ONDER REDACTIE VAN LODEWIJK DELEU

En de winnaar is…

Vijf jaar geleden lanceerde Weekend Knack een nieuwe literaire prijs om het betere Vlaamse misdaadverhaal te bekronen. De Hercule Poirotprijs wou het misdaadgenre in Vlaanderen een steuntje in de rug geven. Nogal wat liefhebbers van ‘grote literatuur’ hadden eerder smalend en denigrerend over het genre gedaan, omdat wat veel mensen graag lezen immers niet goed kon zijn en zeker geen literatuur kon worden genoemd. In die vijf jaar dat de prijs nu wordt uitgereikt, is er wel wat veranderd. De Vlaamse politieroman, de misdaadroman, de thriller heeft een verdiende plaats gekregen. Auteurs als Jef Geeraerts en Pieter Aspe zijn razend populair, een aantal andere schrijvers heeft het genre ontdekt en naam gemaakt: Luc Deflo, Patrick Conrad, Piet Teigeler, Bob Van Laerhoven, Patrick De Bruyn, Bob Mendes, Staf Schoeters. Ook dit jaar zijn er weer een vijftien nieuwe titels verschenen. Vijf ervan werden gekozen als mogelijke winnaar van de Poirotprijs 2002. De winnaar, eigenlijk moeten we zeggen het winnende boek, wordt bekendgemaakt op de Antwerpse Boekenbeurs op woensdag 30 oktober. Voor het eerst is er dit jaar een geldsom aan de prijs verbonden: 1240 euro. Een bescheiden bedrag, maar de beroemde Belgische detective met zijn eivormig hoofd, zijn legendarische snor en onmetelijk verstand werkte dan ook in de eerste plaats voor de eer. Als u zelf jurylid wil spelen, hier alvast de boeken die dit jaar genomineerd zijn.

Pieter Aspe won de prijs al eens en blijft een vaste waarde bij de betere Vlaamse misdaadauteurs. Op zeven jaar tijd maakten zijn vaste personages, commissaris Pieter Van In en zijn beeldige vriendin Hannelore Martens, furore. En ze brachten Brugge op de literaire misdaadkaart. Voor heel wat lezers zijn het bijna familieleden geworden. De vijfde macht ( Manteau, 17,95 euro) is de tiende misdaadroman van Aspe. Hij begint op een wel heel conventionele manier, op een luxueus trouwfeest waar iemand als Hercule Poirot zich zeker zou hebben thuis gevoeld. Vooral omdat de bruidegom vakkundig wordt vermoord. Men vindt hem in de bruidssuite met een gebroken nek. Werk aan de winkel voor Van In die samen met Hannelore te gast is op het feest. De titel van de roman verwijst naar de reclamewereld, waarin het boek zich voor een groot stuk afspeelt. De vermoorde man is een eigen reclamekantoor begonnen, hoewel hij als zoon van een rijke visroker voor iets anders in de wieg was gelegd. Van In vermoedt dat de moord een afrekening is tussen de eigenaars van twee grote bedrijven. Zoals steeds zorgt Aspe voor een paar gekke situaties en een paar mooie oneliners zoals: “De labels van de jurken alleen al waren een fortuin waard.”

Historische misdaadromans zijn in Vlaanderen een uitzondering. In Groot-Brittannië en de Verenigde Staten ligt dat anders. Ellis Peters bijvoorbeeld werd beroemd met haar verhalen rond de middeleeuwse broeder-speurder Cadfael en Steven Saylor lanceerde een soort privé-detective die duistere zaken oplost in het antieke Rome. Gaston Van Camp, een gewezen leraar klassieke talen die heel wat reis- en jeugdboeken schreef, vond inspiratie in datzelfde Rome. De zaak Myrtion ( Davidsfonds/Literair, 17,50 euro) speelt ten tijde van keizer Vespasianus, als de eeuwige stad beetje bij beetje bekomt van Nero. Homeros Grafikos, een Romein van Griekse origine, heeft een vertaalbureau. Meer geld verdient hij als privé-detective. Samen met zijn assistent wordt hij vaak gevraagd om discreet allerlei louche zaken te onderzoeken. En omdat Rome veel van een groot bordeel heeft, is er heel wat werk. Ook al is het niet altijd even opwindend, want nu en dan eist er wel eens iemand schadevergoeding omdat hij de inhoud van een po over zijn hoofd heeft gekregen. Belangrijker is de opdracht van de zoon van Vespasianus om een Egyptische vaas op te sporen. En aangenamer is de vraag van een knappe weduwe die wil dat de moordenaar van haar vader wordt gevonden. Van Camp vertelt een mooi verhaal op een aangename manier, hij is mild in zijn ironie, soms humoristisch, altijd onderhoudend.

