Jim Schilder / Foto’s : Arno Lingerak

Hij begon als een gewone Indiase arts in een Amerikaans ziekenhuis, en deed alles te veel : werken, roken en drinken. Hij ontwikkelde toen een radicaal andere kijk op de werking van lichaam en geest, schreef er in tien jaar vijftien boeken over, en verkocht er miljoenen exemplaren van. Hij is de lieveling van Hollywood. Een interview met het fenomeen Deepak Chopra. ?Zonder gewone verlangens heeft het bestaan geen betekenis.?

ALS ZIJN CRITICI gelijk hebben, dan zit ik hier in een zaal met zo’n tweeduizend halfzachte idioten. Bijna alle stoelen in de riante Broadway Ballroom in het Marriott Marquis hotel aan Times Square in New York zijn bezet, terwijl laatkomers her en der op de grond een plek hebben gevonden. Om precies half zeven betreedt een bescheiden gestalte het podium, kijkt op zijn gemak de zaal in, en noemt het ?een groot voorrecht hier te zijn en u hier te hebben?. Hij vraagt waarover het vanavond moet gaan, en als iemand roept ?over alles !?, zegt hij : ?Goed, over alles.?

Deepak Chopra (49), arts, schrijver, spiritueel denker, gevierd talkshowgast, cursusleider. En goeroe. Dat woord wil hij zelf niet horen, maar als een goeroe zoiets is als ‘een invloedrijke charismatische persoon die door velen wordt gezien als leraar en heelmeester’, dan is Chopra een goeroe.

Invloedrijk is hij zeker, dankzij de verkoop van miljoenen exemplaren in 25 talen van de veertien boeken die hij heeft geschreven. In slechts tien jaar. Grote hit was Ageless Body, Timeless Mind, over een radicaal andere kijk op gezondheid ; na een optreden bij Oprah Winfrey werden er in Ć©Ć©n dag 137.000 van verkocht. Vorig jaar debuteerde Chopra als romanschrijver, met De terugkeer van Merlijn, een spirituele vertelling rond de Arthur-legende, dat ook in het Nederlands is vertaald.

Chopra is vrijwel permanent aanwezig op de bestsellerlijsten. Vandaag zijn dat het vorig jaar verschenen The seven spiritual laws of success, en zijn meest recente boek The way of the wizard. Dat de kopers niet alleen gezocht moeten worden in de zweverige hoek, mag blijken uit de lijst van de New York Times met de best verkochte zakenboeken, waarop The seven laws de eerste plaats bezette.

Zijn bedrijf Quantum Publications heeft twaalf mensen in dienst en maakt jaarlijks meer dan een miljoen dollar winst. Chopra is ook medisch directeur van het Institute for Human Potential and Mind Body Medecine in Californiƫ, onderdeel van een gewoon ziekenhuis met een eigentijdse baas. In het instituut streeft hij naar een integratie van de westerse geneeskunst met de vijfduizend jaar oude inzichten van de Indiase Ayurveda. Hij geeft over de hele wereld lezingen en workshops. Ook in Hollywood is Chopra een graag geziene gast. Tot zijn fans behoren Barbara Streisand, Olivia Newton-John, Demi Moore, Michael Jackson en Oprah Winfrey.

Nee, Deepak Chopra mag niet klagen, en dat doet hij ook niet want zelfbeklag komt voort uit het ego en leidt tot niks. Maar hij wordt wel eens moe van de kritiek, van de verdachtmakingen uit de hoek van de gevestigde geneeskunst, waar velen hem voor een kwakzalver houden. De meeste Amerikaanse vakbroeders moeten niets hebben van theorieƫn over de invloed van de geest op het lichaam, over het nut van aromatherapieƫn, diƫten, kruiden en meditatie.

Chopra op zijn beurt heeft niet gebroken met de westerse geneeskunst, maar is wel doordrongen van de beperkingen. Hij kwam er in India al vroeg mee in aanraking als zoon van een vooraanstaand cardioloog. Zijn vader was tevens luitenant in het Britse leger, zodat Deepak deels een westerse opvoeding kreeg. Op school las hij Tennyson, Shakespeare en Woodehouse. Hij acteerde, schreef gedichten, en was een knap debater. Het voornemen journalist te worden, liet hij varen na lezing van boeken van Sinclair Lewis en Arthur Conan Doyle, waarin artsen een hoofdrol spelen.

