Ze zijn naar schatting met amper 500 over de hele wereld, de neuzen, rasechte parfumeurs die zowel artiest als wetenschapper moeten zijn. Hun opleiding is dan ook niet evident.

D e parfumeur heeft meer nodig dan een redelijk fijne neus. Hij heeft een gedurende vele jarenlang geschoold, feilloos werkend reukorgaan nodig, dat hem in staat stelt ook de meest gecompliceerde geuren qua soort en hoeveelheid trefzeker te ontraadselen, alsmede nieuwe, onbekende geuren te creĆ«ren. Een dergelijke neus’ – hij tikte met zijn vinger tegen de zijne – ‘hĆ©Ć©ft men niet, jongeman ! Een dergelijke neus verwerft men met volharding en vlijt.” De preek die parfumeur Baldini in 1753 afstak tegen zijn gezel Jean-Baptiste Grenouille in de bestseller Het Parfum van Patrick SĆ¼skind, blijkt behoorlijk goed te kloppen met de realiteit van nu.

Om parfumeur te worden, is een goede neus onontbeerlijk, maar perfect moet die niet zijn. Jean Guichard, directeur en leraar aan de school van de Franse geur- en smaakstoffenproducent Givaudan : “Het is niet de bedoeling dat we jachthonden opleiden. Het is vooral op basis van persoonlijkheid en achtergrond dat we onze studenten selecteren.” Hetzelfde horen we bij Ron Winnegrad, opleidingsdirecteur van International Flavors & Fragrances Inc. (IFF) in New York : “Kandidaten moeten door een tweedaagse reuktest, maar ook door psychologische tests. Daarin spelen integriteit, flexibiliteit, teamspirit, en communicatie- en vooral luistervaardigheden een heel belangrijke rol.”

Het zijn dus de opleidingen zĆ©lf die van redelijke neuzen met de juiste mentaliteit een echte parfumeur maken. En die zijn overal min of meer hetzelfde georganiseerd. Het komt er voor de parfumeur in spe in de eerste plaats op aan om heel goed te weten welke grondstoffen een parfum kan bevatten. En dat zijn er zo’n tweeduizend, “om te beginnen”, benadrukt Guichard. Een manier om het ruiken en onthouden van al die stoffen gemakkelijker te maken is ze classificeren. Bij Givaudan beroepen ze zich daarvoor nog steeds op de methode die parfumeur en pedagoog Jean Carles in de jaren vijftig ontwikkelde. “De methode op basis van kleuren deelt de geuren op in twaalf families,” legt Jean Guichard uit, “zo zorgt ze ervoor dat we binnen ons bedrijf op een eenvormige manier kunnen communiceren.”

Zodra ze de grondstoffen kennen, mogen de studenten ermee aan de slag : ze maken simpele akkoorden met twee of drie basisingrediĆ«nten. En ze slaan aan het kopiĆ«ren. ” Picasso en Leonardo da Vinci wisten het al : je moet de meesters eerst perfect kunnen kopiĆ«ren voor je een eigen stijl kunt ontwikkelen”, verduidelijkt Ron Winnegrad. “Het is een zeer goede oefening. Eerst moeten de studenten raden welke grondstoffen er gebruikt zijn, daarna moeten ze ook de juiste verhouding analyseren. En dat doen ze bij ons alleen met hun neus, zonder machines.” Pas als ze die technieken perfect onder de knie hebben, mogen de leerling-parfumeurs zĆ©lf beginnen te creĆ«ren. Heel wat tijd brengt een student dus door aan een ‘orgel’ : een groot rek met daarop rijen flesjes, waarmee de parfumeur kan componeren.

Eerst gaat het om de zogenaamde fine fragrance, het parfum, maar later mogen de studenten zich ook bezighouden met zeep, shampoos, potpourri’s en waspoeders, de functional fragrance. Een al dan niet gesponsord afstudeerparfum of -gamma is meestal het einddoel van een opleiding. Maar dan nog is de student geen parfumeur. Wie bij een bedrijf aan de slag kan, begint als junior-parfumeur en evolueert zo tot parfumeur. Op de vraag hoe lang het echt duurt om een goede parfumeur te worden, antwoordt Ron Winnegrad : “Ik ben nu 38 jaar bezig, dus ik zou zeggen : 39 jaar !” Op erkenning van het grote publiek hoeft een parfumeur echter meestal nooit te rekenen. Het zijn immers niet hun namen, maar die van Yves Saint Laurent, Nina Ricci of Chanel die uiteindelijk op het flesje terechtkomen.

De scholen

Parfumeur werd je vroeger van vader op zoon of van meester op leerling. Anno 2004 moet je naar speciale hogescholen en universiteiten, bij de geur- en smaakstoffenmultinationals of op internet, mĆ©t bijbehorende diploma’s, certificaten en getuigschriften.

