Een voorgevormde beha, een roze Cadillac, een presidentiële sierkei… Zelfs de groten der aarde beheersen niet altijd de subtiele kunst van het geven. Een greep uit de meest bizarre cadeaus uit de wereldgeschiedenis.

Ik ken een man die van zijn eerste verloofde voor kerst een parkiet in een kooitje kreeg. Nu is die man niet echt gek op klein pluimvee, tenzij het met een krokant korstje op zijn bord ligt, en dus gaf hij de vogel aan zijn zus. Die kocht plichtsbewust een krop sla, voerde de parkiet één blaadje, waarna het beest morsdood van zijn stokje viel. Kijk, zoiets noem ik geen leuk cadeau. En zo zijn we allemaal wel eens met “een dode parkiet” opgescheept, meer nog: de geschiedenis en de biografieën van beroemde mensen krioelen van de geschenken die van onhandigheid, een bizarre of zelfs ronduit slechte smaak getuigen, en in het ergste geval van perfide bedoelingen. Slechts zelden stuit men op een genereus en fijngevoelig individu, dat instinctief aanvoelde waarmee hij zijn geliefde(n) nu eens echt blij kon maken.

Het prototype van een vergiftigd geschenk is natuurlijk het paard van Troje. Kent u het soort mensen dat een gekregen boek of cd die ze zelf niet mooi vinden opnieuw verpakken en bij de eerstvolgende gelegenheid iemand anders in de maag splitsen? De Trojanen wisten eerst ook niet goed wat ze met het houten gevaarte voor hun stadspoorten moesten aanvangen, maar ze hadden nog geen wijgeschenk voor de godin Athena en zo kwamen ze er goedkoop vanaf, dachten ze. Maar dit gekregen paard hadden ze dus beter wél in de bek gekeken.

Sommige mensen zijn dan weer nergens voor verlegen als ze hun verlanglijstje opstellen. Salome, de originele jewish princess, vroeg om het hoofd van Johannes de Doper, op een schotel nog wel. Zelfs oom Herodes Antipas vond dat in eerste instantie enigszins onsmakelijk. Maar na Salomes Dans der Zeven Sluiers, haar vaste succesnummer op feestjes, dacht hij: “Ach, als het kind maar gelukkig is…”

Een mens moet het ook niet altijd ver zoeken, een beetje een leuke verpakking doet ook al veel. Zo liet Cleopatra zichzelf bij Caesar thuisbestellen, opgerold in haar beste karpet.

Wie het breed heeft, kan het breed laten hangen, en ontelbare vorsten bedachten familie en kennissen met een adellijke titel of een vorstendommetje links of rechts. Catharina de Grote liet in 1764 haar minnaar Stanislaw Poniatovski tot koning van Polen kronen. Niemand die zich daartegen verzette, zelfs haar man, tsaar Peter III niet, want Catharina heette niet voor niets de Grote. De Polen werden niet naar hun mening gevraagd, maar die waren dat gewend.

De broers en zussen Bonaparte, tuig van de richel van Ajaccio, schopten het respectievelijk tot koning van Napels, Westfalen, Holland, vice-koning van Italië, groothertogin van Toscane en hertogin van godbetert Guastalla, dankzij de gulheid van hun broer, het omhooggevallen korporaaltje Napoleon.

Ludwig I van Beieren was dan weer helemaal in de ban van de Spaanse danseres Lola Montez. Nu stroomde er geen druppel Spaans bloed door de aderen van Maria Eliza Gilbert uit Limerick en dansen kon ze ook al niet, maar dat weerhield Ludwig er niet van om haar eerst tot barones von Rosenthal en later tot gravin von Landsfeld te bombarderen. Toen Lola liet verstaan dat ze eigenlijk het liefst eerste minister wilde zijn, vonden de Beiers het welletjes. In 1848 werd ze op een cruise naar Australië getracteerd en Ludwig mocht met vervroegd pensioen.