Het werd medicijnen, vertelt Chopra vanavond zijn gehoor in deBroadway Ballroom. ?Ik had de illusie op die manier iets te leren over de zin van het leven. Maar het eerste waarmee we te maken kregen was een lijk.? Boeiender vond hij het experiment met een oude heilige, die zes dagen lang in een doos onder de grond zat en er levend uitkwam. Uit testen na afloop bleek dat meditatie een gunstige invloed had op hart en stofwisseling.

Begin jaren zeventig kon hij een stage-baan krijgen in de Verenigde Staten, waar wegens de Vietnam-oorlog een tekort aan artsen was. Het salaris was tweehonderd dollar per maand. Chopra werd in de VS meteen gegrepen door de materiĆ«le geneugten. Hij zag er winkels vol met kleuren-tv’s, terwijl hij in geen twintig jaar tv had gekeken. Toen de verkoper uitlegde dat in de VS alles op afbetaling te koop was, besloot Chopra meteen een auto te kopen. ?Al na twee dagen werd ik helemaal opgezogen in het Amerikaanse systeem?, zei hij later.

De ambitieuze Chopra maakte een bliksemcarriĆØre op allerlei afdelingen in verscheidene ziekenhuizen, had op zijn 35ste een leidinggevende functie, pleegde dagelijks tweehonderd telefoontjes, maar wist niet meer welke naam bij welke patiĆ«nt hoorde. Whisky, koffie en sigaretten hielden hem op de been. Het liep uit op een persoonlijke crisis.

Na twaalf jaar praktijkervaring zag hij de tekortkomingen van zijn vak. De geneeskunst genas niet, maar behandelde, geneeskunst ging niet over gezondheid, maar over ziekte, en hield zich niet bezig met de vraag waarom mensen eigenlijk ziek werden.

Deepak Chopra ging terug naar India en bekwaamde zich in Ayurveda, wat ‘wetenschap van het leven’ betekent. De geest heerst over het lichaam, is de gedachte ; gezondheid is een kwestie van bewustzijn, en een hogere staat van bewustzijn zorgt voor een betere gezondheid.

Chopra kwam in aanraking met de Maharishi, de prediker van de transcendente meditatie, die ooit de Beatles onder zijn hoede had. De charismatische Chopra werd Maharishi’s medische woordvoerder, en leidde diens Ayurvedische kliniek in de VS. Na een paar jaar vond de arts dat zijn lidmaatschap van de tm-beweging hem beperkingen oplegde. Hij ging zelfstandig verder in CaliforniĆ«, en ontwikkelde zich tot gevierd schrijver en spreker in het openbaar. Een Amerikaans entertainment-blad zette hem op de tweede plaats van een top-10 met power goeroes.

Op zijn vroege boeken stond een medische titel achter zijn naam, maar op de meest recente boeken niet meer. Waarom niet, vraag ik hem na zijn lezing in New York. Chopra : ?Een omschrijving is een beperking. Een medische titel zorgt voor een etiket, er hoort een bepaalde wereld bij. Daar wilde ik vanaf. Maar er is nog een reden. Ik ben erg dankbaar voor mijn medische opleiding, die heeft me toegang gegeven tot een domein van informatie dat niet voor iedereen toegankelijk is. Door die training werd ik een bekwaam technicus. Ik wist alles van het menselijk lichaam, maar niks van de ziel. Dat wilde ik veranderen.?

Al jaren worden er talloze spirituele boeken verkocht. Kennelijk zijn nogal wat mensen op zoek naar iets hogers, naar een verbinding met het Universum, of hoe je dat noemen wilt. Men volgt cursussen, verdiepingsweekenden, oertochten… Is het eigenlijk niet vreemd dat schijnbaar zo weinig mensen er ook in slagen hun doel te bereiken ?

