Hart voor Ayacucho

Schattig dekentje of niet, de machocultuur tekent Peru. © FOTO'S EVELIEN IMPENS & SOLID PERU

Hoog in het wolkendek van de Peruviaanse Andes, werkt een groep Belgen aan een kaasfabriek, betere veeteelt en de toekomst. Niet hun eigen toekomst, maar die van de Peruviaanse boer. Een week in het voetspoor van de wereldverbeteraars.

Het leven van boer Gabriel, vierduizend meter hoog in de Andes, verschilt in zowat alles van dat van boer CĆ©sar, tweeduizend meter lager in het gebergte. Andere berggrond, andere miserie. De koeien van seƱor Gabriel geven te weinig melk. “Zotte koeien”, zegt hij, en probeert ze tevergeefs vitamines toe te dienen. SeƱor CĆ©sar, in het dal, heeft wormpjes in zijn avocado’s kruipen. “Van die kleine, glazige wormpjes”, waardoor zijn vruchten niet in onze Europese supermarkten geraken.

In de Andes ben je nooit echt zeker. Geen geslaagde oogst zonder gematigd regenseizoen. Geen rit langs steile afgronden zonder angst in de tenen. Wie boeren als Gabriel en CĆ©sar wil helpen, is maar beter realistisch. De arme streek waar zij wonen in het zuiden van Peru, Ayacucho, ligt gesandwicht tussen de trekpleisters Lima en Machu Picchu. Ayacucho is ongeorganiseerd en veeleer primitief. In de jaren tachtig dompelde het Lichtend Pad, de maoistische guerrillabeweging, het land en deze streek onder in terreur. Duizenden families werden gedood of sloegen op de vlucht. Met hen verdween ook heel wat kennis.

Vandaag wonen goed half miljoen mensen in de bergregio Ayacucho. Er is een gebrek aan water, aan landbouwkennis, aan gezonde hutten. Er heerst corruptie tot in de universiteitsgebouwen van de lokale stad. Het familiebudget (maandelijks gemiddeld 66,5 dollar) gaat vaak op aan vaders alcoholverslaving. Partnergeweld overkomt meer dan de helft van de vrouwen. Idealisme en ambitie zijn hier geen garantie voor succes. Ontwikkelingswerk is een delicaat moeilijke sector. Je moet weinig verantwoording afleggen, vaak door een gebrekkige opvolging, en de grote afstanden.

Roeland Donckers, de uitgeweken Belg die vijf jaar geleden in Ayacucho arriveerde, is zich bewust van die valkuilen. Hij staat vandaag aan het hoofd van Solid Peru, een private stichting met een groep Belgen aan boord, die we een week mogen volgen.

Roeland en zijn collega’s willen ervaringen uit het bedrijfsleven delen met kansarme boeren als Gabriel en CĆ©sar. Hij doet het niet uit medelijden. “Mijn empathisch vermogen is veeleer laag ( lacht). Maar mijn zin voor rechtvaardigheid is des te groter. Onrecht, het maakt me razend kwaad. Ik heb dat al sinds mijn zestiende.”

Solid Peru werkt met een lokaal team van opgeleide Peruvianen, die hun armere landgenoten over de hele streek bijscholen in landbouwtechnieken, commerciĆ«le vaardigheden en gezond leven. “Ik kom woorden te kort om mijn begeleiders te bedanken voor de kennis die ze met ons delen”, zegt seƱor CĆ©sar, die binnenkort een certificaat krijgt om zijn avocado’s te mogen exporteren. De boer straalt, en biedt ons een glas frisse cola aan. Uit een echte frigo. In het dal hebben de families meer toegang tot elektriciteit dan de gezinnen die op hoogte leven. Vaak echter zijn de leefomstandigheden in Ayacucho die van een vorige eeuw.

QuƩ pasa ?

“Jon Bon Jovi, dat is mijn idool. Zal ik hem opzetten ?” vraagt Gruber, onze 23-jarige chauffeur deze week. Gruber rijdt al drie jaar door de Andes, kent elke shortcut, iedere bocht. Hij droomt ervan ooit naar India op reis te kunnen. “Daar zijn de meisjes mooi.” De 4×4 waar hij ons in rondrijdt, is eigendom van Solid Peru. Van Gruber wordt verwacht dat hij zijn gasten stipt oppikt, de wagen met zijn poetslapje en gereedschap perfect onderhoudt, en altijd voor het donker terug afdaalt naar de stad. Zijn zelf samengestelde automuziek bevat alle Engelse radiohits van de jaren negentig.

“And so I wake in the morning and I step outside

and I take a deep breath and I get real high

and I scream from the top of my lungs

What’s goin’ on ?”

Op 3500 m hoog kelen we 4 Non Blondes mee, maar Gruber begrijpt de tekst niet helemaal. “Kun je eens vertalen ?”

“Y digo hey-yeah-yeah-yeah, hey yeah yeah. Digo hey ! QuĆ© pasa ? !”

