Een ware hype : vips als Karl Lagerfeld, Clint Eastwood en prins Charles houden zich ermee in vorm. Geena Lisa en Veronique De Kock danken er naar eigen zeggen hun slanke lijn aan. Maar ook ziekenhuizen en revalidatiecentra maken gebruik van trilplaten.

:: Als u wil weten waar er in uw buurt een trilplaat is : www.power-plate.be of bellen naar 014 65 26 37; www.fitvibe.be of bellen naar Gymna 089 51 05 05

Naar schatting staan er elke dag tienduizend Belgen te bibberen en te beven op een trilplaat, want die is in enkele jaren tijd uitgegroeid tot een rage. Vibratietraining of whole body vibration (WBV) heet het. Een vreemd gevoel : je benen tintelen ervan, je oorlellen jeuken en het lijkt of je tandvullingen op springen staan en je hersenen uit je schedelpan willen ontsnappen. Maar het zou heilzaam zijn, voor lichaam en geest. Dat zeggen niet alleen de fabrikanten. Al in 1881 publiceerde ene geleerde Granville in The Lancet dat vibratie de pijndrempel verhoogt en dus pijn wegneemt. En ook de Russen kenden het verschijnsel. Sinds de jaren zestig gebruiken zij vibratie om hun kosmonauten te trainen. Daaraan heeft Rusland trouwens een wereldrecord te danken. Russen konden maar liefst 420 dagen in de ruimte blijven. Amerikaanse astronauten moesten na 120 dagen terug naar de aarde omdat ze te veel verzwakt waren : door de gewichtloosheid waren hun spieren geatrofieerd en hun beenderen broos geworden. Waarom die gewichtloosheid geen vat had op Russen, bleef een goed bewaard geheim, tot het West-Europa binnensijpelde na de val van het IJzeren Gordijn.

Bij mijn weten deed men er niet veel mee, tot de Nederlander Guus van der Meer er werk van maakte en de zaak commercialiseerde. Zijn Power Plate bestaat sinds 2001 en er zijn er duizenden van in omloop.

Eric Wakker, medezaakvoerder van Power Plate Belgium : “Guus van der Meer was zelf sportman en bewegingswetenschapper. Hij had een aantal grote sportscholen en trainde olympische sporters, onder meer het herenvolleybalteam. Hij ondervond dat atleten die ziek waren of blessures hadden – de zogenaamd on-trainbaren -, wél konden trainen op zijn Power Plate.

Wat is vibratietraining precies ?

Eric Wakker : Whole body vibration is een automatische rek-reflex die door mechanische trillingen van een plaat op het lichaam wordt overgezet en zo álle spiervezels bereikt, terwijl je met de klassieke krachttraining slechts 60, maximaal 80 procent van je spieren bewerkt. Op een trilplaat neem je bepaalde houdingen aan en span je je spieren om het effect te versterken. Maar zelfs als je je spieren niet spant, trekken ze automatisch dertig tot vijftig keer per seconde samen. Daardoor is tien minuten op een trilplaat evenwaardig aan anderhalf uur klassieke krachttraining met halters.

Dat kunt u wel zeggen, maar is dat ook bewezen ?

Sinds Power Plate op de markt is, is er heel veel onderzoek mee gedaan. De universiteit van Leuven was de eerste om de Power Plate wetenschappelijk te testen en de resultaten te publiceren in gerenommeerde tijdschriften als Science en Nature. De Power Plate is dan ook de enige trilplaat die zo grondig wetenschappelijk onderzocht werd . De KU Leuven gaat daar nog altijd mee door. Momenteel onderzoekt dokter Sabine Verschueren er de effecten van de Power Plate bij 68-plussers, met zeer goede resultaten wat betreft lenigheid, toename van botdichtheid en valpreventie.

VVoor een van de eerste Leuvense onderzoeken werden 67 ongetrainde vrouwen tussen 18 en 26 opgetrommeld en in vier groepen verdeeld. Eén groep moest wekelijks drie keer enkele minuten op de Power Plate om beenoefeningen te doen. Een andere groep kreeg drie keer per week een zware krachttraining van een uur. Een derde groep deed de oefeningen op een nep-trilplaat en de laatste groep deed helemaal niets. Na drie maanden werden de groepen met elkaar vergeleken. De twee laatste waren geen haar veranderd. En tot grote verbazing van de onderzoekers behaalden de twee eerste groepen precies hetzelfde resultaat. Om even technisch te worden : 16,6 procent winst in kracht van de kniestrekkers – dat zijn de spieren die je gebruikt bij het traplopen of het opstaan uit een diepe fauteuil. Ook de spronghoogte vanuit hurkzit verbeterde, met 7,6 procent. Ze boekten precies evenveel winst, terwijl een training op de trilplaat veel minder tijd in beslag neemt en minder belastend is voor de gewrichten.

Benen, oké. Wat met buik en billen, schouders en armen ?

Het hele lichaam kan worden getraind door bepaalde houdingen op de plaat aan te nemen of bewegingen uit te voeren. De intensiteit van de oefening wordt bepaald door je houding ; het aantal trillingen per minuut, de frequentie dus ; de hoogteverstelling of amplitude ; en de duur van één trillingsessie, het aantal seconden. Er komen ook almaar nieuwe oefeningen bij of ze worden verbeterd.

