Als je één keer per dag flost, word je zes jaar jonger. Dat staat te lezen in het boek ‘RealAge’ van de Amerikaanse arts Michael F. Roizen. Aan goede adviezen, veelbelovende producten en wonderlijke therapieën om eeuwig jong te blijven ontbreekt het ons tegenwoordig niet. Maar klopt er ook iets van al die theorieën?

Johanna Blommaert / Foto Michel Vaerewijck

Je kunt eens hard lachen om al die krampachtige pogingen om het verouderingsproces een hak te zetten. Maar tegelijk zit in ieder mens ook wel een klein stemmetje verborgen dat zich hoopvol afvraagt of het sprookje toch niet waar zou zijn, want tegenwoordig wil iedereen jong en gezond blijven tot de laatste snik. In zijn pas in het Nederlands vertaalde boek RealAge – Ben je zo jong als je kunt zijn? maakt Michael Roizen een onderscheid tussen onze kalenderleeftijd en onze fysiologische leeftijd. Een zestigjarige vrouw kan een fysiologische leeftijd, een RealAge zoals hij het noemt, hebben van iemand van 45. Zo’n vrouw ziet er jonger uit dan ze is en heeft ook een betere conditie. Maar ze kan ook een RealAge hebben van 70. Aan de hand van een uitgebreide vragenlijst, te vinden in dit boek en op www.RealAge.com, kan iedereen zijn eigen fysiologische leeftijd berekenen. De vragen gaan over bloeddruk, gewicht, rookgedrag, voedingsgewoonten maar bijvoorbeeld ook over huwelijkse staat, jaarsalaris en het al dan niet hebben van een hond. Al die aspecten hebben immers een invloed.

Vervolgens kan men een plan opstellen om die leeftijd naar beneden te krijgen. Om te verjongen dus. Naast het dagelijks flossen stelt Roizen voor elke dag te ontbijten (1,1 jaar jonger) of veel te lachen (1,7 tot 8 jaar jonger). Het bezit van een hond levert een jaar winst op. Een lichaamstraining waardoor wekelijks 3500 kilocalorieën worden verbruikt, resulteert in een verjonging van 3 tot 8 jaar. Op een constant, wenselijk gewicht blijven is volgens Roizen, naast stoppen met roken, een van de moeilijkst te realiseren gedragswijzigingen maar levert een bonus van 6 jaar op. Roizen heeft honderden medische onderzoeken bestudeerd en komt op basis daarvan tot deze berekeningen. Se non è vero, è ben trovato.

Het leuke aan een boek als RealAge is het optimisme dat ervan afstraalt. Het geeft je het gevoel dat er iets, zelfs veel, te doen valt aan een proces dat doorgaans als onafwendbaar wordt beschouwd. Tegelijk is het ook net dat wat je de auteur kunt verwijten: is hij niet te optimistisch, want wat vermag een mens uiteindelijk tegen het noodlot? Roizen legt een grote verantwoordelijkheid bij het individu zelf. Erfelijke factoren acht hij slechts voor minder dan dertig procent verantwoordelijk voor alle verouderingseffecten. “Hoe je ouder wordt, bepaal je grotendeels zelf”, luidt het.

De RealAge-methode maakt op hem weinig indruk: “Dat is niet nieuw. Ook bij het sluiten van een levensverzekering moet een vragenlijst over risicofactoren worden ingevuld. Het is bekend dat mensen met een genetische aanleg voor depressie een veel lagere levensverwachting hebben. Men weet dat tal van factoren een rol spelen: alcohol, roken enzovoorts. Roken: min acht jaar. Obesitas: min zeven jaar. Ook het opstellen van zo’n leeftijdsreductieplan is niet nieuw. Dat gebeurde eerder al eind jaren zestig en heeft toen veel ophef gemaakt. Nu, het is mogelijk dat in dit boek de recentste gegevens zijn verwerkt.”

Wel is De Cock het met de Amerikaanse auteur eens dat mensen zelf iets aan het verouderingsproces kunnen doen, zij het dat hij mettertijd toch meer en meer belang is gaan hechten aan wat hij ‘de oude struik’ noemt: de voorouders, de genenkaart. “Hoe groot de invloed van de genetische aanleg voor bepaalde ziekten juist is, weten we nog niet, maar ik denk dat wij sterker vastliggen dan we vermoeden. Dat wil ook weer niet zeggen dat als je de beste of sterkste genetische aanleg hebt, je ook het oudst zult worden, want heel wat externe factoren kunnen invloed uitoefenen. Maar als bijvoorbeeld iemand een duidelijke aanleg heeft voor vroegtijdige dementie dan zal de levensverwachting heel laag zijn, wat die persoon ook doet of laat.”

