Experimenteren met gevoelens zonder er de prijs voor te betalen. Holly Hunter over acteren en de provocaties van ?Crash?. Een film die ongetwijfeld een controversieel hoogtepunt wordt op het Filmfestival van Gent.

Patrick Duynslaegher

In de meeste van haar films is ze een zenuwpees die er maar op los kletst. Een klein maar vinnig ding met een schril stemmetje en een accent uit het diepe Zuiden (ze is afkomstig uit het landelijke Georgia).

Haar meest memorabele rol speelde ze echter in The Piano (1993), een film waarin ze geen gebenedijd woord over de lippen krijgt. Het was dan ook een mooie zet van Jane Campion om uitgerekend deze hyperverbale actrice te kiezen voor de rol van een 19de-eeuwse vrouw, die als gevolg van een trauma niet kan spreken en als postorder-bruid in Nieuw-Zeeland aanspoelt.

Zwijgen bleek goud voor Holly Hunter. Haar glansrol in The Piano bracht haar haar eerste oscar op voor Beste Actrice, en overal ter wereld viel ze in de prijzen. Ze had toen al een Academy Award-nominatie voor haar prestatie in de mediakroniek Broadcast News (1987) van James Brooks ; later kreeg ze nog een nominatie weliswaar voor de beste vrouwelijke bijrol voor haar vertolking in de legal-thriller The Firm (1993) van Sydney Pollack.

Hunter, nooit om een uitdaging verlegen, speelt in Crash wellicht de meest riskante rol in haar wat tegendraadse carrière. Ze portretteert een dokter, Helen Remington, die na een frontale botsing met James Ballard ( James Spader) seksueel opgewonden geraakt door ongevallen op de snelweg. Ze sluiten zich aan bij een bizar genootschap van automobiel-fetisjisten voor wie het ervaren en herbeleven van crashes het allerhoogste genot oplevert. Deze auto-erotische ceremonie van de Canadees David Cronenberg, naar de provocerende cultroman van J.G. Ballard, belooft één van de controversiële hoogtepunten te worden op het Internationaal Filmfestival van Gent, de twaalfdaagse marathon die op 8 oktober van start gaat.

De 38-jarige actrice die getrouwd is met cameraman Janusz Kaminski leidt een, voor zover we kunnen achterhalen, onberispelijk privé-leven. Enig speurwerk naar roddels of pikante verhalen levert geen enkel resultaat op. Wie haar tijdens een interview op het jongste festival van Cannes een al te persoonlijke vraag stelt bijvoorbeeld waarom de actrice, die voor het eerst van zich deed spreken met haar rol van babystelende moeder in Raising Arizona (1987), zelf geen kinderen heeft krijgt kordaat te horen dat hij daar geen zaken mee heeft.

Hoe riskant is het voor een Amerikaanse ster om in een, naar Hollywood-normen, radicale film te spelen als Crash ?

Holly Hunter : Artistiek gezien begaven we ons op glad ijs. Dit gold voor alle acteurs en zelfs voor regisseur David Cronenberg, want ook voor hem was het een uitermate ongewone film. Ik zag Crash als een avontuurlijke tocht waarvan ik de eindbestemming niet kende. Mijn vertrouwen in David was gebaseerd op zijn filmografie ( Video Drome, The Fly, Dead Ringers, Naked Lunch, M. Butterfly, red.) Ik wilde al minstens tien jaar met hem werken. Hij heeft niet alleen een eigen wereldbeeld, maar ook een unieke stijl. Hij heeft als het ware zijn eigen genre gecreëerd.

Uw vraag houdt ook verband met wat het betekent om in het huidige Hollywood een succesvolle actrice te zijn. En dat is allemaal veel vager en onduidelijker dan jaren geleden. Vroeger werd echt voorgeschreven hoe een carrière moest verlopen. Hollywood is tegenwoordig veel meer dan de producties van de grote studio’s. Je merkt dit zelfs bij de Oscaruitreiking. Dit jaar werden een aantal onafhankelijke films in de bloemetjes gezet. Of neem nu het succes van The Piano. Niet dat die film door Hollywood gefinancierd werd, maar er spelen acteurs in mee die je ook in grote Amerikaanse producties ziet. Ik behoor zelf tot de Hollywood-gemeenschap, maar mijn carrière is eclectisch. Dat betekent gewoon dat je Hollywood vandaag veel breder moet zien dan het studiosysteem. Mij interesseren films die uitdagend en provocerend zijn. Een film als Crash kan mijn carrière niet echt schaden, omdat ik hoe dan ook al moeilijk te catalogeren ben. Ik kan niet vastgepind worden op één type film. Ik beweeg me vrij heen en weer tussen producties van verschillend allooi.

