12.000 euro voor één fles wijn ? Uit Duitsland dan nog ? Het gebeurt. En het is niet eens zo uitzonderlijk. In Antwerpen beleven ze zeven keer per jaar zo’n dolle kermis van exclusieve wijnverkopen.

Op 6 mei is het weer zover : in een voormalige zeemanskerk aan de Antwerpse Italiëlei veranderen dan zo’n 20.000 zeldzame flessen wijn opnieuw van eigenaar. Die veiling verloopt via een vast ritueel. Veilingmeester Joris Scott, strak in het pak, zal er vanachter een podium op de eerste verdieping een stevig tempo op nahouden. Terwijl op stoeltjes vóór hem een dertigtal kopers opduikt, verwerken medewerkers aan de zijkant van het podium telefonische biedingen. Om de paar minuten verandert een lot dure wijn van eigenaar. Het is niet ongebruikelijk dat Scott al na een kwartier voor een paar duizend euro wijn heeft afgehamerd.

De veiling van mei is al de derde wijnverkoop die veilinghuis Sylvie’s dit jaar houdt. Met gemiddeld zeven veilingen per jaar, samen goed voor ruim 100.000 flessen, is Sylvie’s de grootste markt voor oude wijnen van de Benelux.

Wie zit er tijdens zo’n veiling op de stoeltjes ? Wie hangt er aan de telefoon ? Een bonte mix van wijnfreaks, volgens Scott. “Het zijn zowel particulieren als professionelen uit de horeca of de wijnwereld. Er zitten verzamelaars tussen maar ook beleggers. En er duiken meer en meer buitenlandse klanten op. Die bieden online of via de telefoon.” Buitenlandse bieders komen voornamelijk uit Azië en de Verenigde Staten. Op sommige veilingen gaat tot zeventig procent naar die buitenlandse kopers.

“De verkopers, die wonen meestal in België en Nederland”, vertelt Scott. De zeldzame bourgognes en dure bordeauxs die voor de veiling op ijzeren rekjes te bekijken zijn, komen vooral uit kelders van verzamelaars en restaurants. “We zien dezelfde verkopers regelmatig terug omdat het gepassioneerde verzamelaars of beleggers zijn. Soms krijgen we ook flessen van eenmalige verkopers, bijvoorbeeld van mensen die via een nalatenschap een wijnkelder geërfd hebben en de flessen van de hand willen doen.”

Wonderlijke cultus

Vooraleer de flessen op de veilingrekjes belanden, hebben ze een vast traject afgelegd. Wie flessen wil verkopen, laat ze eerst taxeren door Scott en zijn experts. Dat doen ze meestal met een standaardformulier. Wie veel en uitzonderlijk dure flessen te veilen heeft, kan de experts in zijn eigen kelder laten langskomen. Sylvie’s staat verkopers ook bij om etiketten, capsules en kurken opnieuw in goede staat te krijgen – die onderdelen hebben het meeste te lijden onder een langdurig verblijf in de kelder.

Na de taxatie is het tijd om te boetseren, het klaarmaken van de flessen voor een veiling : ze fotograferen, onderbrengen in loten en met een beschrijving opnemen in de veilingcatalogus. Die geeft kandidaat-kopers gedetailleerde informatie over elk lot. Zo staat er ‘4 ssl’ bij een lot van 6 flessen Pavillon Rouge 2005 – de tweede wijn van Château Margaux. Dat blijkt veilingjargon voor 4 flessen met lichte verkleuringen op het etiket (slightly stained label).

Veilingen en het bijbehorende ritueel zijn het meest zichtbare deel van de wonderlijke cultus die rond zeldzame wijnen hangt. Die cultus brengt verzamelaars er soms toe om duizelingwekkende prijzen te betalen. Zo werd op een veiling in Trier in september 2015 een lot van 22 flessen Trockenbeerenauslese 2003 van Egon Müller, een mythische wijnmaker in Wiltingen aan de Saar, afgehamerd op 12.000 euro per stuk, zonder btw en commissiekosten. Van flessen van domeinen als Romanée-Conti, Leflaive, Petrus en Le Pin zijn we gewend aan dat soort astronomische bedragen. Christie’s en Sotheby’s vestigen om beurt wereldrecords voor loten van deze legendarische namen.

Of het in het veilingzaaltje aan de Antwerpse Italiëlei ook zo’n vaart loopt ? Dat gebeurt. Op de veiling van januari van dit jaar gingen 6 flessen La Romanée 2010 van Comte Liger-Belair onder de hamer voor 14.000 euro. Diezelfde dag ging er een fles Corton-Charlemagne 2009 van Coche- Dury voor 1550 euro de deur uit.

Schatten in uw kelder ?

