Deze week worden de resultaten bekendgemaakt van Zzzip, het eerste grootschalige onderzoek naar Vlaamse holebi’s in zeven jaar. Meer dan 3000 mensen werkten eraan mee. Vooral op sociaal en familiaal vlak is er nog werk aan de winkel, zo blijkt.

De jongste jaren is er veel veranderd voor Vlaamse holebi’s. Denk aan de antidiscriminatiewet, het holebihuwelijk en de adoptiewetgeving”, zegt socioloog John Vincke (UGent), die het onderzoek leidde in opdracht van Vlaams minister Kathleen Van Brempt en samenwerkte met het Steunpunt Gelijkekansenbeleid aan de universiteiten van Antwerpen en Hasselt.

Hoog tijd dus om opnieuw naar de leefsituatie van holebi’s te kijken. Het populaire idee dat homoseksualiteit niet langer een punt en dus het belichten niet waard is, wordt alvast onderuitgehaald. “Holebi’s worden zowel door zichzelf als door anderen nog steeds als afwijkend gezien. Dat uit zich onder meer in subtiele discriminatie, in stigmatisering en in het onbewust overnemen van negatieve stereotypes. De groeiende individualisering maakt dat mensen steeds meer persoonlijke vrijheid opeisen, maar om nu te zeggen dat seksuele voorkeur irrelevant is ? Zover zijn we nog lang niet.”

De tevredenheid over de dienstverlening en houding van artsen en hulpverleners mag dan groot zijn, vooral op de werkvloer is er werk aan de winkel. Hoewel holebi’s gemiddeld hoger opgeleid zijn en meer leidinggevende functies hebben, vertaalt zich dat niet op het loonstrookje. Ze verdienen doorgaans minder dan de doorsnee-Vlaming, mogelijk omdat ze vaker in de sociale sector werken, mogelijk omwille van het glazen plafond aan de doorgroeimogelijkheden. “Feit is dat holebi’s meer moeite hebben om kwaliteitsvolle relaties op te bouwen binnen een werk- of studieomgeving”, voegt Vincke eraan toe. “17 procent voelt zich niet verbonden met collega’s of medestudenten. Bij hetero-Vlamingen is dat gemiddeld slechts negen procent. De overheid moet dringend sensibiliseren rond een holebivriendelijk werkklimaat dat openheid over seksuele voorkeur mogelijk maakt.”

Hoewel holebi’s zich beduidend actiever tonen in het reguliere verenigingsleven en vaker vrijwilligerswerk verrichten, blijken ook sociale netwerken niet van een leien dakje te lopen. “Acht procent zegt geen vertrouwenspersonen te hebben”, zegt Vincke. “Bij andere Vlamingen is dat slechts één procent. Een beroep doen op anderen ligt dus moeilijk.” Ook binnen de familie zijn kwaliteitsvolle relaties niet vanzelfsprekend. “Bijna één van de zes holebi’s voelt zich niet of nauwelijks verbonden met zijn familie”, legt Vincke uit. “Ze kiezen hun ‘familie’ uit hun vriendengroep als hun echte familie hen in de steek laat.”

Niet dat de holebigemeenschap zich dan maar terugplooit op zichzelf. “We zien dat holebi’s zeker niet allemaal holebivrienden uitzoeken. Bijna één op de vijf heeft er zelfs helemaal geen, ook al zijn die belangrijk voor hun mentaal welzijn. Opvallend is ook dat het verenigingsleven en de commerciële holebiscene veel minder te bieden hebben aan lesbiennes. “Ze blijven vaak in de kou staan”, zegt John Vincke. “Het beleid kan homoseksuele mannen en vrouwen dus niet zomaar op een hoop gooien. Holebi-jongeren hebben ook specifieke noden. Vooral bij jongere lesbiennes en bi-meisjes komen depressies dubbel zo vaak voor als bij heteromeisjes.” Ook oudere holebi’s krijgen weinig sociale steun, zo wijst Zzzip uit. “Dat is belangrijk in het licht van de polemiek rond roze verzorgingstehuizen en vereenzaming bij ouderen.”

De huidige wetgeving blijkt alvast geen maat voor niets. Zo heeft 56 procent van de holebi’s een vaste relatie en uit bijna de helft, mannen evenzeer als vrouwen, een duidelijke kinderwens. Vooral jongeren (60 procent) willen kinderen, met adoptie en IVF als vaakst genoemde mogelijkheden. “De openstelling van het burgerlijk huwelijk en de adoptiemogelijkheid voor holebikoppels is zeer recent”, zegt Vincke. “Toch vermoeden we dat zulke positieve signalen vanuit de samenleving effect hebben. Ze maken het mensen van hetzelfde geslacht mogelijk om duurzame relaties aan te gaan en die doen dat dan ook. Maar juridische wijzigingen kunnen snel gaan. Culturele ontwikkelingen hebben veel meer tijd nodig.”

* Holebi zoekt vertrouwenspersoon

Door Wim Denolf