: : Helen Fisher, ‘Waarom wij liefhebben, De aard en chemie van verliefdheid’, :: Reacties : tessa.vermeiren@knack.be

:: www.weekend.be

Op de site van Weekend Knack ontdekt u wat u op tafel kunt zetten, waar u uw vakantie kunt doorbrengen, wat u in uw kleerkast moet hebben, hoe u uw huis renoveert… En u kunt er ook uw mening kwijt.Uitgeverij Contact ; 304 pag., 29,95 euro.

Liefde tussen twee mensen, dat is pure chemie, zegt de volksmond. Dat daar veel waarheid in zit, bewijst de Amerikaanse antropologe Helen Fisher in haar recentste boek Waarom wij liefhebben. Verliefd worden is een proces dat in ons lichaam een verhoogde productie van noradrenaline en dopamine aanstuurt. Stoffen die ons een euforisch gevoel geven, ons superactief maken. Stoffen ook die verslavingsverschijnselen veroorzaken, ze doen ons hunkeren naar en maken ons afhankelijk van de geliefde. Tegelijk daalt de serotoninespiegel in ons bloed, wat dan weer verklaart waarom verliefde mensen dagdromen, fantaseren, mijmeren en obsessief met één ding bezig zijn : het voorwerp van hun liefde. De hartstocht is evenwel onlosmakelijk verbonden met de rede. Men hoeft niet overmand te blijven door de euforische liefde of door de pijn om het verlies ervan. Het is perfect mogelijk die hormoonproductie bij te sturen met de rede.

Wat in onze hersenen gebeurt als we smoorverliefd zijn of kapot van liefdesverdriet, bracht professor Fisher in beeld door hersenscans van tientallen vrijwillige proefpersonen. Om een lang verhaal kort te maken, alles wat met de fase van verliefdheid en de gloeiende woede van verlaten worden te maken heeft, speelt zich af in het primitieve deel van onze hersens, waar ‘de motor van de geest’ zit. Daar ontstaan de gevoelens die gevoed worden door dopamine. Wordt de liefde beantwoord, dan concentreert dat deel van de hersens zich op positieve gevoelens : vreugde en hoop. Als afwijzing de reactie is, komen negatieve emoties als wanhoop en woede naar boven. Maar onze prefrontale cortex wordt niet uitgeschakeld, verre van. De rede houdt volgens Helen Fisher toezicht “op de jacht, de strategieën en tactieken, het berekenen van winst en verlies, het vaststellen van iemands vorderingen ten aanzien van het doel : emotionele, geestelijke en lichamelijke eenwording met de geliefde.”

Met andere woorden : we beminnen niet alleen met wat we ons ‘hart’ noemen, maar ook met ons ‘verstand’, dat elders gevestigd is in diezelfde anderhalve kilo hersenkronkels. Wat meteen een ander licht werpt op gearrangeerde huwelijken, huwelijksbemiddeling en datingsites… Als je weet dat één op de tien jonge mensen tegenwoordig al zijn partner zoekt op het internet, dan is daar toch wel heel veel ‘rede’ mee gemoeid. Zowel als je hartstochtelijke liefde kunt temperen met je verstand, zo kun je even het vlammetje van een rationeel tot stand gekomen ontmoeting feller doen branden via dat andere pad door je hersenkronkels, volgens Helen Fisher. Dat is nu precies wat ons onderscheidt van dieren. Dat die frontale cortex, of dat ‘verstand’, zodanig is ontwikkeld dat alles wat ook bij dieren van een lagere soort aanwezig is – de lust, de paringsdrang, ja zelfs het verliefd worden – bewust gestuurd kan worden.

Maar omdat we eigenlijk geëvolueerde dieren zijn is ook de primitieve drang niet verdwenen, voor vrouwen om weg te lopen als het nest niet langer de bescherming van beide partners nodig heeft. Of de behoefte voor mannen om elders hun zaad te verspreiden en er op die manier zeker van te zijn dat een talrijk nageslacht opgroeit.

Relatiedeskundigen verzinnen telkens weer tal van technieken om relaties die na een paar jaar niet meer beheerst worden door verliefdheid en de onweerstaanbare drang om in elkaar op te gaan, in stand te houden. Daarover zijn oneindig veel boeken verschenen.

Wat Waarom wij liefhebben van Helen Fisher zo boeiend maakt, is het inzicht dat het verschaft in wat er met onze verliefde zelf gebeurt en waar die allesoverheersende driften en angsten vandaan komen. Van verre voorvaders en -moeders, die leefden in donkere tijden, maar eigenlijk niet zo gek andere dingen voelden, beleefden of wilden als wij nu.

TESSA VERMEIREN