Hoe moet iemand die zich bewust is van een familiale belasting, met die wetenschap omgaan? “Mensen hoeven niet voortdurend bang te zijn. Maar als je weet dat je moeder gestorven is aan maagkanker en je grootmoeder ook, dan moet je heel alert zijn als je zelf maagklachten krijgt. Als er in je familie een zekere voorbeschiktheid voor een bepaalde ziekte is, moet je proberen daar rekening mee te houden. Bij een ziekte als dementie is dat vrij moeilijk maar in geval van kanker of ziekten van hart en bloedvaten is het wel mogelijk om alert te zijn. Je kunt gedurende twintig à dertig jaar een hoge bloeddruk hebben en daar weinig last van ondervinden, maar op een dag kan het wel een groot probleem worden. Dus: begin op tijd met de behandeling. Wat mijn eigen struik betreft: zowel aan mijn vaders als aan mijn moeders zijde zijn ze allemaal zeer oud geworden maar aan één kant ging iedereen boven de tachtig wel dementeren. Ik denk dat ik toch een zekere voorzichtigheid aan de dag moet leggen.”

De Cock heeft onder zijn patiënten een zeventigtal honderdjarigen gehad en heeft hen gevraagd wat zij hebben gedaan om zo oud te worden. “Geen enkele had er ooit speciaal iets voor ingenomen, geen enkele die er ooit een boek over gelezen had. Bij mijn goede honderdjarigen, want er waren er ook die van niks meer wisten, kwam telkens het belang van ‘matigheid’ terug. Niemand dronk elke dag een halve bak bier, niemand rookte meer dan tien sigaretten per dag, niemand was zwaarlijvig. Meestal hadden ze vrij veel fysieke inspanning gedaan. Ook hun psychische ingesteldheid was van belang: ze beschikten over een zekere levenskunst en gewoonlijk ook over veel levensmoed.”

Deze eenvoudige levenswijsheden worden eigenlijk in het boek van Roizen in een hedendaagse versie gegoten. Je vindt er tips in om je cholesterolniveau te verlagen, beschrijvingen van krachtoefeningen, technieken om met stress om te gaan en zelfs de aanmoediging om veel – maar veilig! – te vrijen. Dat alles zeer gedetailleerd uitgewerkt en wetenschappelijk onderbouwd. Voor een deel zijn het gezondheidstips die we al van elders kennen, maar hier wordt hun waarde gemeten aan hun levensverlengend effect. Wie zich erin wil verdiepen, heeft er een dagvullend programma aan.

De Cock: “Het gaat om de totaliteit. Niet alleen voeding is belangrijk, ook beweging. Wat die oude mensen vroeger allemaal deden! Als vandaag iemand omwille van de slanke lijn een dieet volgt en daarnaast geen stap verzet, verliest dat veel van zijn waarde. Die dingen moeten samengaan. En dan nog, het klinkt allemaal zeer mooi maar er zijn zoveel factoren die je niet in de hand hebt. Toen ik aan Calmentke, die ik tien jaar van nabij heb gevolgd, vroeg waarom ze zo oud was geworden, zei ze: ‘Le bon Dieu m’a oublié.’ De honderdjarigen zeggen allemaal dat ze gewoon geluk hebben gehad in het leven. Je kunt jezelf prima verzorgen, goed op je voeding letten en zo. Maar op weg naar huis kun je aangereden worden door een vrachtwagen. Het is geen wiskunde, hé. Je moet in de eerste plaats geluk hebben.”

Zelf probeert hij te letten op zijn voeding: “Ik ben onlangs veertien kilo vermagerd omdat het hoog tijd was.” Ook probeert hij voldoende beweging te nemen: “Ik doe een halve dag per week zware arbeid in mijn tuin en wandel elke week een uur of twee.” Verder geldt als motto: niet overdrijven. Niet roken, af en toe een klein glaasje, stress als positieve stress zien en intellectueel actief blijven.

