Lieve was zwanger en zwaar drugsverslaafd. Toen ze geen enkele uitweg meer zag, klopte ze in 2008 aan bij De Kiem, een therapeutisch centrum waar onder andere alleenstaande vrouwen samen met hun kind bouwen aan een nieuw leven. In 2014 studeert ze af als orthopedagoge. “Ik popel om te gaan solliciteren.”

Nog één keer wil ze erover praten, en dan gaan de oude koeien definitief de sloot in. Niet dat ze haar woelige verleden wil uitgommen, laat staan ontkennen, maar het mag haar niet meer belemmeren in haar toekomstplannen. Daarom getuigt Lieve (31, schuilnaam) ook anoniem, want als ex-drugsverslaafde, alleenstaande moeder is ze op haar hoede voor kortzichtige werkgevers die haar misschien die tweede kans niet gunnen. En die wil ze met beide handen grijpen, want deze jongedame heeft al veel verloren. Tijd. Geld. Zelfvertrouwen.

Ze ontvangt ons in haar bescheiden appartementje. Haar zevenjarige spring-in-’t-veld huppelt ons tegemoet en toont trots haar collectie van tientallen knuffelberen. Zij is dé reden waarom Lieve zo hard geknokt heeft om te staan waar ze nu staat. Moederliefde in het kwadraat, ondanks alles.

Lieve proefde voor het eerst van softdrugs op haar zestiende. “Ik rookte enkele joints, gezellig onder vrienden, in de zomer. Heel onschuldig allemaal, vooral uit nieuwsgierigheid. Al zag ik snel dat er ook andere drugs in omloop zijn bij wietgebruikers.” Op haar achttiende begon ze ook te experimenteren met ecstasy en vooral speed. Ze belandde bij de verkeerde vrienden in het verkeerde milieu. De drugstrein was vertrokken, met een rotvaart. “Op mijn achttiende wist ik dat ik niet goed bezig was. We gingen op schoolreis naar het buitenland en ik wou absoluut wiet meenemen. Uiteindelijk lukte het niet, maar tijdens die reis verlangde ik naar mijn joints. Na mijn middelbare studies bleef ik in de horeca plakken, waar ik al sinds mijn zestiende in werkte als jobstudent. In de horeca zijn drugs nooit veraf. Je werkt tot middernacht of later, daarna ga je feesten tot in de vroege uurtjes. De kleren in de auto, richting afterclubs. Je neemt drugs om nog te kunnen uitgaan, want anders hou je het geen 24 uur vol. Na een tijd begon ik dagelijks te gebruiken.”

Via haar job financierde ze haar drugs, en thuis moest ze niets afgeven voor kost en inwoon. Ze beklemtoont dat ze niet uit een ontwricht gezin komt. Ze begon niet te gebruiken omdat haar ouders elke dag bekvechtend over het tapijt rolden, ze werd niet mishandeld of misbruikt. “Integendeel, ik heb twee schatten van ouders, lieve mensen. Mijn moeder is zelfs van het overbeschermende type. Ik ben zelf ook nooit opstandig geweest, ik was het kind dat een boek las in de zetel. Mijn ouders vertrouwden me voor de volle honderd procent. Maar toen ik drugs begon te gebruiken, werd ik een meester in het verhullen, ik verzon smoezen aan de lopende band. Ik brandde wierookstokjes, of zei dat de wietgeur van mijn vriendin kwam. Toen ik het thuis niet langer kon verbergen, ging ik alleen wonen, op mijn 22ste.”

ZWANGER EN ALLEEN OP DE WERELD

Wie drugs neemt, kan de wereld aan, tenminste zolang je onder invloed bent. Weg zijn al die angsten en onzekerheden. “Ik zag het leven veel positiever in en was veel zelfverzekerder. Ik ben altijd een heel onzeker persoon geweest. Plots hoorde ik bij de bende, ik was iemand, zo’n gevoel had ik tijdens mijn schoolperiode nooit ervaren. Maar nadat de trip is uitgewerkt, beland je in een zware dip. Op den duur blijf je doorgaan, nachten aan een stuk.”