Van Copycat naar Crash is toch wel een grote sprong ?

Maar dat contrast is precies wat me interesseert. Ik hoop dat te blijven doen. Het is een beetje dansen op het slappe koord. Af en toe heb je een commercieel succes nodig, als garantie dat je nog kan meedraaien in de grote Hollywood-machinerie. Een film als Copycat draagt er onrechtstreeks toe bij dat ook een film als Crash gefinancierd kan worden. Het is een kwestie van geven en nemen.

Wat was de grootste uitdaging in Crash ?

De vorm van de film zelf. Ik had nog nooit een script gelezen dat op die manier was opgebouwd. Het is zelfs niet opgebouwd als een andere film van Cronenberg. Ik wist niet wat het ritme van de film zou worden voor we eraan begonnen. De evolutie en transformaties van de personages worden louter en alleen getoond via hun seksuele relaties en obsessies. Cronenberg zei iets waar ik het volkomen mee eens ben, en dat zeker opgaat voor Amerikaanse films : over het algemeen is een sekscène een interludium. Het publiek geniet ervan, het is net even pauzeren, waarna de actie weer wordt voortgezet. In Crash draait elke scène om seks. Seksuele obsessie is wat deze groep mensen samenbrengt en samenhoudt.

In mindere mate was dit ook een van de kwaliteiten van The Piano : de seksscènes waren volledig geïntegreerd in het concept van de film, ze werden er niet aan toegevoegd om de toeschouwer te prikkelen of op te hitsen. Het grote verschil is dat The Piano een heel sensuele film is. Ik vind Crash helemaal niet sensueel. De seks is brutaal, agressief, kwetsend zelfs.

Op welke manier kon u zichzelf herkennen in dit personage van een vrouw die door de schok van een autobotsing een totaal nieuwe erotische wereld binnenstapt ?

Er zijn veel zaken die we verdringen, die we niet kunnen of willen onder ogen zien. Als Amerikaanse kan ik daar van meespreken : door die hele political correctness is de Amerikaanse samenleving puriteinser dan ooit. We zijn zo op onze hoede dat we gewoon niet meer weten hoe we moeten reageren op een situatie die ook maar een beetje uit de band springt. Seks wordt nog altijd in een donker hoekje gebannen, moet aan het oog van het publiek worden onttrokken en moet totaal privé zijn. Al te vaak is seks nog iets waarvoor we ons moeten schamen. Zeer weinig mensen kunnen hun fantasieën ook echt uitleven. Het hangt er natuurlijk van af wat je fantasieën zijn, maar de kans is groot dat je er een te hoge prijs voor moet betalen, met alle destructieve gevolgen vandien. Maar Crash gaat niet over het echte leven, het is een fabel over mensen die zonder enige zelfcensuur hun fantasieën uitleven. Ik vond het boeiend om dat te verkennen. Waar dienen films anders voor dan voor het exploreren van de extreme uitingen van het menselijk gedrag ? En alle drijfveren, verlangens en kwellingen in Crash zijn zeer menselijk. Alleen zijn ze illegaal of worden ze in onze cultuur onderdrukt.

De film is vatbaar voor vele interpretaties. Wat is voor u het belangrijkste motief of thema ?

God, ik weet niet of ik het in één idee kan samenvatten. Voor mij gaat het om een combinatie van een aantal intrigerende ideeën. In de eerste plaats de verbondenheid tussen seks en dood, wat evident is, en helemaal niet nieuw natuurlijk. Seks en dood zijn de krachten die ons drijven, het zijn zaken die we vrezen maar tegelijkertijd ook onweerstaanbaar vinden. Crash onderzoekt ook een andere manier om om te gaan met dood, verminking en verlies. Het is geen film over tieners die zich onsterfelijk wanen, maar over mensen die de middelbare leeftijd hebben of naderen, en die door een auto-ongeval op een bruuske manier met hun sterfelijkheid worden geconfronteerd. In plaats dat dit hen afschrikt, afstoot of dat ze dat willen vergeten, proberen ze het te overwinnen. Ze willen zegevieren over het onheil, worden gedreven door een sterke drang om er tegenaan te gaan. Ik weet niet of ik het wel goed beschrijf, maar als acteur is het fantastisch om in een film te spelen die dergelijke zaken aansnijdt. De erotische beleving is van de ene tot de andere mens erg verschillend, maar de samenleving dwingt ons voortdurend in het gareel. In Crash worden die grenzen van wat mag en kan prikkelen, volledig opgeblazen.

