Het publieke debat gaat dezer dagen fel over individualisme tegenover gemeenschapszin. Waarbij, naargelang de bron, die begrippen worden opgehemeld of verketterd. Voor de ene is de op zijn vrijheid gestelde individualist een veredelde egoïst, die niet geeft om wat zich buiten zijn gezichtsveld afspeelt. Iemand die in de eerste plaats voor zichzelf zorgt en erop rekent dat ieder ander daar ook toe in staat is. Persoonlijke vrijheid is in die gedachtegang een mythe, het is de groep die beslist.

Voor de ander is die individualist een soort vrijheidsstrijder die de bedompte mentaliteit van het Vlaanderen van de jaren vijftig voorgoed afwerpt. Iemand die mensen tot verantwoordelijkheidszin aanspoort en er ook van uitgaat dat iedereen ertoe in staat is om zelf keuzen te maken. Het persoonlijke geweten is in deze visie belangrijker dan het groepsdenken.

We zitten natuurlijk in de aanloop naar verkiezingen, dus worden de tegenstellingen wat scherper getekend. Iedereen kijkt naar dezelfde samenlevingsproblemen vanuit zijn eigen perspectief. Maar wie opiniestukken en manifestachtige boeken leest, proeft aan alle kanten de inspiratie van trendwatchers en spindoctors.

Het is een race om de gunst van de man en de vrouw in de straat. De CD&V-vrouwen van Vrouw & Maatschappij, die op een bescheiden manier hun op het Scandinavische model geïnspireerde Ariadnemanifest in de actualiteit pogen te brengen, vragen voorzichtig dat de partij toch met hun aanbevelingen rekening zou houden bij het opstellen van het verkiezingsprogramma. Ze moeten gevloekt hebben toen Johan Vande Lanotte een paar dagen later al aankondigde dat de SP.A alleenstaande moeders gratis kinderopvang wil geven en ook een jaar ouderschapsverlof per kind voor alle gezinnen op het programma wil zetten.

Want tenslotte willen ze allebei hetzelfde : mogelijk maken dat meer vrouwen met kinderen deelnemen aan het arbeidsproces met minder stress, door de organisatie van gezinnen met kinderen materieel en financieel te ondersteunen. Ervan uitgaande dat een professioneel leven noodzakelijk is voor een vrouw, niet alleen omwille van de zelfrealisatie, maar ook om haar economische onafhankelijkheid te garanderen, in geval van nood, echtscheiding bijvoorbeeld. En niet het minst omdat onze economie het zich niet kan veroorloven om al die gestudeerde vrouwen voor een aantal jaren thuis te laten en hun kennis te laten verschralen. Op dit moment halen meisjes, globaal gezien, betere resultaten in het onderwijs en er gaan meer meisjes naar de universiteit. Het zou een maatschappelijke verspilling zijn om zoveel talent onder een stolp te zetten. Of om een generatie talentrijke jonge mensen zich te laten stuklopen op burn-out, doordat de omkadering ondermaats is.

We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden. Er zijn voorbeelden in het Noorden die bewijzen dat het allemaal mogelijk is en dat het algehele welbevinden van kinderen, gezinnen en van een samenleving er veel bij te winnen heeft. De enen zullen zeggen dat dit een redenering is vanuit een ik-perspectief. Zelfrealisatie ruikt in die gedachtegang naar egoïsme, vooral als die zelfrealisatie vrouwelijk is, en slechts toelaatbaar als ze verzoend wordt met het ruimere belang. Die wordt wellicht verengd door te veel te kijken naar wat was en te weinig naar wat zou kunnen zijn.

De anderen zijn dan weer geneigd om zo snel vooruit te rennen dat ze geen oog meer hebben voor wie aarzelend aan de kant blijft staan. Niet merkend dat verandering behoorlijk wat mensen destabiliseert en onrustig maakt, en dus doet vluchten naar schijnbaar veiliger havens.

Maatschappelijke veranderingen, politiek dus, gaan over mij en over u individueel, maar ook over ons allemaal samen. Al hoeven we niet allemaal op een identieke manier tegen de dingen aan te kijken. Reacties : tessa.vermeiren@knack.be

Tessa blogt !

Van muizen en mensen, op www.knack.be

Tessa Vermeiren