Zijn kleinzoon Ludwig II was geen haar beter. Die dacht dat hij de Zwanenkoning was, bouwde een protserig kasteel of zes, en wat er toen nog van het familiefortuin en de schatkist over waren, deed hij cadeau aan Wagner, een lelijke mens met een slecht karakter die bombastische opera’s schreef.

Moeilijk te overtreffen is natuurlijk de Romeinse keizer Caligula, in wezen een brave ziel, maar volslagen bonkers na een pijnlijke aandoening. Als dank voor bewezen diensten schonk hij zijn paard geen zak haver, maar de titel en alle eerbewijzen van consul…

Van sommige geschenken vóel je gewoon dat ze niet van harte gegeven zijn. Toen Alfonso XIII en Victoria-Eugenie in 1906 in Madrid in het huwelijk traden, kregen ze op weg naar het koninklijk paleis een schitterend boeket toegeworpen. Helaas, de milde schenker was een anarchist en het boeket een bom. Er sneuvelden alleen een paar koninklijke wachters en een stuk of wat omstaanders, maar de fut was hoe dan ook uit het feest.

En neem nu het Kroondomein, een lap Afrika, acht keer zo groot als België en het persoonlijke bezit van Leopold II. Onze vorst kweekte er wat rubber, wat niet naar de zin was van sommige Engelse missionarissen en nog minder van de plaatselijke bevolking, voor zover daar nog iets van over was tenminste. In 1908 was Leopold het humanitaire gezeur aan zijn kop beu en schonk hij het Kroondomein aan de Belgische staat, evenwel niet zonder in ruil een persoonlijk zakgeld te vragen dat, omgerekend in de huidige munt, zo’n 15 miljard frank bedroeg. Na wat over en weer gepraat en omdat hij nu ook de beroerdste niet was, stelde hij zich uiteindelijk met 10 miljard tevreden.

Sommige mensen laten zich echt kennen door hun cadeaus. Neem nu Wilhelm II. Het huwelijksfeest van Alice Roosevelt, de oudste dochter van Theodore, was het meest opulente dat er ooit in het Witte Huis gevierd werd. Ze hadden er nogal mee afgezien, met Alice, het was geen gemakkelijk meisje, en de president was al lang blij dat hij haar kwijt kon aan een congreslid uit Ohio. Op 17 februari 1906 stroomden van overal ter wereld de kostbaarste geschenken toe: exquise parels uit Cuba, een schitterende mozaïeken tafel uit Italië, met gouddraad doorstikte zijde uit China. De Duitse keizer bracht een armbandje mee met een portret van… de Duitse keizer.

En om in dezelfde sfeer te blijven: Hitler bleek ook privé een onaangenaam mens te zijn. Eva Braun had voor haar 23ste verjaardag een dashond en leuke kleren gevraagd, maar Adolf stuurde alleen een telegram en een ruiker bloemen. Ooit bestond hij het om, na een diner van drie uur in een Münchens hotel waarbij Eva niet één woord met hem had kunnnen wisselen, haar een enveloppe met wat geld in de hand te drukken, alsof ze een vulgaire escorte was. “Als hij er nu nog een vriendelijk briefje bijgedaan had”, klaagde Eva, die blijkbaar vlug tevreden was. Pas na haar tweede zelfmoordpoging konden er bij de Führer een villaatje met tuin en een Mercedes af.

De sultan van Brunei, naar verluidt de rijkste mens ter wereld, kent er ook wat van. Ooit kreeg hij van wapenhandelaar Adnan Kashoggi het 86 meter lange luxejacht Nabila cadeau. Toen hij het beu was, verkocht hij het aan Donald Trump, voor de kokette prijs van 1 miljard Belgische frank. The Donald, zoals Ivana haar echtgenoot in betere tijden placht te noemen, herdoopte het schip in de Trump Princess I en liet het wat opknappen, wat hem ook nog eens een slordige driehonderd miljoen kostte. Geen wonder dat Ivana het bij haar scheiding met amper 25 miljoen dollar moest stellen, en dat haar opvolgster Marla bij haar huwelijk een tiara van 2 miljoen dollar droeg, geleend van een New Yorks juwelier.

