeide tot dé pijler van de lijn. De toevoeging Chérie verdween en het oorspronkelijke parfum (een lekkere maar wat gedateerde chypregeur) werd omgedoopt tot Miss Dior Originale. Vandaag omvat het gamma een parfum, eau de parfum, een eau de toilette en blooming bouquet. Er is ook een badlijn.

LA PETITE ROBE NOIRE VAN GUERLAIN

Het eveneens in 2012 gelanceerde La Petite Robe Noire van Guerlain blijft zijn fans verrassen met nieuwe versies : naast badproducten, eau de parfum en eau de toilette omvat het gamma een eau de parfum couture, een eau de lingerie en zelfs een brume pour cheveux, allemaal getekend Thierry Wasser. Het succes is mede te danken aan de iconografische presentatie van het ontwerpersduo Kuntzel+Deygas.

MANNEN GAAN INTENSER

Hoewel je in de parfumversie van Dior Homme die deze winter wordt uitgebracht nog steeds het basisingrediënt iris herkent, gaat het om een sensuele ledergeur. “Het is een compositie met een concentratie die ongebruikelijk is voor een herenparfum. De geur ‘werkt’ op de huid en houdt intensief en lang aan”, zegt François Demachy, parfumeur-ontwerper bij Dior. Bij Chanel wordt het concept van de Bleu opengetrokken. De link met het origineel blijft intact, maar de nieuwe, sensuele en naar amber geurende eau de parfum is ronder en fluweliger.

DOOR ISABELLE WILLOT