Dit is geen doorsnee persreis. Vaak zijn die, in alle eerlijkheid, niet meer dan een blits va-et-vient van een groep concurrerende journalisten op een hobbelige bus. Weinig persvoorstellen komen met venijnige hoogteziekte, een Zuid-Amerikaans ziekenhuisbezoek, iedere ochtend om halfzes uit de veren, elke dag gekookte aardappelen als lunch, een plankenvloer timmeren op vierduizend meter hoog, koeienstront uitsmeren over de akkers, en slapen bij een gezin in hun hut. Weinig persreizen ook waar het programma elk moment kan wijzigen (afspraken maken met Zuid-Amerikanen moet je leren).

Solid Peru werkt op verscheidene projecten. Er is een project rond microkredieten, waarbij landbouwers eenvoudige leningen kunnen krijgen. Er is een werkgroep rond tienermoeders, een crisisopvang voor jonge slachtoffers van seksueel geweld. Een groot deel van de activiteiten draaien rond een vorm van volwassenonderwijs. Waarom is recycleren belangrijk ? Waar staat de voedingsdriehoek voor ? Waarom is koken, eten en slapen in een hut zonder luchtafvoer ongezond ?

De slaagkracht van ontwikkelingswerk komt meermaals ter sprake tijdens ons bezoek. Hoeveel kunnen de idealisten van deze wereld gedaan krijgen in een land met een corrupt politiek- en onderwijssysteem, en een kolonisatieverleden ? “Vaak zijn westerse vrijwilligers vooral op zoek naar zichzelf”, zegt Roeland. “Maar Solid Peru werkt vooral met lokale pas afgestudeerden. De discussie rond altruĆÆsme versus egoĆÆsme die vaak rond ontwikkelingswerk hangt, is voor mij bijzaak. Ik ben het meest trots op onze totaalaanpak. Van opleiding, over microkredieten tot zelfbeschikking.”

Veel ngo’s boeken schitterende resultaten zolang ze ter plaatste aanwezig zijn om de bevolking te helpen. Van Solid Peru krijgen boeren niets cadeau. “Geen gereedschap, geen nieuwe keuken. Wij leren hen wel hoe ze hun cactusplanten moeten snoeien. Hoe ze met de winst van hun oogst een lening kunnen aangaan om een eigen winkeltje te openen. Ze moeten de problemen van hun omgeving leren begrijpen en aanpakken. Wij gaan hier geen jaren meer zitten om hen te helpen.”

Solid Peru zet dus zwaar in op educatie. Maar de boer moet zijn mentaliteit en situatie zelf willen veranderen. “Onze avocadoboer CĆ©sar is een goed voorbeeld. Hij is niet bang van vernieuwing, hij wil vooruit, durft risico’s nemen. Wij leren hem dat het slimmer is om te investeren in een verbeterde keuken, dan in een voorraad bier.” Al vindt niet elk gezin de wilskracht en energie om te werken aan een betere toekomst.

Naar omhoog

Christoph Van Daele is een andere Belg in het team van Solid Peru. Christophe is architect en bouwde al gevangenissen in Venezuela, cinemazalen in Granada en Milaan, en heeft in Ayacucho ook een paar bouwprojecten lopen. Op vrije momenten doet hij niets liever dan paragliden, met zijn vliegscherm geruisloos door de bergen vliegen.

Hij bouwde mee het ViaVia aan de Plaza de Armas, het centrale stadsplein. De internationale reiscafĆ©s ViaVia zijn normaal een project van reisorganisator Joker. Maar Solid Peru haalde het concept ook naar Ayacucho, bouwde het pand en verhuurt het aan Joker. Er werken Peruvianen in het hotel en achter de bar, en de opbrengst wordt opnieuw geĆÆnvesteerd in het lokale, culturele aanbod.

“Momenteel ben ik met een groep Peruvianen ook een commercieel winkelcentrum aan het bouwen, hier in het centrum”, zegt Christoph. “En een kaasfabriek en koeienstal op vierduizend meter hoogte. De bedoeling daarvan is de melkveeboeren van Ayacucho een grotere afzetmarkt te geven.”

Het bouwproject dat Christoph daar hoog in de Andes coƶrdineert, is meer dan indrukwekkend. De rit ernaartoe alleen al. Meer dan anderhalf uur klimmen we langs steile wanden, afgesloten stofwegen en kleine zijweggetjes. Jon Bon Jovi is ook mee. Af en toe daagt in het desolate landschap een kudde schapen op, begeleid door ƩƩn enkele vrouw, in felgekleurde traditionele klederdracht. Van hoogteziekte hebben we na een week geen last meer, de ijle lucht zet onze longen open. Hier kun je de wolken aanraken.

“We gaan vandaag werken in twee teams”, zegt Christoph. “EĆ©n groep gaat met mij een plankenvloer leggen in de keuken van de kaasfabriek. De andere groep gaat koeienstront rapen en uitsmeren over de akkers. Na de lunch wisselen we. Aan de slag !”

In koeiendrek trappen, zo dicht bij de hemel, ach. Hier wordt aan iets moois gewerkt.

Info : www.solidperu.com

DOOR ELKE LAHOUSSE

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content