Nee, dan liever Aristoteles Onassis. Die had de gewoonte om zijn Jacqueline twee keer per week een mooi boeket te laten bezorgen, en af en toe stopte hij daar als leuke attentie een armband van de vermaarde New Yorkse juwelier Harry Winston in. Ari was ook het soort goed georganiseerde man dat zijn cadeautjes maanden van tevoren koopt. Zo dacht hij dat het zeilschip Fantome, in 1927 gebouwd voor de hertog van Westminster en een van de grootste viermasters ter wereld, een aardig huwelijkscadeau zou zijn voor prins Rainier en Grace Kelly. Helaas werd Ari niet op de trouwerij uitgenodigd.

Ook Elvis was een gul mens en dat zat er al vroeg in. Amper dertien schraapte hij al zijn spaarcentjes bijeen om voor zijn moeders verjaardag in de Sun Studio’s in Memphis een eenmalige opname van zijn stem te laten maken. Vier dollar kostte het plaatje en er stonden twee ballades op: My happiness en That’s when your heartache begins. In de jaren ’50 kocht hij z’n ma een huis en een roze Cadillac, hoewel ze niet eens een rijbewijs had. Elvis had trouwens iets met Cadillacs. Op een dag kocht hij er een voor zichzelf en deed er meteen ook een cadeau aan een echtpaar dat zich toevallig in de showroom bevond. En een journaliste die ooit een wat smalend artikel schreef over zijn manie om auto’s uit te delen, vond de volgende dag een Cadillac Seville voor haar deur.

Later liep het allemaal een beetje uit de hand. In 1975 riep Elvis op het einde van een concert in Las Vegas een man op het podium, die zijn persoonlijke juwelier bleek te zijn. Hij had een koffertje bij zich met ringen, armbanden en halssnoeren, kortom een fortuin aan parels, diamanten en smaragden. Toen Presley die één na één in het publiek begon te gooien, klonk er uit de zaal een stem: “My son has gone mad.” Het was Elvis’ vader Vernon, die dit toch wel iets te ver vond gaan.

Diamonds are a girl’s best friend, zong Marilyn Monroe, maar niemand kan daar beter over oordelen dan Elizabeth Taylor. Ze heeft misschien niet veel geluk in de liefde gehad, maar aan haar talrijke huwelijken hield ze wel een aardige verzameling blinkende stenen over. Richard Burton was veruit de wildste weldoener, met hem trouwde ze dan ook twee keer. In ’69 kocht Dick voor Liz bij Cartier een peervormige diamant van 69.42 karaat, die nu als de Taylor-Burton bekendstaat. Een ander smaakvol cadeau was La Peregrina, een van de grootste en meest historische parels ter wereld, in vorige eeuwen het bezit van de Spaanse koninklijke familie. Het kostbare kleinood kwam ooit tussen de kaken van een van Liz’ pekinezen terecht. Andere mensen hebben daar een rubberen bijtring voor.

Cadeaus zeggen veel over een relatie. Zo was de in de wereldpers gepubliceerde lijst van geschenken die Clinton en Monica Lewinsky uitwisselden volgens mij veel revelerender dan alle saillante details van hun seksuele esbattementen samen. Neem nu de Hermès-das die zij hem cadeau deed, die met die gouden ruitjes die hij aantrok telkens hij met een stalen gezicht op televisie kwam vertellen dat hij nooit vuile manieren gedaan had met “that woman”. Die das was niets anders dan een gesmoorde hartenkreet: “Monica, ik hou van je, maar ik kan niet anders…” En dan was er de sierkei die hij haar schonk. Een sierkei begot! Geef toe: een ambitieuze jonge vrouw moet toch verschrikkelijk hoteldebotel van een kerel zijn om zo’n prul niet meteen in de vuilnisbak te smijten. Het Afghaans vloerkleedje, ook een cadeau van hem aan haar, was dan weer een tikkeltje onkies, vooral in het licht van het paar ton bommen dat Bill de Taliban in volle Zippergate op het dak stuurde.

