In de wereld van massages heersen ongeschreven regels en afspraken, gebaseerd op gezond verstand en fatsoen. Hoofdbekommernis is de respectvolle behandeling van de klant als persoon.

Haar handen zijn nog koud als ze langzaam mijn gezicht begint te masseren. Haar bewegingen zijn ritmisch. Eerst traag, dan weer snel; kort golvend of langgerekt; afwisselend oppervlakkig en dieper gaan haar handen over mijn schouders, buik, armen, benen en rug. Ik vergeet de wereld en het geluid van borrelbaden en sauna’s dringt nog nauwelijks tot mij door. Als zij mij het teken geeft dat deze massage voorbij is, verbaas ik me erover dat dit uur zo snel voorbij is gegaan. Ik voel me heerlijk loom en ontspannen.

Toch ben ik er niet onverdeeld enthousiast aan begonnen. Je kent dat wel: vriendinnen en collega’s overhalen je, en daar ga je dan, je afvragend of het eigenlijk wel een goed idee was. Ongetwijfeld maken de meesten onder ons er op deze manier kennis mee. Onwennig, ongemakkelijk omdat je niet weet wat er van je verwacht wordt of wat je zelf mag verwachten. Allerlei vragen spoken je door het hoofd. Ga ik mij goed voelen bij zo’n massage door een wildvreemd iemand? Hoe bloot ben je dan wel? En: hoe zit dat met borsten en billen?

Bestaat er eigenlijk een etiquette voor massage? “Er bestaat niet zoiets als een kookboek met reglementen over wat er nu exact te doen en te laten is”, zegt Eric Kerckhofs, professor kinesitherapie aan de VUB. “Binnen de kinesitherapie is massage slechts een onderdeel van een breed geheel van therapeutische handelingen. In de therapie zijn er wel een aantal ethische principes, die ook van toepassing zijn op de massage.” Voor de hand liggende en met gezond verstand te bedenken regels: “Het betekent bijvoorbeeld dat de patiënt alleen de plek ontbloot waar de massage aangewezen is. Hij moet zich niet helemaal uitkleden als alleen zijn knie moet gemasseerd worden. Een ander aspect is dat de therapeut discreet moet werken en dat de patiënt zich comfortabel moet voelen. In principe wordt de patiënt bedekt als hij op de massagetafel gaat liggen. Als therapeut heb je op zeer korte tijd tactiel contact met de patiënt, wat in onze maatschappij niet evident is. Dat vraagt van de therapeut een grote sociale vaardigheid. En die verwerft hij/zij geleidelijk tijdens de opleiding.”

Kerckhofs maakt een scherp onderscheid tussen wat hij het commerciële circuit noemt en massages binnen de kinesitherapie. Die laatste vinden per definitie plaats binnen een medische context. Wat concreet betekent dat je na verwijzing door een arts een beroep doet op een kinesitherapeut. Massages hebben in dat geval – net als de andere therapeutische handelingen – een specifiek doel, zijn gericht op een welbepaald probleem. Een peesontsteking, bijvoorbeeld. Ook sportmassages vallen hieronder (hoewel ze ook binnen een andere context plaatsvinden). Die hebben de bedoeling de sporter in vorm te brengen of na de inspanning het herstelproces op gang te brengen. Anderzijds zullen sommige kinesisten massages toepassen als inleiding op de behandeling: om de spieren alvast te ontspannen of om de bloedcirculatie op gang te brengen. Ook relaxerende massages hebben een plaats binnen de kinesitherapie.

Minder gebruikelijk in ons land is dat een arts relaxerende lichaamsmassage voorschrijft als preventieve gezondheidsmaatregel. En laat nu deze vorm heel populair zijn in het commerciële circuit van beautyfarms, saunacomplexen en schoonheidsinstituten. Wie vandaag belt voor een afspraak overmorgen, loopt het risico dat de agenda van de masseurs/masseuse volgeboekt is.