Er wordt in RealAge een onderscheid gemaakt tussen wat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) vitaminen is om ziekte te voorkomen en wat de optimale behoefte is, en die twee liggen nogal ver uit elkaar. Zelfs met vijf porties fruit en vijf porties groenten haal je die optimale behoefte niet en moet je extra vitaminen nemen. De Cock: “De norm voor ADH ligt inderdaad relatief laag. We hebben de laatste twintig jaar het vitaminebelang onderschat. Daarnaast blijft het zo dat in de voeding van bijvoorbeeld jongeren fruit en groenten te veel ontbreken. Voor vitamine A, C en E, omdat dat de antioxidanten zijn, kunnen we supplementen gebruiken maar we mogen ook weer niet overdrijven. De Amerikaanse chemicus Linus Pauling, die twee keer de Nobelprijs heeft gekregen, heeft de basis gelegd van de vitaminetherapie. Hij schreef een hoge dosis vitamine C voor maar men zag dat dan de urine veel te zuur werd en er veel kankers ontstonden. Ook die maximale norm is niet juist. Conclusie: ik ben voor extra vitaminen om tekorten aan te vullen maar ik twijfel aan het nut van hoge dosissen.”

In zijn boek beschrijft Lucien de Cock naast de vitaminetherapie tal van andere, vaak dure, therapieën waarvan het eeuwige leven werd verwacht. Behalve het feit dat ze niet tot het gewenste resultaat leiden, kunnen sommige ook schadelijk zijn. Welke onverstandige dingen doen mensen zoal om jong te blijven? De Cock: “De belangrijkste vergissing die je kunt maken, is denken dat je dit probleem kunt oplossen. De mens zoekt al de hele geschiedenis naar het eeuwige leven, dat is een illusie, elk leven is sterfelijk. Mensen die zich laten invriezen, vind ik dom. Even dom is denken dat één middel volstaat, bijvoorbeeld vitaminen nemen en voor de rest niks doen. Je moet oog hebben voor alle facetten.”

“Enorm dom is ook heel veel geld uitgeven aan therapieën waaraan getwijfeld kan worden, zoals de celtherapie, tenzij je nuchter genoeg bent om te stellen dat je je er psychologisch aan vasthoudt. Paus Pius XII zou na een celtherapie, waarbij jonge, foetale cellen worden ingespoten, in Zwitserland genezen zijn. Ook een groot wielrenner van bij ons zei dat hij daaraan zijn prestaties te danken had. Nu nog gaan renners naar Zwitserland voor zo’n behandeling, die tot 250.000 frank kan kosten. Ik geloof er niet in en vind het zinloos.”

“Voor de Roemeense arts Anna Aslan, die het antiverouderingsmiddel Gerovital uitvond, heb ik wel respect. Alle groten der aarde, van Marlène Dietrich tot Picasso, gingen in Boekarest een kuur volgen. Ik heb mensen gezien die doodop waren toen ze vertrokken en die drie weken daarna springlevend terugkwamen. Later heeft men gezien dat in haar ampullen een antidepressivum zat.”

Is het ook dom om elke dag een aspirine te nemen? Volgens Roizen word je 1,9 jaar jonger in drie jaar. De Cock: “De aspirine is honderd jaar oud. Als ze nu zou worden uitgevonden, zou ze niet op de markt mogen komen uit vrees voor nierafwijkingen en maagbloedingen. De aspirine werd opnieuw ontdekt toen men zag dat ze het samenklonteren van bloed voorkwam. De helft van de overlijdens in België heeft te maken met ziekten van hart en bloedvaten. Als we door een lage dosis aspirine de vorming van tromben kunnen vermijden, werken we zeer sterk preventief op een van de voornaamste doodsoorzaken. Het nemen ervan kan verdedigd worden op voorwaarde dat er geen verhoogde bloedingsneiging en geen overgevoeligheid voor het middel bestaat.”

Leuker als advies is de raad om per dag één alcoholisch drankje te nuttigen. (Voor mannen van 55: 1,7 jaar jonger, voor vrouwen van 55: 1,8 jaar jonger. Op dezelfde leeftijd 3 tot 6 glazen per dag drinken leidt echter tot veroudering, zowel bij mannen als vrouwen: plus 5 jaar.) De Cock: “Als geriater zal ik iemand die elke dag zijn glaasje wijn drinkt nooit terechtwijzen, maar ik ga ook nooit iemand die niet drinkt aanraden om wel alcohol te beginnen drinken omdat men daardoor gezonder of ouder zou worden. Er wordt bij ouderen veel meer gedronken dan men vermoedt. Daarnaast begint men met een of twee glaasjes maar evolueert dat gauw naar een dosis die het preventieve effect overschrijdt. Wanneer er problemen rijzen, een sterfgeval in de familie of ruzie, is het hek van de dam. De preventieve drinker wordt een echte drinker.”