Er zijn niet alleen bewijzen van het resultaat voor alle spiergroepen. Tien minuten op de Power Plate geeft ook dezelfde hormonale uitstoot als zwaar sporten : een verhoging van het gelukshormoon serotonine, van testosteron, van het groeihormoon. En het stresshormoon daalt.

De effecten zijn veelvuldig : je bouwt kracht op en conditie, er is een betere bloeddoorstroming en dat is vooral voor ouderen van wezenlijk belang en voor wie weinig beweging heeft. Ook mensen met het chronischevermoeidheidssyndroom hebben baat bij vibratietraining, net als multiple-sclerosepatiënten: er is nauwelijks belasting van gewrichten en toch worden ze sterker. Nee, daar zijn nog geen wetenschappelijke onderzoeken naar gedaan, maar die mensen zijn er opgetogen over.

Maar wie vooral calorieën wil verbranden en wil vermageren, heeft toch weinig of niets aan tien minuten trillen ?

Vroeger dacht men dat je gewicht verliest tijdens het sporten. Nu weet men dat je in ruste, na het sporten, ook meer energie verbrandt. De stofwisseling neemt toe door de training op de Power Plate en dat leidt tot een verbeterde vetverbranding.

Maar door vibratietraining verlies je niet zozeer gewicht, wel omvang : spieren wegen zwaarder dan vet. Niet dat je body-buildersmaten krijgt. Je wordt strakker en gestroomlijnder.

Zoals u het voorstelt, klinkt het als een geschenk uit de hemel.

Het heeft enorm veel voordelen. Om er na alle voorgaande nog een paar te noemen : cellulitis wordt afgebroken, het bindweefsel versterkt. Zelfs de gezichtspieren worden getraind en collageenvezels opgeslagen. Ook de bekkenbodemspieren werken, en dus wordt incontinentie voorkomen of genezen.

Vibratietraining is ook praktisch en laagdrempelig : het zijn korte sessies met minder belasting en minder blessures. Het is fun, fast en effective : na tien, twaalf sessies zie je al resultaat. Je hebt er geen speciale uitrusting voor nodig. Gewoon, losse kleding en gemakkelijke schoenen, zeker geen dikke zolen.

Trilplaten staan in fitnesscentra, bij kinesitherapeuten, in schoonheids- en wellnessinstituten. Is het echt zo’n veelzijdig apparaat ?

Zeker weten. Het is zelfs het enige apparaat ter wereld dat drie awards in diverse sectoren heeft gewonnen. Op de FIBO 2002, de grootste fitnessbeurs ter wereld ontving de Power Plate de Innovation Award 2002. Op de internationale beautybeurs Nouvelles Esthétiques in Parijs werd het apparaat uitgeroepen tot Beautyapparaat 2003. Power Plate kreeg ook een Wellness Award en dit jaar volgt een Medical Award.

Een echte Power Plate kost om en bij de 9000 euro. Er zijn warenhuizen en postorderbedrijven die trilplaten onder de naam ‘Power Maxx’ verkopen voor minder dan 200 euro. Wat denk t u daarvan ?

We hebben er hier eentje staan. Kom maar even mee, dan kun je jezelf overtuigen hoe waardeloos het is. Niet alles wat trilt, heeft effect. Je kunt net zo goed op een draaiende wasmachine gaan zitten.”

Professor Erik Witvrouw, die kinesitherapeuten opleidt aan de faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen van de Gentse universiteit, heeft toch een paar bedenkingen : “Je zult mij niet horen zeggen dat de trilplaat een slecht toestel is. De eerste wetenschappelijke onderzoeken rechtvaardigen inderdaad enig enthousiasme, maar heel wat aspecten zijn nog onvoldoende onderzocht, waardoor het onverantwoord is om te stellen dat vibratietraining over de hele lijn positief is. Maar hier in het Gentse UZ behandelen wij er ook onze patiënten mee. Wij gebruiken de fit- Vibe bij de revalidatie van bewegingsletsels zoals knieblessures en enkelverstuikingen, met succes.

Ik heb op internet foto’s gezien van een zo goed als verlamde man die in een rolstoel zat, met zijn voeten op een trilplaat. Hij beweerde dat hij na een tijd trainen opnieuw kon lopen, weliswaar met krukken.

Wij beginnen er pas mee als patiënten krachttraining aankunnen. De oefeningen die ze normaal op de grond doen, voeren ze dan uit op de trilplaat.

De afdeling oncologie van dit ziekenhuis past ook vibratietraining toe bij borstkankerpatiënten. Wat zijn daar de resultaten van ?

Het wordt toegepast ná de chemotherapie, tijdens de revalidatie, om de belastbaarheid van hun lichaam te verbeteren zodat ze zich beter gaan voelen en op krachten komen. Grootschalige wetenschappelijke resultaten zijn er nog niet, maar iedereen reageert positief. Niemand vindt het vervelend of saai of heeft negatieve ervaringen als vermoeidheid.