Wat nu mijn personage betreft, zij wil gewoon het trauma dat ze bij een auto-ongeluk opliep, overwinnen. Ze wil zich wreken op het personage gespeeld door James Spader, de man die ze verantwoordelijk stelt voor de dood van haar echtgenoot, de dood van haar vroeger leven. Zodoende hoopt ze enige logica te vinden in haar nieuwe leven.

Ik speel iemand die een verborgen leven heeft. Helen Remington is minder exhibitionistisch dan de anderen, meer een control freak. Er hangt een waas van mysterie rond haar. Dus kwam het erop aan om uit te maken wat ze voor de anderen verborgen hield en wat ze onthulde.

Crash is een taboebrekende film. Wat is voor u de limiet ? Zijn er zaken die u nooit zou doen ?

Natuurlijk. Het heeft vooral met de context te maken, het heeft veel minder te maken met zoveel millimeter bloot of hoe ver de seks gaat. Je moet het geheel ziet. Je kan het vergelijken met het bouwen van een huis, je moet eerst een idee hebben van de ruimte en de afmetingen, voor je weet wat je erin gaat zetten. Kijk, wanneer ik Dustin Hoffman op een persconferentie hoor klagen over het geweld in films, weet ik echt niet wat ik hoor. Hij is toch de acteur uit Marathon Man ? Is dit de zoveelste toegeving aan political correctness ? Die PC-mentaliteit in de VS is echt verschrikkelijk. Straks mogen we alleen nog naar schilderijen van Monet kijken, omdat ze alleen het mooie laten zien. Maar wat doe je dan met Francis Bacon ? Mogen we alleen pastorale, lyrische sprookjes lezen of mogen we J.G. Ballard lezen ?

En dan altijd dat gezeur over family values. Je kan wel stellen dat ook Crash over gezinswaarden gaat, maar dan in de ruimste betekenis. Het gaat over echtparen die worstelen met verdrongen aspecten van de menselijke natuur.

Hoe werkt Cronenberg met zijn acteurs ? We zien de wereld precies door zijn ogen, het is allemaal erg meticuleus en gecontroleerd. Welke vrijheid gunt hij jullie ?

Ik had echt niet verwacht dat het zo ongedwongen zou zijn. De structuur waarin je werkt, is zo sterk, zo zelfzeker, dat je daarbinnen heel wat vrijheid krijgt. Cronenberg is geen grote prater. Hij liet ons min of meer doen en af en toe stuurde hij ons wat bij. Het ging er heel losjes en ongedwongen aan toe, precies wat de film niet is. We dompelden ons onder in de wereld van Cronenberg en voelden zodoende instinctief aan hoe we onze personages of een scène moesten benaderen. Ik kan niet precies uitleggen hoe David dat bij zijn acteurs overbrengt, maar het resultaat is er in ieder geval.

Wat drijft u als actrice ?

Zin voor avontuur is zeker een belangrijke motivatie. Acteren biedt me de kans om te experimenteren met gevoelens zonder dat ik er de prijs voor moet betalen. Hoe ouder ik word, hoe meer ik mezelf in mijn werk wil stoppen. Hoe persoonlijker het werk hoe interessanter.

We worstelen allemaal met onze demonen. Dit heeft te maken met ons verleden, met onze jeugd. Mijn angsten zijn sterk, maar zitten diep in mij verborgen. Ik hang mijn neurosen niet aan de grote klok. Ik was een tijdlang in therapie en vond dat zeer nuttig. Het is goed om dingen over jezelf te ontdekken waarvan je het bestaan niet afwist. En je kan van die zelfkennis ook gebruik maken bij het uitoefenen van je vak. Let wel, het is geen verplichting, iedereen moet maar voor zichzelf de beste methode ontdekken. Acteren hoeft ook niet altijd emotioneel slopend of gevaarlijk te zijn. Het kan ook gaan over andere zaken en ervaringen.

Welk plezier vindt u er dan in om een conventionele Hollywoodfilm te maken ?