Chopra : ?In de loop der jaren is er te weinig aandacht aan deze dingen besteed. Ons onderwijs, onze hele manier van denken is bepaald door het oude model. Het is er ingehamerd dat je, om te slagen, vreselijk hard moet werken, dat je ambitieus moet zijn, dat je precies moet weten wat je wilt, en moet doorgaan op een ingeslagen weg. Maar kijk eens naar de natuur, die werkt niet op die manier. Een vogel in de lucht heeft geen nauwgezet voornemen, geen indrukwekkende ambities. Hij weet niet eens hoe dat vliegen in zijn werk gaat. Die vogel doet maar wat, spontaan, intuĆÆtief.

Een kennis van mij heeft sinds kort de zorg over een papegaai, nadat iemand overleed. Een papegaai heeft hersens ter grootte van een erwt, en een microscopisch zenuwstelsel. Toch kan hij complexe mensengeluiden nabootsen. Hoe ? Door een intentie. Intentie is een belangrijke kracht in de natuur. Een papegaai beseft niet hoe die dingen werken, hij heeft geen idee wat hij zou moeten ondernemen om dat resultaat te bewerkstelligen. Maar alleen door iets te doen, ontstaat er een resultaat, en het mechanisme krijgt hij cadeau. U en ik hebben geleerd dat we eerst de werking der dingen moeten begrijpen, dat we het mysterie van het leven moeten doorgronden. Dat is waar het in de wetenschap om gaat. Maar de wizard, de tovenaar, heeft een andere benadering. Die zegt : ik wil het mysterie beleven, en als ik het beleef, dan komt de magie. Door onze conditionering zien we niet meer hoe eenvoudig dat is.?

Kent hij mensen die het geheim doorgronden ? Kent hij wizards ?

?Kinderen.?

Chopra vindt zichzelf geen tovenaar, ook al vindt menig buitenstaander dat hij het niet slecht doet. Hij zegt te genieten van alles wat hij onderneemt. Hij schrijft het ene boek na het andere, werkt in dat ziekenhuis, geeft overal lezingen en cursussen, heeft tijd om te mediteren, en deelt zijn leven met zijn vrouw en twee kinderen. Dat lukt allemaal, zegt hij, omdat hij het niet probeert, maar omdat hij het gewoon doet. Hij accepteert de chaos, en spreekt van ?de wijsheid van de verwarring? en de ?wijsheid van de onzekerheid?. Doe wat je wilt doen, beleef het heden. ?Discipline betekent dat je vastzit aan routine. Discipline is een ramp voor creativiteit.?

In zowel De terugkeer van Merlijn als The Way of the Wizard staat de Arthurlegende centraal. Het verhaal van de koning die als kind werd opgevoed door de mysterieuse Merlijn, het verhaal van de ridders van de ronde tafel, van de zoektocht naar de Heilige Graal. Wat boeit hem daar zo aan ?

?Toen ik twaalf jaar was, kwam ik voor het eerst met dat verhaal in aanraking, en het fascineerde me meteen. Elke keer dat ik in Europa was, merkte ik hoezeer die legende verband houdt met de cultuur van Engeland, Bretagne, Duitsland en Scandinaviƫ. Mythologie gaat verder dan geschiedenis. Geschiedenis is journalistiek, en journalistiek is neemt u mij niet kwalijk niet zo betrouwbaar. In mythologie zit het woord mythe, dat verband houd met moeder, met mater in het Latijn, en matrix in het Grieks. Het staat in relatie met tijd, en muziek. Oftewel : mythe verwijst naar het scheppende, en logie naar het woord. Je kunt zeggen dat mythologie de waarheid vertegenwoordigt, de hunkering, de verlangens, en de wensen van een hele beschaving.

Mythologie helpt je in contact te komen met een spirituele ervaring. Het is geen morele gelijkhebberij, geen religie, het is werkelijkheid. En bij werkelijkheid gaat het er om, dat als je diep genoeg naar binnen kijkt, dat je beseft dat jij hetzelfde bent als iedereen en dat iederen is zoals jij bent. Daar is onze geest, daar is de verbinding met datgene dat ons ontstijgt, het universele.?

In vorige boeken schreef Chopra veel over de invloed van de geest op het lichaam, op factoren die het verouderingsproces beĆÆnvloeden. In de VS valt zoiets in een vruchtbare bodem ; er bestaan nogal wat groepen die streven naar een eeuwige jeugd. Sommige claimen het geheim van fysieke onsterfelijkheid te kennen. Ook in spirituele clubjes leeft de overtuiging dat de fysieke dood niet hoeft mits men de juiste graad van verlichting bereikt.