Hoe groter het leeftijdsverschil tussen rijkaard en protégee, hoe overdadiger de cadeaus. William Randolph Hearst was 34 jaar ouder dan het starletje Marion Davies, en ze heeft er haar voordeel mee gedaan. De persmagnaat besloot zijn vriendinnetje tot de grootste ster van Hollywood te maken en richtte speciaal daarvoor het productiehuis Cosmopolitan Pictures op. Bovendien mobiliseerde hij de hele Hearst-pers om de persoonlijkheid en acteerprestaties van Miss Davies in het zonnetje te zetten. Het was geen lelijk kind, Marion, en niet eens zo’n slechte actrice. Dat ze stotterde, mocht geen bezwaar heten, want ze speelde in stomme films. Toch verwierf ze nooit de status van superster, alle inspanningen van haar machtige minnaar ten spijt. Mevrouw Hearst heeft ze zich ook nooit mogen noemen, want Williams echtgenote vertikte het om te scheiden. Omdat de onfortuinlijke minnaars elkaar moeilijk in sordide hotels konden ontmoeten, liet Hearst inderhaast een paar liefdesnestjes bouwen: een paleisachtig strandhuis met 110 kamers in Santa Monica, en het beroemde Hearst Castle in San Simeon, een bizar samenraapsel van onderdelen van Europese historische gebouwen, compleet met een privé-zoo vol exotische dieren.

Ook de redelijk monumentale Jane Russell dankt haar carrière aan een rijke oudere beschermheer. Excentrieke industrieel Howard Hughes lanceerde haar in de sexy western The Outlaw. Daartoe liet hij voor Jane een speciale beha ontwerpen, die haar toch al niet onaanzienlijke borstwering op- en binnenwaarts stuwde. Aldus werd hij de uitvinder van de cleavage. Sommige feministen stellen hem zelfs persoonlijk verantwoordelijk voor de borstenfixatie van generaties naoorlogse Amerikanen. Ook Jane werd als actrice nooit echt ernstig genomen: Bob Hope noemde haar ooit “the two and only Miss Russell”, en in de jaren ’70 verscheen ze, hoewel een eind in de vijftig, nog altijd in beha-commercials.

Sommige cadeaus komen domweg te laat: Diana kreeg haar verlovingsring van Dodi slechts een paar uur voor het fatale ongeval. Als je The Sun mag geloven, werd het sieraad ter waarde van 205.000 dollar in de verongelukte Mercedes teruggevonden.

Moemtaz-i-Mahal was de favoriete echtgenote van de 17de-eeuwse sjah Djahan, maar na haar dood vond de vorst dat hij dat niet voldoende had laten blijken. Daarom liet hij ter harer ere een ietwat opzichtig grafmonument oprichten, de Taj Mahal. “Ze ligt schoon”, zouden ze hier bij ons zeggen, maar daar zijn dan vooral de toeristen blij mee.

Zijn het altijd de kostbaarste cadeaus die de diepste indruk nalaten? Nee toch. Herinnert u zich Citizen Cane, de beste film ooit gemaakt? Oké, het is fictie, maar iedereen weet dat hij eigenlijk over William Randolph Hearst gaat, de miljonair waarvan al eerder sprake was. En aan welk cadeau had hij de beste herinneringen bewaard? Jawel, aan een sleetje uit zijn kinderjaren. Rosebud heette het.

Linda Asselbergs / Illustratie Tom Hautekiet