Op haar 23ste werd ze zwanger, een donderslag bij heldere hemel. “Ik beleefde toen mijn hoogtepunt, (corrigeert zichzelf) of beter dieptepunt. Ik was zwaar aan de drugs en wou zeker niet zwanger worden. Waarschijnlijk heeft mijn druggebruik de werking van de pil tegengewerkt, na drie maanden ontdekte ik dat ik zwanger was. Ik zei tegen de papa : ‘Nu moeten we ons herpakken.’ Hij gebruikte nog meer drugs dan ik, en pleegde kleine diefstallen om aan geld te raken. Toen ik hem het nieuws vertelde, verdween hij twee dagen van de aardbol. Hij drong nadien aan op een abortus, ik wou mijn kind houden. Ik eiste dat hij zijn verantwoordelijkheid opnam, maar hij bleef hardleers. Hij heeft nooit gewerkt, ik werkte voor twee. Ik beviel, nam mijn boeltje en ging opnieuw bij mijn ouders wonen.” Tijdens haar zwangerschap bleef ze drugs gebruiken, ook na de eerste drie maanden. “Het ging om minieme hoeveelheden, maar volledig stoppen lukte niet. Ik had enorme schuldgevoelens, maar kon dat schuldgevoel niet boven mijn verslaving zetten. Mijn kind is als een prematuur geboren, maar had gelukkig geen postnatale ontwenningsverschijnselen.”

Acht maanden later ging ze met haar dreumes weer alleen wonen, en ontmoette ze opnieuw een ‘foute’ man. Ze bleef zelf regelmatig drugs gebruiken. “Gedurende drie maanden zag ik alle hoeken van de kamer. Eén keer stond hij met een mes voor mij. Ik zette hem buiten, maar hij brak in bij mij en bleef me stalken. De politie stond bijna dagelijks aan mijn deur. Ik wou maar één ding : dat hij uit mijn leven verdween.” De situatie escaleerde en Lieve zag geen uitweg meer.

“Ik gaf mijn job op, zat er fysiek en mentaal compleet door. Ik ging toen al dagelijks een halve dag naar de ambulante werking van de Sleutel (centrum voor hulpverlening aan verslaafden), in de hoop dat ze me konden helpen. Zij verwezen me snel door naar de therapeutische gemeenschap De Kiem in Gavere. Eerst sputterde ik nog tegen, maar uiteindelijk was dit de enige manier om hem te ontvluchten. Eén dag voor ik naar de Kiem trok, gooide hij een kasseisteen door mijn raam. (haar stem wordt breekbaar) Ik stond met mijn kind in mijn armen, verscholen achter een kast, uit schrik dat hij zou binnenkomen. Hij was heel paranoïde door zijn druggebruik. Ik voelde dat mijn kind fysiek bedreigd was en wou definitief komaf maken met drugs. Deze geweldenaar was de druppel die ervoor zorgde dat ik naar de Kiem stapte. Toen pas lichtte ik mijn ouders in over al mijn problemen. Ze waren er het hart van in, maar waren opgelucht dat ik professionele hulp zocht.”

AFKICKEN EN OUDER LEREN WORDEN

Samen met haar dochtertje rijden we naar De Kiem in Gavere, een centrum dat gedifferentieerde hulp biedt aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs, alcohol of medicatie. Hier verbleef Lieve tussen 2008 en 2009 in één van de vier Tipi’s of studio’s, waar zwangere vrouwen en verslaafde moeders met hun kinderen tot ongeveer zes jaar terechtkunnen. Ook alleenstaande vaders met jonge kinderen kunnen er sinds 2007 opgenomen worden. Het weerzien met directeur Dirk Vandevelde en enkele begeleiders is hartelijk. We bezoeken de mooie studio waar Lieve verbleef. “Ik leefde hier een stuk ruimer dan op mijn huidige appartement”, vertelt Lieve. Aan een muur merkt ze opeens een kadertje met een foto van haar dochter. Het kadertje staat symbool voor haar re-integratie in de maatschappij. Vorig jaar zocht De Kiem alle Tipimama’s opnieuw op, een vijftigtal sinds de start in 1996. Vijfenzeventig procent van de mama’s (en enkele papa’s) leeft nog steeds drugsvrij samen met hun kinderen. Een hoopgevend cijfer, al heb je er ook die nooit uit het sukkelstraatje raken.

