HERVÉ CHANDÈS

Mijn drijfveer was altijd nieuwsgierigheid. Als tiener voelde ik me enorm aangetrokken tot hedendaagse kunst, maar die viel in mijn provincienest in Midden-Frankrijk amper te vinden. Parijs was waar het allemaal gebeurde, en dus aarzelde ik niet lang om te verhuizen : het was alles of niets. Een beslissing die ik nog geen moment betreurde, al staan de zaken er nu heel anders voor. Het culturele leven in Frankrijk beperkt zich niet meer tot Parijs, en gelukkig maar. Hedendaagse kunst is enorm zichtbaar in de samenleving, en de belangstelling is fenomenaal. Une vraieculture de la culture.

Leren is observeren. Ik was een onervaren nieuweling in de galerie van Jean Fournier, destijds het referentiepunt voor abstract expressionisme. En Jean was een sterke en veeleisende persoonlijkheid, net als de kunstenaars die over de vloer kwamen. Dan leer je je plaats wel kennen (lacht). Als conservator en later directeur van de Fondation Cartier bouwde ik met sommige kunstenaars een hechte band op, maar mijn instelling is niet veranderd. Regarder, écouter, lire luidde ooit de titel van een boek van Claude Levi-Strauss. Daar kan ik me in vinden. Alleen zo kunnen we leren, de dialoog aangaan.

Te comfortabel moet het niet worden. De statuten van de stichting laten toe om een avontuurlijke koers te varen, en ons gebouw op de Boulevard Raspail verveelt al evenmin : een glazen huis van Jean Nouvel waarin het spel van licht en schaduw en de interactie met de tuin en de stad voortdurend beweging en verandering oproepen. Ook dat houdt me scherp. Ik sta nu twintig jaar aan het roer van het schip, maar ik leef in een permanente staat van onzekerheid en verwondering.

Ik wil mezelf niets verbieden. Veel kunsttempels staan toe om buiten de lijntjes te kleuren, maar hier wordt dat ook actief aangemoedigd. De expo over Philippe Starck in 1985, de door Andrée Putman ontworpen hommage aan Ferrari, het project waarbij Jean-Paul Gaultier ons huis in een gigantische bakkerij veranderde, onze expo’s rond snelheid, voodoo en andere minder evidente onderwerpen : elders zou ik er wellicht enkel van kunnen dromen. Idem voor onze band met Chinese kunstenaars als Huang Yong Ping en de aandacht voor minder bekende namen als fotograaf Alair Gomes.

Veel kunstenaars staan enorm open voor andere disciplines. Denk aan de film- en muziekwereld, de literatuur of de wetenschappen. Zo creëerden we een ontmoeting tussen filmmaker David Lynch en wiskundige Misha Gromov, een gebeurtenis die uiteindelijk heel wat creativiteit losmaakte. Wat telt, is dat je de aanzet geeft, en de chemie vervolgens haar werk laat doen. Sturing en dwang werken niet.

We bepalen onze eigen koers. Alain Dominique Perrin (voorzitter van Cartier van 1975 tot 1998, CEO van de Richemontgroep tot 2003) droomde van een creatieve broedplaats waar boeiende geesten van over de hele wereld samenkomen en waar nieuwe ideeën rijpen, maar dat vergt integriteit. De stichting wordt gefinancierd door Cartier en onze activiteiten dragen bij tot het imago van het huis. Onze enige missie is het aanwakkeren van de artistieke creatie door middel van opdrachten en originele tentoonstellingen. Commerciële voorstellen en ambiguïteit over onze intenties zouden kunstenaars alleen maar afschrikken.

Kunstmecenaat houdt altijd risico’s in. Voor de opdrachtgever, maar nog veel meer voor de betrokken kunstenaars. Onze opdrachten stimuleren hen om nieuwe wegen te verkennen, en dat is niet altijd een gemakkelijk proces. En wanneer ze hun werk aan het publiek tonen, stellen ze zich bloot aan allerlei meningen en kritiek. Dat kan zowel een prettige als een pijnlijke ervaring zijn, zeker op een groot platform als het onze. Ik begrijp dat niet iedereen daarvan droomt.

Hervé Chandès (55) is sinds 1995 algemeen directeur van de Fondation Cartier pour l’Art Contemporain in Parijs. De internationaal vermaarde instelling viert tot mei 2015 haar dertigste verjaardag met tentoonstellingen, concerten, lezingen en andere evenementen. Info : fondation.cartier.com.

DOOR WIM DENOLF / FOTO CHARLIE DE KEERSMAECKER