Maar wanneer u zich nu al rijk waant omdat u in opa’s kelder een oude Petrus tussen de spinnenwebben gevonden heeft, dan heeft Joris Scott slecht nieuws voor u. Topprijzen worden alleen betaald voor flessen die in topomstandigheden bewaard bleven. “Wanneer een Petrus geveild wordt, is zo’n fles gemiddeld al zeven keer van eigenaar veranderd. Daarom vinden kopers het extreem belangrijk dat ze de geschiedenis van een wijn kunnen traceren. Hoe beter die geschiedenis gedocumenteerd is, hoe hoger de prijs.” Daarom leveren flessen in hun oorspronkelijke verpakking bonuspunten op, net als een aankoopbewijs of officiële certificaten. “Die documentatie wekt ook vertrouwen dat het om een échte Petrus gaat”, vervolgt Scott. De hoge prijzen trekken namelijk heel wat valsspelers aan. “Regelmatig zien we namaakflessen opduiken. Die halen we er snel uit, maar het kan dus best zijn dat zo’n niet-gedocumenteerde Petrus in de kelder van opa vals is.”

Spectaculaire prijsdalingen

Mocht de Petrus in kwestie tóch echt blijken, dan nog is een topprijs niet gegarandeerd. De markt voor dit soort extreme wijnen is al jaren aan het afkoelen, zegt Scott. “Tot 2011 bleven de prijzen maar stijgen, vooral door de enorme vraag uit Azië. Maar sindsdien is de markt ginder er wat ingestort.” Dat resulteerde soms in spectaculaire prijsdalingen. Zo haalde een fles 2008 Lafite Rothschild – een absolute lievelingswijn van Aziatische verzamelaars – in juni 2011 nog 1400 euro. “Vandaag kun je diezelfde fles kopen voor 450 euro”, aldus Scott.

Die afkoeling van de markt is ook af te lezen aan de cijfers bij Live-ex, een wijnmarkt voor professionele handelaars in Londen. Live-ex publiceert twee van de meest gevolgde prijsindexen voor wijnbeleggers ter wereld. De ‘Live-ex Fine Wine 50 Index’ geeft de prijsevolutie aan van de tien jongste jaargangen van vijf topwijnen uit Bordeaux (Haut-Brion, Lafite Rothschild, Latour, Margaux en Mouton Rothschild). De ‘Live-ex Fine Wine 100’ voegt daar de prijzen van grote champagnes, bourgognes en Rhône-wijnen aan toe maar ook een fles als Penfolds Grange, de duurste Australische wijn.

Door de Aziatische afkoeling zakte de ‘Live-ex Fine Wine 50 Index’ tussen begin 2011 en eind 2015 met 34 procent. De ‘100 Index’ daalde met 29,2 procent. Dat is dramatisch voor wie in wijn als belegging investeert. In diezelfde periode piekten de aandelenmarkten namelijk tot nieuwe hoogten.

Louter in wijn beleggen zoals in aandelen lijkt dus voer voor specialisten. De meeste klanten die opduiken op wijnveilingen zoals die van Sylvie’s, zijn gepassioneerde verzamelaars. Zo iemand is Guy Mintiens, al noemt zijn vrouw hem eerder een freak. In zijn kelder liggen 2600 tot 2800 flessen, de tel is hij zelf wat kwijtgeraakt.

“Drie vierde daarvan zijn bourgognes”, zegt Mintiens. “Ik ben nu 66 en weet dat ik mijn kelder niet ga kunnen leegdrinken. Maar dat kleine fortuin dat ik hier liggen heb, wil ik wel zo goed mogelijk beheren. Dat doe ik door flessen te verkopen waar ik niet zo aan gehecht ben of waarvan ik vind dat de markt er goede prijzen voor betaalt.”

Als trouwe klant van grote Bourgogne- domeinen heeft een verzamelaar als Mintiens ook zijn privileges. Zo kan hij in primeur, nog voor de wijnen op de markt verhandelbaar zijn, al exclusieve flessen bestellen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het domein Roumier, dat met Les Amoureuses een van de drie best aangeschreven wijnen van Chambolle-Musigny maakt. De primeurfles van de oogst 2014 kost 300 euro. Maar Mintiens weet dat ze al snel het dubbele oplevert wanneer hij ze op zijn beurt verkoopt – zo is op de januariveiling van Sylvie’s een fles uit 2006 afgehamerd op 620 euro.

Kunnen wij leken dat truukje ook herhalen ? Helaas niet. Verdeler van Oevelen, de Belgische invoerder van Roumier, laat aan de telefoon weten dat hij van de oogst 2014 amper 12 flessen gekregen heeft, alleen te verkopen aan trouwe klanten – en dan nog beperkt tot één fles per klant.

Of Mintiens op de veiling van 6 mei op een stoeltje voor het podium zal postvatten ? “Ik ga het nog even bekijken. Ik kan telefonisch ook bieden. Maar als ik écht iets wil hebben, weet ik dat ik best in de zaal ga zitten.”

Door Jan Scheidtweiler & foto’s Fred Debrock

In de kelder van verzamelaar Guy Mintiens liggen 2600 tot 2800 flessen, de tel is hij zelf wat kwijtgeraakt