In de Tipi combineren de vrouwen de zorg voor zichzelf en de zorg voor hun kinderen. “Het was een heel heftige periode. Voortdurend houden ze je een spiegel voor. Wie ben ik, wat zijn mijn normen en waarden, hoe kan ik anders gaan leven ? Ze graven naar je diepste ik. Vooral de eerste weken waren bijzonder zwaar. Je belandt eerst in een onthaalprogramma om de structuur van De Kiem te leren kennen en wat op uw plooien te komen. In die periode ben je nog even gescheiden van je kind, dat was verschrikkelijk. Maar de behoefte om nog drugs te nemen, nam heel snel af.”

Na de onthaalperiode startte ze overdag een programma in de zogenaamde Therapeutische Gemeenschap, samen met alle bewoners. ’s Avonds, op woensdagnamiddag en in de weekends droeg ze zelf zorg voor haar kind. “Overdag werkte ik aan mezelf, ’s avonds leerde ik mijn kind opvoeden. Je draait afwisselend mee met de wasploeg, strijkploeg, keukenploeg of ploeg constructie en neemt geleidelijk meer verantwoordelijkheid op. Twee keer per week hadden we ook encounters, waarin we op een gecontroleerde manier onze frustraties konden uiten, want die waren er natuurlijk. Maar de contacten met de andere bewoners hielpen me ook vooruit. Je beseft dat je niet de enige bent die de boel om zeep hielp. De Kiem hielp me enorm bij de opvoeding van mijn dochter. Ik wou het zo goed doen zodat ik in het begin alles verkeerd deed. Ik was heel ontvlambaar en voelde me mislukt tegenover mijn dochter. Ze leerden me hoe je je kind straft en beloont, wat je doet als het blijft huilen, hoe je je kind gezond eten aanbiedt of het slaapritueel aanpakt. Ze confronteerden ons echt met onszelf, ook via video-interactieve begeleiding waarbij moeder-dochtersituaties gefilmd werden en ze nadien de goede en minder goede punten bespraken. Nu besef ik dat elke ouder af en toe onzeker is en worstelt met de opvoeding van zijn kinderen.”

SOBER BESTAAN

Na een jaar liep het programma af, en wenkte de wijde wereld. Met al zijn verlokkingen en vooroordelen. “Ik nam me voor om voorgoed te breken met mijn drugsvrienden van weleer. Zeker als je je wat down voelt, is de verleiding groot om ze opnieuw op te zoeken. Nadat ik uit de Tipi kwam, woonde ik negen maanden in een ‘halfweghuis’ in Merelbeke, waar je opnieuw zelfstandig leert wonen maar ook nog individuele begeleiding krijgt. Ik wou zo snel mogelijk beginnen studeren en op zoek gaan naar een eigen stekje, maar probeer maar eens een huurhuis te vinden als je geen betaalde job hebt en alleenstaande mama bent. Ik volgde twee maanden vrijwilligerswerk (verplicht via De Kiem), deed enkele interimjobs, tot ik een week voor de start van het nieuwe schooljaar een bevrijdend telefoontje van de VDAB kreeg. Ik kon starten met een opleiding tot orthopedagoog, met behoud van mijn uitkering. Ik kon ook een appartement huren, maar ik heb veel moeite moeten doen om de huisbaas te overtuigen, want die wil zeker zijn van zijn geld. Over mijn drugsverleden heb ik met geen woord gerept.”