Uit een kleine rondvraag blijkt dat ook hier het gezond verstand de basis is voor de gehanteerde afspraken, al verschillen ze naargelang het instituut en het soort massage. “Je mag de grens van de gêne niet overschrijden, anders werkt een massage niet”, zegt Barbara Vandevyvere, schoonheidsspecialiste bij Parfuma in Antwerpen. “De klanten bepalen zelf hoe ver ze zich uitkleden. Wij vragen wel om de slip aan te houden en de bh uit te doen, gewoon omdat dat comfortabeler ligt. Maar sommige vrouwen willen die liever aanhouden en dan is dat wat ons betreft oké. Het gaat erom dat iemand zich kan ontspannen. Vooral de eerste keer zijn mensen onwennig bij de intimiteit die er ontstaat tijdens een massage, maar dat verdwijnt. En dan zie je dat na een paar keer ook die bh uitgaat.”

Diezelfde zorg om niets te forceren, horen we bij Frans Copers, voorzitter van de Belgische Shiatsu Federatie. Shiatsu (letterlijk: druk met de vingers) is momenteel erg in trek. “Ontkleden is niet noodzakelijk bij shiatsu”, zegt Copers. “Shiatsu is een massagetechniek die komt uit de Japanse cultuur, waar men elk fysiek contact wil vermijden. Uitkleden is echter niet verboden, we hebben daar geen morele bezwaren tegen. Eigenlijk hangt het in grote mate af van de cliënt.”

Bij shiatsu is het in principe de regel dat je lichte kleding aanhoudt, bij andere lichaamsmassages niet. En ook hier geldt dat je niet altijd volledig uit de kleren moet gaan: bij voetreflexologie of gezichtsmassage bijvoorbeeld is dat echt niet nodig.

Imelda Hermans, uitbaatster van Sauna Imelda in Heffen (Mechelen), merkt op dat er een verschil is tussen massages in een schoonheidsinstituut en in een saunacomplex: “Mensen die naar een sauna komen, zijn gewend om om te gaan met naakt. Dus die drempel van het naakt en het aangeraakt worden is voor een stuk al overwonnen.” Het betekent echter niet dat je tijdens de massage open en bloot op de massagetafel ligt: een sessie vindt altijd plaats in een afgezonderde ruimte, in stilte (soms met een muziekje op de achtergrond), en het lichaam wordt steeds afgedekt met handdoeken, al dan niet voorverwarmd. Bedoeling is om de lichaamswarmte vast te houden, zodat je werkelijk de kans krijgt om je volledig te ontspannen.

Bij een volledige lichaamsmassage is iedereen het eens over één aspect: de genitale zones zijn taboe. Wat billen en borsten betreft, zijn er variaties: “Het hele lichaam wordt gemasseerd. Niet de geslachtsdelen, wel de borsten”, zegt Imelda Hermans. Terwijl het bij Sauna De Bron in Mechelen luidt: “Borsten worden niet gemasseerd.” Ook bij shiatsu-massage vermijdt men de borsten: “Traditioneel worden in het oosten de borsten wel gemasseerd. In sommige gevallen kan het zelfs nuttig zijn, bijvoorbeeld bij het premenstrueel syndroom, omdat je dan de hormonale werking stimuleert. Maar je moet natuurlijk rekening houden met de westerse gevoeligheden. Daarom raden wij het af”, aldus Frans Copers.

Het is een subjectieve kwestie die te maken heeft met de seksuele geladenheid van sommige lichaamsdelen. Waar voelen cliënt én masseur zich goed bij? “Strikt genomen is heel het lichaam seksueel”, meent Paul Thys, masseur bij Sauna De Bron. “Vanaf het moment dat je het lichaam aanraakt, is dat seksueel aanwezig. Je moet daar eerlijk in zijn. Maar als je dat gegeven neutraal benadert, hoeft dat geen probleem te zijn. Het lichamelijke hoort erbij. Wij zijn zo geschapen. Of het naakte lichaam essentieel is bij massage? Nee, maar het is natuurlijker. En mijn ervaring is dat het bevrijdende effect dan groter is.”