Patrick Conrad is al jaren een enfant terrible: als dichter, als cineast, als tekenaar, als schilder. En ook als schrijver van authentieke en postmoderne misdaadverhalen. De aap van God ( Houtekiet, 17,20 euro) is zijn zevende thriller, hoewel dat woord op de omslag nergens voorkomt. Het is duidelijk dat Conrad zich niet lekker voelt als hij denkt in een kooitje te zitten. Net als in veel van zijn vorige thrillers spelen vermommingen en maskerades een belangrijke rol in De aap van God. Flor Daens is een gewezen boekhouder die drie jaar in de gevangenis heeft gezeten omdat hij geld heeft verduisterd. Zijn ex wou luxueus leven. Daens gunde ze dat wel, want hij was seksueel bezeten van haar. Ze deed hem denken aan de jonge Spaanse meid die zijn ouders hadden en die hem ingewijd heeft. Als Daens uit de gevangenis komt heeft hij niets meer, op een paar duizend frank na. Hij neemt zijn intrek in een goedkoop Antwerps hotel, waar hij een paar maffe vrienden maakt en op een dwaaltocht zijn Spaanse jeugdliefde ontmoet. Ze baat een bar uit. Om wat geld te verdienen, wordt Daens mimekunstenaar. Verkleed als Rubens stelt hij zich onbeweeglijk naast diens standbeeld op. Zelfs de duiven vergissen zich. De toeristen geven mild geld, maar alles verandert als Daens-Rubens getuige wordt van de ontvoering van een jonge mannequin. Een zeer eigenzinnige, surrealistische misdaadroman, maar ook een poëtisch en meeslepend passioneel liefdesverhaal.

In Zwarte sneeuw (Manteau, 17,25 euro) van Stan Lauryssens lijkt Antwerpen wel een gekkenhuis te zijn geworden. En de kern van het gekkenhuis is de ploeg van de wat oudere commissaris Sam die eerst geconfronteerd wordt met het lijk van een man in een dok en daarna de melding krijgt dat Roos de Moor in haar schildersatelier is vermoord. Ze werd verminkt aangetroffen. Zou er een seriemoordenaar rondlopen? Of zit de oplossing van de zaak in de entourage van Roos? Ze specialiseerde zich in het kopiëren van beroemde schilderijen. Vooral verzekeraars zijn daarin geïnteresseerd omdat de eigenaar van het origineel dat om veiligheidsreden liever in een kluis bewaart, en een kopie aan vrienden en kennissen toont. Zwarte sneeuw is het thrillerdebuut van Stan Lauryssens. Hij schreef al een paar eigenzinnige biografieën over onder meer Dalí en Maria Nys, de (Vlaamse) vrouw van Huxley. Zijn thriller is een spetterend en dynamisch verhaal dat het vooral van geestige dialogen en gekke situaties moet hebben. Hier en daar loopt er ook een bekende Vlaming rond. En dat een moord niet opgelost geraakt, tja, daar moet niemand van wakker liggen. Lauryssens heeft voor zijn gekke ploeg een serie in het hoofd.

Bijzonder origineel van opzet is Het dwaalspoor (Houtekiet, 14,70 euro) van Piet Teigeler. Geen onbekende in het lijstje van genomineerden voor de Poirotprijs. Meer dan dertig jaar geleden publiceerde hij een paar thrillers met een Europese spion als held. Nu schrijft hij vooral mooie politieromans rond de wat oudere Antwerpse speurders Carpentier en Dewit. Maar met ‘Het dwaalspoor’ ligt dat anders. Teigeler is altijd al een bewonderaar geweest van Willem Elsschot en besloot een soort vervolg te schrijven op zijn laatste roman, Het dwaallicht. Laarmans, de eigenaar van het Wereldtijdschrift, gaat dus niet naar huis nadat hij drie Afghaanse zeelui heeft geholpen bij hun speurtocht naar Maria Van Dam. Hij wil haar op die kille natte novemberavond zelf ontmoeten. En hij vindt haar, gruwelijk vermoord met een exotische dolk. Laarmans denkt dat hij de eerste verdachte zal zijn en besluit aan niemand te vertellen wat hij heeft gezien. Maar hij is ongerust en stuurt zijn assistent, een gewezen privé-detective, toch op onderzoek uit. Helemaal vreemd wordt het als de politie de moord op de jonge vrouw wil afdoen als een mislukte abortus. Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog belanden we in een knap, geloofwaardig en spannend spionageverhaal. Teigeler schetst een mooi tijdsbeeld van een drukke wereldhaven. Een heel originele thriller met een taalgebruik om van te snoepen.

Fred Braeckman