Nog een leuk advies van Roizen. Over seks is hij kort: hoe meer, hoe beter. Doen? De Cock: “Jaren geleden heeft men geconstateerd dat niet-gehuwden ouder werden dan gehuwden. De oudste Belg tot vorig jaar was een 111-jarige kloosterzuster. Heeft dat te maken met de afwezigheid van seks? Neen. Vroeger was de leefwijze van ongehuwden, die je vaak terugvond in het onderwijs of de verpleging, nogal strikt: niet overdrijven, minder stress enzovoorts. In mijn boek Open voor bloot – Liefde, intimiteit en seksualiteit na de vijftig heb ik voldoende gewezen op het belang van seksualiteit. Ondertussen is ook gebleken dat mensen met een geslaagd relatieleven ouder worden dan mensen in een ongelukkige relatie. Logisch. Er is zorg voor mekaar, men neemt meer initiatieven, enzovoorts. In een ongelukkige relatie bestaat er veel stress, wordt er meer gedronken, gebeuren er vaker ongelukken, wordt de voeding verwaarloosd en dergelijke.”

Tot slot, het belang van tanden flossen is minder banaal dan het op het eerste gezicht kan lijken. “Men onderschat het belang van de tanden. Slechte tanden zijn een bron van infecties, ook als ze geen pijn doen. Je organisme moet daar constant tegen vechten. Wat je bij oude mensen aan stukken en brokken ziet, dat is verschrikkelijk. Ze kauwen dan ook minder goed, waardoor de goede werking van het speeksel verdwijnt, en ze eten minder gevarieerd omdat ze niet alles kunnen kauwen. Het gebit is erg belangrijk voor de spijsvertering.”

“Eigenlijk ga ik ermee akkoord dat elk van die factoren die in dat boek vermeld worden, belangrijk is. Ze komen grotendeels ook aan bod in mijn boek Ouder worden, nieuwe stijl. Ik stel me alleen vragen bij de berekeningen. Toch zal het in de praktijk anders lopen dan in een boek. Ik heb een man gekend die mijn boek Ouder worden, nieuwe stijl van buiten kende, die alles tot in de puntjes volgde. Hij was 72, had een fantastische conditie, was actief van ’s morgens tot ’s avonds, ging op reis, enzovoorts. En op een dag valt hij dood. We kunnen dus wel raad geven maar er blijven altijd belangrijke factoren over waar we geen vat op hebben.”

Michael F. Roizen, RealAge – Ben je zo jong als je kunt zijn?, uitgeverij Strengholt, 395 p., 20,50 euro.

Van Lucien de Cock verschenen eerder Kan ik 120 jaar worden? (uitg. Davidsfonds), Ouder worden, nieuwe stijl (uitg. Roularta Books) en Open voor bloot (id.).

Hebben we extra vitaminen nodig?

Volgens Roizen komen we zelfs met vijf porties fruit en vijf porties groenten nog niet aan onze optimale behoefte.

De Cock: “Ik ben voor extra vitaminen om eventuele tekorten aan te vullen maar ik twijfel aan het nut van hoge dosissen.”

Is het dom om elke dag een aspirine te nemen?

Volgens Roizen word je 1,9 jaar jonger in drie jaar.

De Cock: “De aspirine is honderd jaar oud. Als ze nu zou worden uitgevonden, zou ze niet op de markt mogen komen uit vrees voor nierafwijkingen en maagbloedingen.”

Wat met het advies om één glas alcohol per dag te drinken?

Volgens Roizen een prettige en gezonde gewoonte.

De Cock: “Als geriater zal ik iemand die elke dag zijn glaasje drinkt nooit terechtwijzen, maar ik ga ook nooit iemand die niet drinkt aanraden om wel alcohol te drinken.”

Hoe meer seks hoe beter?

Volgens Roizen kun je het niet genoeg doen.

De Cock: “Jaren geleden heeft men geconstateerd dat niet-gehuwden ouder werden dan gehuwden. De oudste Belg tot vorig jaar was een 111-jarige kloosterzuster.”

“Hoe groot de invloed van de genetische aanleg voor bepaalde ziekten juist is, weten we nog niet, maar ik denk dat wij sterker vastliggen dan we vermoeden.”

“Het gaat om de totaliteit. Niet alleen voeding is belangrijk, ook beweging. Als vandaag iemand omwille van de slanke lijn een dieet volgt en daarnaast geen stap verzet, verliest dat veel van zijn waarde.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content