Honderd portretten in woord en beeld van mensen van bij ons: ze wonen hier, maar hun levensgeschiedenis heeft een internationaal tintje.

De aanleiding voor het project Eigen volk was het 250-jarig bestaan van de Gentse Academie voor Schone Kunsten. Uiteraard is de afdeling Fotografie niet zo oud, maar toch werd die gevraagd om mee te denken over mogelijke festiviteiten en evenementen. Kristien Buyse, docente aan die afdeling en fotografe voor onder meer Weekend Knack, opperde een idee: portretten in woord en beeld van honderd mensen die in Vlaanderen wonen. De eerste 24 portretten verschenen in Weekend Knack van 20 december 2000. De toon was gezet: het zijn mensen van de meest diverse pluimage, aan wier leven een boeiend verhaal verbonden is dat hen linkt met het buitenland.

Kristien Buyse stelde Eigen volk samen. Er werkten honderd interviewers aan mee (journalisten, schrijvers, politici, mediafiguren) en 33 fotografen, oud-studenten van de Gentse Academie. En elk van hen zingt zoals hij of zij gebekt is: emotioneel, puur geschiedkundig of heel poëtisch.

“Ik loop er allang mee in mijn hoofd om een dergelijk boek te maken”, zegt Kristien. “Ik reis veel en ontmoet mensen van wie ik me afvraag: hoe komen die hier? Bijvoorbeeld een Russische alcoholist die al twintig jaar helikopterpiloot is in de brousse van Sierra Leone. In Nicaragua sprak ik ooit met een schipbreukeling. Hij zeilde in zijn eentje om de aarde, tot zijn boot ter hoogte van Panama ergens tegenaan botste. Vijf dagen en vijf nachten dobberde hij rond, tot hij aanspoelde op een onbewoond eiland, waar hij met rooksiganelen de aandacht trok. Zijn verhaal hing aaneen van de clichés, en toch was het waar. Je kunt het zo ongeloofwaardig niet bedenken, maar de waarheid is sterker dan het verzinsel.”

“Aanvankelijk wou ik in elk land van de Verenigde Naties een Vlaming zoeken die dan uit de doeken zou doen hoe hij of zij daar was verzeild. Maar dat was een duur en omslachtig plan, dus draaide ik het om: wie belandde hier, hoe en waarom?”

Toch geen schipbreukelingen?

Kristien Buyse: Het scheelt niet veel. Mijn eigen schoonbroer, bijvoorbeeld, was mijn eerste inspiratiebron. Zijn vader was een Japanse matroos die voor de kust van België een ongeval kreeg en hier in een ziekenhuis belandde. Hij werd verliefd op een Frans verpleegstertje dat daar stage liep. Enkele maanden later trok ze in haar eentje naar Japan, naar de man die ze enkele maanden kende en met wie ze niet eens kon praten. Dat is dertig, veertig jaar geleden; het meisje, een brouwersdochter, was amper zeventien. Haar Japanner is mee naar België gekomen en ze zijn getrouwd.

Hij was de eerste, wie zijn de 99 anderen?

Mensen die van overal komen, anderen die elders hun wortels hadden maar hier geboren werden, of mensen die weggingen en weer teruggekomen zijn. Er zijn ook enkelingen die hun afkomst niet eens kunnen achterhalen, een vondeling bijvoorbeeld.

Een aantal van de geïnterviewden zijn Bekende Vreemdelingen: tv-journalisten, politici, kunstenaars, de chirurg die koning Albert opereerde, ons aller Betty van Big Brother die van zichzelf Owczarek heet en slechts één Belgische grootouder heeft… Maar de meesten zijn onbekend. Sommigen cultiveren hun vreemde afkomst, anderen kan het gewoon niets schelen. “Ik heb een Argentijnse vader, so what?” zegt er een.

Wat dreef hen naar Vlaanderen?

Soms is dat niet duidelijk. Louter toeval, zoals bij die handelsreiziger die hier bleef hangen. Anderen worden gedreven door nieuwsgierigheid en zwerflust, of door tragische dingen als vervolgingsangst en armoede. Maar meestal zijn het de grote gebeurtenissen des levens zoals liefde en oorlog.

Wanneer stop je met vreemd zijn en begin je Vlaming te worden?

Moeilijk te zeggen, als je dat al zou willen. Ik heb daar geen behoefte aan, ik vind ‘eigen’ en ‘niet-eigen’ onbelangrijk. De meesten van ons hebben toch elders hun roots? Vlaanderen is een voorschoot groot, vele mogendheden zijn hier gepasseerd, hebben hun ei gelegd en sporen nagelaten.

Is ‘Eigen volk’ een statement?

Absoluut niet. De eerste bedoeling was: portretten en verhalen samenbrengen. De titel Eigen volk klinkt misschien wat provocerend, maar dat mag voor mijn part. Het is zeker geen pamflet, er zit geen enkele bedoeling achter, behalve aan te tonen hoe debiel het is om ‘eigen volk’ proberen te omschrijven. Het zijn allemaal mensen van bij ons, mensen die hier wonen. Ik heb er niet de spectaculairste story’s uitgezocht, wel honderd levensverhalen die iets internationaals hebben.

‘Eigen Volk’, Roularta Books, 1210 fr./30 euro.

* ‘Eigen volk’ wordt op 29 september om 12 uur toegelicht op Het Andere Boek in Antwerpen.

* Tentoonstelling van de 100 foto’s: tot 12 oktober in De Boudewijn, Vlaamse gemeenschap, Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel, en in november in het café van de Vooruit in Gent.

Griet Schrauwen / Foto Lieve Blancquaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content