Bij elke populatiegroep met een verminderde belastbaarheid kan de trilplaat goede diensten bewijzen. Bij chronisch vermoeiden bijvoorbeeld, kun je de belastbaarheid verhogen als je de vibratietraining progressief en voorzichtig opbouwt. Idem voor MS-patiënten. Alle groepen patiënten die een laag vermogen hebben, zouden kunnen verbeteren met de vibratietraining. Natuurlijk speelt het placebo-effect een rol, maar daar is helemaal niets op tegen : als je je maar beter voelt. Maar je moet geen gebakken lucht verkopen.

Is de trilplaat gebakken lucht ?

Nee. Het is een zeer goed instrument dat helaas verkeerd gebruikt kan worden. De trilplaat is maar één middel om kracht te trainen en niet hét middel. En dat is het probleem met een hype : iets wordt hét wondermiddel. Ik zeg nogmaals dat er snel meer onderzoek moet gebeuren om duidelijk te maken wie dit toestel kan gebruiken en wie absoluut niet.

Vibratietraining is vooral een Europese hype. Het fenomeen komt uit het Oostblok. Eind jaren tachtig is het in Nederland opgepikt en werd Power Plate genoemd. Sindsdien heeft ongeveer elk land er een ontwikkeld. België de fitVibe, Italië maakte Nemes, Duitsland Galileo. Ze werken volgens hetzelfde systeem : een platform dat verticaal op en neer trilt. Alleen Galileo werkt anders : die trilt ten opzichte van een vaste as, één been gaat omhoog, het andere naar beneden. Maar Galileo is ontwikkeld uit revalidatieoogpunt, terwijl de andere toestellen voor fitness bedoeld zijn.

Er zijn ongetwijfeld mensen die geen vibratietraining mogen hebben.

Inderdaad. Het is niet aangewezen voor zwangere vrouwen, voor mensen met hart- en vaatziekten, zware migraine, acute hernia, epilepsie, pacemaker, tumoren, gewrichtsimplantaten, protheses, metalen pennen, bouten of platen. In geval van twijfel, moet je altijd een arts raadplegen.

U vindt het blijkbaar geen goed idee om als particulier een trilplaat in huis te halen ?

Nee. De kans is reëel dat de koper er keihard elke dag een vol uur op traint. Het is voor een leek niet in te schatten hoe zwaar het is. Het probleem met dergelijke apparaten is dat de belasting plots te groot kan zijn, en het gevaar schuilt erin dat je het niets eens voélt op het moment zelf. Je kent ze wel, de mensen trainen om er mooi uit te zien. Ze gaan er fanatiek tegenaan en denken nog altijd : no pain, no gain. Ze denken dat je na een training geradbraakt moet zijn. Bovendien is het effect ervan nog onvoldoende onderzocht.

Fabrikanten van trilplaten zeggen dat tien minuten trillen gelijk is aan anderhalf uur fitnessen.

Dat is ook zo, maar dat zegt niet alles. Het is onverantwoord om daar in je eentje aan te beginnen. Je mag er bijvoorbeeld nooit met gestrekte benen op staan, altijd minstens lichtjes door de knieën buigen. Je moet het heel langzaam opbouwen : beginnen met sessies van drie of vier minuten en in enkele weken langzaam tot maximaal twintig minuten gaan. Tussen elke training heeft je lichaam één of twee dagen nodig om de inspanning te verwerken en kleine schade aan weefsels te herstellen.

Ik ga ervan uit dat de begeleiding in fitnesscentra wel in orde is. Doorgaans werken daar licentiaten lichamelijke opvoeding of kinesisten, die weten wat ze doen.

Toch zijn sommige kinesisten tegenstanders.

Sommigen willen patiënten uitsluitend manueel behandelen en zeggen dat ze de klachten ook met traditionele middelen kunnen verhelpen, misschien minder snel dan met een trilplaat. Anderen zijn commerciëler ingesteld en richten zich niet uitsluitend op zieken maar ook op gezonde mensen. Die kinesisten hebben ook een ruimte met fitnesstoestellen en daarin misstaat een trilplaat absoluut niet, volgens hen.

Maar als je mij vraagt of ik ooit een trilplaat zou kopen ? No way, daarvoor is er nog niet genoeg wetenschappelijk onderzoek verricht naar mogelijke nadelige gevolgen. Ik kom elke dag per fiets naar mijn werk, ik neem altijd de trap naar de zesde verdieping. Trilplaat ? Geen sprake van. Ik sport liever om mij te amuseren. Ik ben nog jong, ik doe het voor de lol. Maar ik kan me voorstellen dat ik over twintig jaar zeg dat ik het doe voor mijn gezondheid of om in vorm te blijven. Ik vraag me zelfs af of ik het zou doen als kinesitherapeut : 9000 euro is toch wel heel veel geld. Nu ja, ik ken ook mensen die 5000 euro besteden aan een fiets.

Tekst Griet Schrauwen

“Tien minuten op een trilplaat is evenwaardig aan anderhalf uur krachttraining met halters.”

“Tussen elke training van enkele minuten heeft je lichaam 1 of 2 dagen nodig om de inspanning te verwerken.”