Volgend jaar studeert Lieve af als orthopedagoge. Een huzarenstukje als je weet dat ze als alleenstaande moeder de studies combineert met de opvoeding van haar dochter, en tussendoor ook werkt om alle facturen te betalen. “Met mijn uitkering kom ik niet rond, maar ik klaag niet. Ik wil absoluut een hoger diploma halen en nadien zo snel mogelijk fulltime aan de slag gaan. Ik popel om te solliciteren. Eigenlijk moet mijn carrière nog starten. In het begin ga ik absoluut niet kieskeurig zijn. Gelukkig kan ik terugvallen op mijn ouders. Schrijf maar op : zonder hen zou ik mijn studies nooit kunnen voltooien.” Deze dame beseft als geen ander dat ze al veel kansen heeft laten liggen. “Ik kon al een eigen huis hebben, een gezinnetje, wat financiële ademruimte, maar daar probeer ik niet aan te denken. Ik ben vooral blij dat de band met mijn dochter nooit verbroken is. Zolang je als ouder je kind niet pijn doet of verwaarloost, is de beste omgeving nog altijd die van de natuurlijke ouders. Die nestwarmte is onbetaalbaar. Sommigen zijn zo zwaar drugsverslaafd dat ze hun kind laten verhongeren, dan is een pleeggezin of instelling natuurlijk de enige oplossing, maar zover is het bij mij nooit gekomen. Al heb ik ook op zwart zaad gezeten. Ik leefde op Turks brood met choco, maar mijn dochter kreeg goed melkpoeder van de apotheker en verse groentepapjes. Ik weet dat ik mijn kind tekortgedaan heb, maar ze heeft altijd in een warm bedje gelegen, propere kleertjes gehad en goede luiers gedragen.”

Alleen Cupido is Lieve voorlopig niet gunstig gezind. “Natuurlijk hoop ik ooit de man van mijn leven tegen te komen en droom ik van een huisje-tuintje-boompje. Tijdens mijn jongste relatie was ik voor het eerst echt verliefd. Een zalig gevoel. Ik heb hem heel eerlijk mijn verleden verteld, maar ik twijfel of ik dit in de toekomst nog ga doen. Je ziet dan meteen die angst : ‘Zal ze niet ooit hervallen ?’ Al zijn we nog steeds goede vrienden. Maar zo’n tegenslag slaat me niet meer volledig uit mijn lood. Vroeger kroop ik in een hoekje of ging ik een lijntje leggen, nu ben ik weerbaarder en kom ik op voor mezelf. Dat heb ik ook in De Kiem geleerd. Opkomen voor jezelf. Met de vader van mijn dochter heb ik vorig jaar het contact verbroken. Ik vond dat ze hem moest leren kennen, maar er liep te veel fout. Ze blijft hem graag zien, ook al weet ze dat haar papa dingen heeft gedaan die niet door de beugel kunnen. Een kind blijft altijd loyaal tegenover zijn ouders.”

Het is tijd om afscheid te nemen. De fotograaf en ik schudden Lieve de hand, haar dochter wil een high five. Opeens schiet er een zin van Kierkegaard door mijn hoofd. Het leven kan slechts achterwaarts begrepen worden, maar moet voorwaarts geleefd worden.

Deze jongedame wil zo graag : leven en liefhebben, in de onvoltooid tegenwoordige en toekomende tijd. “Ik heb heel lang getwijfeld voor dit gesprek. Ik wil mijn verleden niet meer aan de grote klok hangen. Ik wil niet dat de mensen me nog zien als een ex-drugverslaafde. Volgend jaar studeer ik af. Er zijn heel veel mensen die zullen zeggen : ‘Chapeau welke weg ze heeft afgelegd’, maar er zijn er evenveel die zullen zeggen : ‘Eenmaal verslaafd, altijd verslaafd. Ooit zal ze hervallen.’ Onze maatschappij veroordeelt graag, maar hopelijk toont mijn verhaal aan dat, mits wat geluk, iedereen er opnieuw bovenop kan geraken.”

Info : www.dekiem.be.

DOOR SAM DE KEGEL & FOTO’S MICHEL VAEREWIJCK

“Sommigen zijn zo verslaafd dat ze hun kind laten verhongeren, dan is een pleeggezin of instelling natuurlijk de enige oplossing, maar zover is het bij mij nooit gekomen”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content