Neem nu Copycat. Ik hield wel van dat personage van de politiedetective die jacht maakt op een serial killer. Ik hield van haar stille natuur, haar talent om te observeren, haar geduld. Copycat is een genrefilm, een thriller die voortborduurt op het succes van The Silence of the Lambs. Wat het interessant maakte, was dat je voor de verandering eens een team had van twee vrouwen om de misdaden op te lossen.

Bovendien was het een geweldige ervaring om in het kader van de research zes weken te kunnen optrekken met de politie van Los Angeles. Het was inderdaad een conventionele thriller, waar ik veel voor betaald werd. Alhoewel ik het nooit alleen voor het geld doe er moet iets extra zijn kan ik je verzekeren dat het heel prettig is om veel geld te verdienen. Ik hoef me nu al jaren geen geldzorgen meer te maken. Je krijgt niet met elke film de kans om diep in jezelf te graven. Als je daarop zit te wachten, ben je zo goed als werkloos. Ik wil continu bezig zijn in dit vak.

Copycat gaat over een gestoorde man die de hoogstandjes van beruchte moordenaars nabootst. Wat meteen de kwestie oproept van de nabootsing van bioscoopgeweld ?

Ik weet het niet. Ik denk niet dat Copycat een verheerlijking is van serial killers. De film toont niet dat moordenaars hip, aantrekkelijk of trendy zijn, wel hoe zielig en afschuwelijk ze zijn. De film vergoelijkt die boosdoeners niet.

Kruipen de personages die u speelt in uw kleren ? Neemt u ze ’s avonds mee naar huis ?

Weet je, zoiets manifesteert zich op een rare manier. Het is niet dat ik thuis begin te spreken als een van mijn personages, al zal ik natuurlijk wel af en toe een gebaar overnemen. Maar voor Crash liet de beïnvloeding zich op een andere manier gelden : meteen na de film kocht ik een auto met airbags. Ik werd me veel bewuster van de gevaren van autorijden. Omdat ik gek ben op auto’s kocht ik wel een ongelofelijk snelle auto een BMW 850 CSI maar dan wel met airbags.

U woont in L.A., stad van de filmsterren.

De mensen hebben vaak een verkeerd beeld van L.A. De stad is menselijk gezien rijker en gevarieerder dan algemeen wordt aangenomen. Veel mensen met wie ik doodgraag zou werken, wonen hier. Het vele talent afkomstig uit Europa geeft een boeiende mix. Nog zo’n vooroordeel is dat acteurs in Hollywood volledig afgesneden zijn van de buitenwereld. Natuurlijk ga ik zelf naar de supermarkt mijn inkopen doen. We hebben niet allemaal een privé-chauffeur. Zo weet ik dat ook Jodie Foster zelf naar haar werk rijdt en dat ze best op restaurant kan gaan zonder dat een mens haar herkent. Ik geloof echt dat je dit zelf in de hand hebt. De meesten lokken problemen zelf uit door zich als sterren te gedragen. Nog zo’n hardnekkige misvatting is, dat als wij filmsterren in een restaurant reserveren, er altijd plaats is. Onzin. Het gebeurt vaak dat er geen tafeltje vrij is. Dan ga ik gewoon elders.

U zou ook thuis uw potje kunnen koken ?

Ik heb een hartsgrondige hekel aan koken. Ik kook nooit ofte nimmer. Gelukkig heb ik vrienden die voor mij koken, of mijn man. Ik vind het reuze om ze in de keuken bezig te zien terwijl ik geniet van een glas goede wijn.

Heeft uw oscar een ereplaats in huis ?

Gezien ik in de stad van de aardschokken woon, bewaar ik mijn oscar op een lage boekenplank, zodat het beeldje niet van te hoog kan vallen.

Projecten ?

Ik heb snel na elkaar drie films gedaan Copycat, Home for the Holidays, Crash en wil nu wat op adem komen en tijd voor mezelf maken. Ik wil mijn batterijen opladen. Ik weet ook niet altijd naar wat ik op zoek ben. Ik probeer niet een bepaalde koers te varen, maar stel mij open voor het avontuur. Zonder plannen. Ik geloof in toeval. Als je voor jezelf een duidelijke weg uitstippelt, loop je het risico een film als Crash te laten voorbijgaan.

?Crash? wordt op het Filmfestival van Gent vertoond in Decascoop op 11 oktober om 22 u.30 en op 14 oktober om 17 u.