De enige Ć©chte hogeschool voor parfumerie is het Institut SupĆ©rieur International du Parfum, de la CosmĆ©tique et de l’Aromatique alimentaire (kortweg ISIPCA). De hogeschool in Versailles biedt liefst elf parfumgerelateerde opleidingen aan. De school werd in 1970 opgericht door Jean-Jacques Guerlain omdat de industrie op dat moment sterk boomde. Er waren niet alleen veel parfumeurs nodig, maar ook specifiek opgeleid personeel. In 1984 werd de school overgenomen door de plaatselijke Kamer van Koophandel en sinds elf jaar werkt ze samen met de universiteit van Versailles. En het Isipca blijft uitbreiden : in 2001 richtte ze de European Fragrance and Cosmetic Master op, waarbij leerlingen eerst een jaar praktijk opdoen in Versailles en daarna theorie volgen in de universiteit van Padua of Plymouth. Een basisvereiste voor elke opleiding aan het Isipca is een diploma chemie of biochemie.

De belangrijkste smaak- en geurstoffen multinationals, die verantwoordelijk zijn voor het overgrote deel van de uitgebrachte parfums, leiden hun parfumeurs het liefst zĆ©lf op. Robertet, Firmenich en Takasago hebben opleidingen, maar het zijn de studenten van Givaudan en IFF die op dit moment de hoogste toppen scheren. Givaudan heeft dan ook al heel wat ervaring. De huidige school is een fusie van de school van Roure, die Jean Carles oprichtte in 1940 en die van Givaudan zelf. Meer dan 70 parfumeurs heeft het bedrijf op dit moment in dienst. Ook marktleider International Flavors & Fragrances Inc. (IFF) trainde al zijn mensen, maar heeft pas sinds 2001 een echte Perfumery School. Directeur van de New Yorkse afdeling Ron Winnegrad verklaart waarom : “Steeds meer wordt er in de parfumerie een beroep gedaan op technologie, machines en computers. Wij wilden onze parfumeurs echter opleiden op de oude manier.” Daarvoor blijven de studenten een jaar onder Winnegrads vleugels, dan volgen ze de opleiding in Hilversum en ronden ze af met drie maanden praktijk in Grasse.

Met de verhuizing van Roure-Givaudan naar Parijs viel Grasse zonder parfumschool. Dat kon niet zijn, vonden ze bij Prodarom, de vakvereniging van de Franse parfumeurs. Daarom richtte die in 2002 het Grasse Institute of Perfumery ( GIP) op, een opleiding waar elk jaar zo’n tien studenten terechtkunnen voor een vrij algemene opleiding van negen maanden. Isipca startte trouwens begin oktober 2004 met een soortgelijke algemene cursus, de Fragrance Academy.

Er zijn ook opleidingscentra die zich specialiseren in korte, meerdaagse cursussen. Zo is er de vijfdaagse Introduction to Perfumery van de universiteit van Plymouth, die ook in India werd gegeven, en er zijn de cursussen van parfumeur Monique Schlienger en haar CinquiĆØme Sens in Parijs. Zelf studente van zowel de school van Roure als van Isipca, vertaalde ze haar bevindingen in eigen methodes, gebruikt door verscheidene parfummerken : ze creĆ«erde het Olfactorium, een miniversie van het parfumeurorgel, en een windroos om de grondstoffen op te delen in families.

Zelfs wie zich niet graag verplaatst, kan parfumeur worden. Het Diploma in Perfumery dat de universiteit van Plymouth en de International Federation of Essential Oils and Aroma Trades (IFEAT) samen organiseren, is een cursus voor professionals of andere geĆÆnteresseerden die verdeeld is in modules en die je in eigen tempo thuis kunt volgen. Beginners, gevorderden Ć©n professionals kunnen ten slotte terecht op www.perfumersworld.com, voor de on-linecursus van de Britse parfumeur Stephen Dowthwaite. De cursus waarmee hij professionals in Thailand opleidde, zette hij op het net, met succes. Niet zo verwonderlijk, vindt Dowthwaite : “De bestaande opleidingen zijn heel goed, maar meestal zijn de plaatsen heel beperkt, of zijn ze gereserveerd voor werknemers, of verschrikkelijk duur. Zo’n tweeduizend mensen hebben bij ons al een cursus gevolgd. Dat is misschien meer dan bij alle andere opleidingen samen.” Een gratis te downloaden abc of Perfumery en een kit om thuis te oefenen zijn de voorbereiding voor het on-line-examen of een eventuele vervolgworkshop. n

Leen Creve

“Picasso en da Vinci wisten het al : je moet de meesters perfect kunnen kopiĆ«ren voor je een eigen stijl ontwikkelt.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content