In The Way of the Wizard komt de dood opnieuw aan de orde, maar anders. Fysieke onsterfelijkheid is in de wereld van Chopra niet van belang.

?Als je een bepaald bewustzijn ervaart, dan zie je je lichaam niet meer als je identiteit. De identiteit betreft dan de geest. Je beseft dat de gehechtheid aan het lichaam zoiets is als de mode van het seizoen. Voor de herfst koop je iets van Chanel, en voor de winter iets anders.?

Zijn moderne fysieke inspanningen als fitness en joggen dan wel nuttig ? ?Zeer zeker, erg nuttig. Heel spiritueel ook. In het leven heb je een combinatie nodig van stilte en dynamiek. Beweging is de dans van het universum.?

Maar acht hij fysieke onsterfelijkheid mogelijk ?

?Alles is mogelijk, maar ik weet niet of het wenselijk is. Als je een nieuwe Mercedes koopt, dan vind je die fantastisch en je wilt die voor altijd houden. Maar na een tijdje heb je toch liever die prachtige BMW.?

De dood, zegt Chopra, is verbonden aan de geboorte. ?Alles dat leeft, doorloopt de stadia van conceptie, geboorte, groei, rijpheid, verval, dood, vernieuwing, conceptie, geboorte. Dat is de natuurlijke cyclus. Alles verloopt cyclisch. Dag en nacht. De seizoenen. De ritmes van het universum… Sommige duren een paar microseconden, andere een eeuwigheid. Dat is wat het tot een dans maakt. Dat zorgt voor de choreografie in het universum, in alles. Anders zou het plat zijn.

Zonder de dood waren we gedoemd tot de eeuwige seniliteit. Er zou geen vernieuwing zijn. Elke poging om iets vast te houden is in strijd met universele wetten. Vasthouden gaat over het verleden, maar het verleden is voorbij. Weg. Uit. Het verleden is een fantasie, een verbeelding. Je kunt zeggen : elke poging iets vast te houden, is gebaseerd op angst.?

In sommige spirituele kringen is het koesteren van wereldlijke verlangens een foute zaak. Zoniet bij Chopra, die er in The Way of the Wizard een paar prettige passages aan wijdt. Prettig voor iedereen die nog veel te wensen heeft. Wensen, zegt Chopra, moeten worden uitgeleefd, omdat anders de groei wordt belemmerd.

?Zodra iemand zegt dat hij afstand heeft gedaan van zijn verlangens, dan is dat het begin van de hypocrisie. Verlangens moeten doorleefd worden. Ze zijn het mechanisme van schepping. Pure, latente kracht die schreeuwt om verwerkelijking, om uitvoering. Zonder gewone verlangens, of zonder onvrede, zou iemand niet alleen slaapverwekkend zijn, maar dan zou het bestaan ook geen betekenis hebben.?

Volgens Chopra leven we in een tijd van overgang en verandering. In welk opzicht ? ?Dat we een kritische massa bereiken van mensen die bereid zijn werkelijk anders te denken. En zich anders gedragen. Als dat gebeurt, dan zal het effect op de wereld merkbaar zijn. Want de wereld, dat is wie we zijn, en hoe we zijn. Die massa hoeft niet heel veel mensen te zijn. In de natuur is Ć©Ć©n of twee procent vaak genoeg om de een grote verandering te bewerkstelligen. Bij magnetisatie, of kristallisatie gebeurt dat. In de samenleving zijn grote veranderingen altijd geleid door kleine groepen.?

Begrijpt hij zijn eigen succes ?

?Nee, van geen kant. Ik wil het ook niet begrijpen. Het zal mijn Indiase accent wel zijn.?

Wordt het ego niet teveel gestreeld ?

?Als ik het succes serieus zou nemen, ja. Maar gelukkig heb ik kinderen en een vrouw, en familie die je eraan herinneren dat je jezelf niet te serieus moet nemen.?

Een vertaling van ?The Way of the Wizard? verschijnt in november bij De Boekerij.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content