Waarom stinkt zweet? Wat mag je van een goede deodorant verwachten en waarin verschilt die van een antiperspirans?

Zweet wordt afgescheiden door twee soorten klieren”, weet Mathew Wright, verantwoordelijke productontwikkeling bij Procter & Gamble en vader van Secret, de jongste antitranspiratiedeodorant van deze groep. “Zowel de eccriene als de apocriene klieren produceren een eigen soort zweet en werken op een verschillende manier.” Twee tot drie miljoen eccriene klieren zijn over het hele lichaam verspreid, met concentraties op de voetzolen, de handpalmen en in de okselstreek. Van bij de geboorte werken ze onophoudelijk: per dag kunnen ze één tot tien liter zweet afscheiden, naargelang de omstandigheden. Apocriene klieren, die vanaf de pubertijd actief worden, reageren enkel op bepaalde impulsen. Ze zijn veel minder talrijk: een 1000- tot 5000-tal zijn vooral in de oksel- en de liesstreek te vinden.

Naast aantal, plaats en werking verschillen deze klieren ook qua afscheiding: die van een apocriene klier bestaat voor 85% uit water en is wat meer melkachtig dan die van de eccriene klieren, die 99% water bevatten. In beide gevallen is de afscheiding geurloos; het zijn bacteriën die de zweetgeur veroorzaken. “De natuurlijke houding van de armen zorgt voor te weinig verluchting en voor een hogere temperatuur,” weet Wright, “in tegenstelling tot de voetzolen en handpalmen, waar de transpiratie makkelijk verdampt. De aanwezigheid van beide klieren en een hogere vochtigheidsgraad maakt de okselstreek tot de uitverkoren biotoop voor bacteriën. Twee groepen zijn er bijzonder actief: stafylokokken en difteroïden. Die ontbinden de transpiratie en hierdoor ontstaat de onaangename transpiratielucht. Difteroïden ruiken scherper en sterker dan stafylokokken en zijn in verhouding meer bij mannen dan bij vrouwen aanwezig.”

Een goede deo kan een kwalijke zweetgeur en overmatig transpiratievocht verhelpen. Hij bevat antibacteriële, adstringerende en vochtabsorberende stoffen. “Er is een verschil tussen een deodorant en een antitranspiratiemiddel”, legt dermatoloog Van Hee uit. “Deodorant betekent letterlijk ontgeurder, en beperkt zich tot het maskeren van kwalijke geurtjes. Een antiperspirans reguleert de transpiratie door de zweetklier af te remmen.” Deze bevatten aluminiumzouten, die een soort prop vormen in het zweetkanaal, waardoor je minder zweet.

De eerste transpiratiewerende producten dateren van het begin van de eeuw en waren schadelijk voor textiel en huidweefsel. Gelukkig is er sindsdien veel verbeterd, hoewel een tijdje geleden via het internet een gerucht werd gelanceerd dat er een verband zou bestaan tussen het gebruik van antitranspiratiemiddelen en borstkanker. Verschillende autoriteiten op medisch vlak, waaronder de Nederlandse Kankerbestrijding, hebben dat ondertussen weerlegd. Geen enkel onderzoek toont tot dusver aan dat antitranspiratiemiddelen het risico op borstkanker zouden verhogen, en staaft ook de bewering niet dat het scheren van de oksels dit risico vergroot. Schadelijke ingrediënten worden bovendien niet toegelaten in cosmetica.

“De meeste deodorants die nu op de markt komen, zijn een mengsel van een deodorant en een antiperspirans”, volgens dokter Van Hee. “Ze bevatten parfum en een beetje aluminiumzout om de transpiratie lichtjes af te remmen. Een te hoge concentratie aluminiumzout werkt immers irriterend.” Maar ook de overige ingrediënten, zoals antibacteriële middelen, reukstoffen, bewaarmiddelen en drijfgas in een spray kunnen contactallergieën veroorzaken.

De zachtste formules zijn parfum- en alcoholvrij, zoals de deodorants voor gevoelige huid in de Dermo-Tolerance-lijn van Vichy, de Keops deo sec van Roc en de nieuwe Roll-On Sensitive Balsam van Nivea.

Zowel deodorants als antitranspiratiemiddelen bestaan in verschillende vormen: sprays, rollers, sticks en crèmes. De mate van transpiratie maar ook de persoonlijke voorkeur bepaalt de meest aangewezen formule. Spuitbussen en pompsprays zijn het meest hygiënisch omdat er geen contact met de huid is, maar zijn om dezelfde reden minder efficiënt. Sticks zijn aangewezen bij matige transpiratie, mensen met actievere zweetklieren zijn beter af met een roller of spray. De hoeveelheid transpiratie hangt af van het aantal zweetklieren, en dat is raciaal bepaald: Aziaten hebben er doorgaans minder dan bijvoorbeeld negroïde types.

Linda Raats en Sofie Albrecht / Illustratie Kristina Ruell