R ichard was nog maar een paar weken in dienst bij een public-relationsbedrijf toen hij een relatie begon met Katie, die lid was van de bestuursraad van datzelfde bedrijf en die het sollicitatiegesprek met hem had gevoerd. Vijf weken na zijn eerste werkdag ontmoetten de twee elkaar opnieuw op een feestje en de vlam sloeg in de pan. Vrij vlug besloten ze te gaan samenwonen. Tegelijk wilden ze hun relatie voor hun collega’s geheimhouden. Ze reden samen naar het werk, maar Richard stapte een paar straten te vroeg uit en ging te voet verder. Toen een collega onverwacht bij Richard thuis op bezoek kwam, werd de relatie ontdekt. “Het was een jong en dynamisch bedrijf waar veel alleenstaanden werkten, en niemand wist eigenlijk raad met deze situatie”, vertelt Richard achteraf. “Slechts één persoon reageerde echt vijandig, en dat was mijn rechtstreekse baas. Katie had het gevoel dat ze geprangd zat tussen ons beiden. Uiteindelijk heb ik voorgesteld om weg te gaan en ander werk te zoeken.”

Zo loopt het meestal wanneer er op de werkvloer een liefdesrelatie ontstaat tussen een onder- en een bovengeschikte: als er problemen rijzen, is het de ondergeschikte die kan gaan, en meestal is dat een vrouw (Richard is een uitzondering).

Als het van IBM afhangt, komt er binnenkort een einde aan deze traditie. Een paar weken geleden maakte het IBM-hoofdkwartier in de Verenigde Staten een richtlijn bekend waarin aan leidinggevende personeelsleden – en niét aan hun ondergeschikten – gevraagd wordt over te stappen naar een andere functie in het bedrijf als ze in een liefdesaffaire verwikkeld geraken. In 1994 stelde het bedrijf nog dat een manager geen afspraakje mocht maken of een romantische relatie mocht hebben met een personeelslid waarmee hij in de werksituatie te maken had, zelfs als het contact vrijwillig en gewenst was. Nu luidt het: “Wanneer zij een relatie willen met een ondergeschikte, dan moeten ze zichzelf aanbieden en een transfer vragen naar een andere job in het bedrijf. De plicht om van functie te veranderen ligt bij hen, niet bij de ondergschikte die misschien minder flexibel is.”

Kunt u het zich voorstellen? Dat uw afdelingshoofd naar de directie stapt met de woorden: “Sorry baas, ik ben verliefd. En wel op X en X op mij. Dat zou tot complicaties kunnen leiden. X kan blijven, maar misschien wilt u zo goed zijn mij over te plaatsen naar een andere afdeling?” Het lijkt wel een sprookje. Toch is volgens de Independent on Sunday IBM geen alleenstaand geval, en zijn er al andere Amerikaanse bedrijven die in dezelfde richting evolueren. De Britse zondagskrant haalt een aantal redenen aan die deze ommezwaai kunnen verklaren.

Zo zouden werkgevers zich beginnen te realiseren dat ze bij het vertrek van (jongere) ondergeschikten waardevolle personeelsleden – zowel mannen als vrouwen – kunnen verliezen, terwijl ze tegelijk in een ouderwetse, patriarchale mentaliteit dreigen te blijven hangen. Verder laat de realiteit zien dat steeds meer vrouwen zich een weg banen op de hiërarchische ladder, waardoor het niet meer evident is dat de ondergeschikte een vrouw is. En als dat wél zo zou zijn, “dan zou zij weleens een waardevol element in een hardwerkende ploeg kunnen zijn”, aldus de krant. Waarom zou zo’n talent baan moeten ruimen?

Het is een feit dat de werkvloer al lang niet meer exclusief bestaat uit gehuwde veertigers of vijftigers die lonken naar het decolleté van hun secretaresse. In moderne bedrijven werken twintigers en dertigers, zowel mannen als vrouwen, en als het wat meezit hebben ook vrouwen verantwoordelijke functies. Dat er in die omgeving liefdesrelaties ontstaan, is niet te vermijden, en dat begint ook door te dringen tot de bedrijfswereld. Bovendien wordt vaak van het personeel verwacht dat er lange werkdagen worden gepresteerd, waardoor het onderscheid tussen het sociale en het beroepsleven steeds meer vervaagt. Voor sommigen is het werk zelfs de enige plaats waar ze nog een partner kunnen ontmoeten. Vandaar dat personeelschefs zijn gaan beseffen dat bedrijven er geen baat bij hebben zich te verzetten tegen relaties op het werk. “Wanneer koppels in den duik moeten gaan, krijg je nog meer problemen”, aldus een relatiedeskundige.

Er zijn bedrijven die nog een stapje verdergaan en vinden dat de onderlinge contacten niet genoeg gestimuleerd kunnen worden omdat dat alleen maar de creativiteit kan bevorderen. Creativiteit die – uiteraard – het bedrijf ten goede komt. Een relatie of een leven buiten het bedrijf wordt dan nog amper geduld. In Japan bestaan zelfs bedrijven die een beroep doen op relatiebureaus om de eigen personeelsleden aan elkaar te koppelen. Zo ver hoeft de bezorgdheid van een firma nu misschien ook weer niet te gaan. Het IBM-ideetje daarentegen verdient op grote schaal verspreid te worden, ook al is het best denkbaar dat het resultaat niet meer dan een afschrikkingseffect zal zijn. Welke chef zal nog een relatie op het werk durven te beginnen als op voorhand vaststaat dat hij of zij daardoor afstand zal moeten doen van een goedbetaalde, leuke baan? Zou IBM dan toch niet van sprookjes houden?

Jo Blommaert /Tekening Sandra Schrevens