Die neutraliteit beschouwen ze allemaal als essentieel. De masseur is geen therapeut en ook geen partner. Een zekere afstand tussen masseur en cliënt is noodzakelijk. Tegelijk mag die afstand niet te groot zijn: er moet ook betrokkenheid zijn. “Masseren is veel meer dan alleen een techniek. Wat geef je met je handen mee? Daar gaat het om. Het allerbelangrijkste is dat je mensen warmte en aandacht geeft. Dat is primair en essentieel. De uitdaging ligt dan in het feit dat je dat als masseur op een neutrale manier moet doen. Je bent betrokken, maar toch onthecht. Dat geeft vertrouwen en zonder vertrouwen werkt het niet. Mensen geven zich bloot, letterlijk, en er ontstaat een bepaald soort intimiteit. Daar moet je op een goede manier mee omgaan”, aldus Paul Thys.

“Het moet klikken”, zegt ook Barbara Vandevyvere. “Je moet als cliënt voelen dat degene die masseert dat ook graag doet. Als er spanning ontstaat tussen beiden en je slaagt er niet in die weg te nemen, heeft massage weinig zin.” Een masseur kies je dus zoals je je dokter of therapeut kiest: je zoekt iemand bij wie je je goed voelt, iemand die je kan vertrouwen. “Het is belangrijk dat mensen zich safe en geborgen voelen”, beaamt Frans Copers. “Maar het allerbelangrijkste is respect. Zonder dat kan je geen resultaat hebben. Als therapeut mag je niets opdringen. Je moet mensen ook leren aanvoelen: waar hun grenzen liggen, wat ze aankunnen, met welke snelheid ze kunnen evolueren… En dat moet je respecteren. Je mag ze ook geen valse hoop geven: na drie, vier sessies moet er een positief resultaat optreden. Soms moet je toegeven dat het je niet lukt. Shiatsu kan in principe veel klachten behandelen, maar niet alles genezen. Mensen halen dat weleens door elkaar.”

Dat laatste aspect is niet onbelangrijk. Door de belangstelling voor alternatieve geneeswijzen en massagetechnieken wordt massage weleens gezien als een medicijn of als synoniem voor psychotherapie. Daar zit een gevaarlijk kantje aan: niet dat massage op zich schadelijk is, wel dat daardoor soms te lang gewacht wordt eer men een dokter raadpleegt. Overigens zijn al onze gesprekspartners zich ervan bewust dat precies door massage allerlei emotionele en psychische problemen naar boven kunnen komen. “Dat is logisch als je blokkades wegwerkt”, zegt Barbara Vandevyvere. “Maar de eerste regel is: niet op ingaan. Het is niet onze taak om daaraan te werken. Wij zijn daar niet voor opgeleid. Al leert de ervaring dat een luisterend oor veel doet.”

Shiatsu-therapeut Frans Copers formuleert het als volgt: “Er komen emoties, ook seksuele emoties los. Je moet dat niet wegmoffelen. Er zijn mensen die al zo lang en zo veel op dat vlak moeten missen. Maar shiatsu draait erom dat je de energie in het lichaam verbetert, dat je mensen stimuleert en helpt. Dat kan dus ook betekenen: hen bewustmaken van het feit dat affectie, aanraking en seksualiteit levensnoodzakelijk zijn.”

“Het losmaken van emoties is niet het doel van massage, maar het komt erbij”, meent ook Paul Thys. “Het beste is gewoon gaan liggen en ervan genieten. Ontspannen is de essentie van massage. Dat doet deugd en helpt mensen eventjes vooruit.”

Hilde Verbiest / Foto Photo News

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content