Hij koos nooit de gemakkelijkste weg en dat geldt ook nu weer voor zijn rol in de vlijmscherpe thriller ?The Blackout?. Rasacteur Matthew Modine over de hellevaart van een drank- en drugsverslaafde Hollywoodster.

Patrick Duynslaegher

Matthew Modine werkte met de allergrootsten ( Kubrick, Altman), speelde in een aantal cultfilms (?Birdy? van Alan Parker, ?Married to the Mob? van Jonathan Demme, ?Equinox? van Alan Rudolph), maar echte roem werd hem altijd onthouden. Het zal wel meer aan zijn filmkeuzes liggen dan aan zijn acteertalent. Modine is nu 38 en kennelijk nog altijd niet van plan om veilig te spelen en zich neer te leggen bij de idiote amusementsfilms die tegenwoordig de Hollywoodstudio’s uitrollen. Zijn enige mainstream-film in vele jaren, ?Cutthroat Island? van Renny Harlin, werd een fiasco. Modine heeft deze wanstaltige superproductie inmiddels weggespoeld met ?The Blackout? van Abel Ferrara (?Bad Lieutenant?, ?The Funeral?), een van de meest controversiĆ«le Amerikaanse regisseurs van het moment.

Modine speelt in deze gitzwarte psychologische thriller een Hollywood-ster met relatieproblemen. De man kan het succes niet aan en zoekt tijdens de opname van een nieuwe film in Miami, een uitweg in drugs, drank en seksfuiven. Daarbij maakt hij het zo bont dat hij elke zin voor realiteit verliest. Anderhalf jaar later is hij afgekickt en woont hij in New York met een nieuwe vriendin (acteerdebuut van fotomodel Claudia Schiffer), maar hij wordt uit zijn keurig bestaan gerukt door terugkerende nachtmerries waarin hij zijn ex-vriendin ( Beatrice Dalle) eigenhandig om het leven brengt. Gaat het om een waanvoorstelling of lijdt hij aan geheugenverlies en heeft hij inderdaad in een delirium een moord gepleegd ? Om de waarheid te achterhalen, stort hij zich opnieuw in een roes van alcohol, crack en coke.

Op het eerste gezicht lijkt deze rol van autodestructieve drank- en drugsverslaafde acteur ver verwijderd van de persoon Matthew Modine. Als zoon van een drive-in-eigenaar in Utah, kwam hij eerst aan de kost als tractorbestuurder en elektricien in een autobandenfabriek voor hij in New York drama ging studeren. Hoewel ?The Blackout? niet meteen geĆÆnspireerd is op eigen ervaringen, is het beeld dat daarin wordt geschetst van een niet te stoppen verslaving, iets waarvan veel van Modine’s generatiegenoten kunnen meepraten.

Nu je ook met Abel Ferrara een film hebt gemaakt, heb je met de twee ?moeilijkste regisseurs ter wereld? gewerkt. De andere zijnde Stanley Kubrick, met wie je ?Full Metal Jacket? draaide.

Ik zou Abel niet moeilijk noemen. Hij is uniek, maar hij neemt een pose aan van ? I don’t give a shit about nothing?. Als je hem in New York tegen het lijf zou lopen, zou je denken dat hij een dakloze bedelaar was. Hij wil dat je hem beoordeelt op wat je ziet, maar onder die sjofele verschijning schuilt een ongelofelijk schrander man met zeer originele ideeĆ«n. Hij doet zich anders voor dan hij is om zich te beschermen, en vermijdt daardoor een hoop last.

Wat ging er door je heen toen je voor ’t eerst het script las van ?The Blackout? ?

Ik geraakte gewoon niet verder dan 15 pagina’s. Ik vond het obsceen, die vent die tegen zijn zwangere vriendin zegt : ?Why don’t you take a knife and cut the baby out of your stomach ?? Ik kreeg die zin gewoon niet over mijn lippen en kon niet geloven dat iemand dat had geschreven. Uit wiens zieke brein komt zoiets ? Abel wist me ervan te overtuigen dat de film niet daarover ging, dat het alleen maar woorden waren die zo nodig konden veranderd worden. Ik moest leren verder kijken dan de dialogen.

Het was zeker geen gewoon scenario. In feite leek het op dat van ?Full Metal Jacket?. Het was niet meer dan een outline. Op zichzelf zeggen die verschillende elementen niet zo veel, maar in combinatie geven ze dynamiet.

Als je twijfelt over een rol of een project, aan wie vraag je dan advies ?

Dat hangt ervan af, maar het enige wat ik met zekerheid weet, is dat het altijd vrouwen zijn : mijn overgrootmoeder, mijn moeder, mijn lerares drama, mijn vrouw. Het is niet omdat vrouwen slimmer zijn, wel omdat ze veel instinctiever zijn dan mannen. De meeste mensen voelen niet langer de grond onder hun voeten. We dragen schoenen, lopen op tapijt of plankenvloer, zijn alle contact met de aarde kwijt, hebben geen enkele voeling meer met de levenscycli. Vrouwen zullen door hun menstruatiecyclus altijd verbonden blijven met de aarde. Zij hebben het vermogen om leven te schenken en hebben een veel diepere band met de natuur.

Toen ik niet wist wat ik van ?The Blackout? moest denken, belde ik drie vrouwen op die me dit script aanbevolen hadden, en ik vroeg hen of zij nu echt op hun kop gevallen waren. Ik begreep toen nog niet hoe vrouwen die film aantrekkelijk konden vinden. Nu blijkt dat het veel meer een vrouwenfilm dan een mannenfilm is, omdat vrouwen wel vaker voor dit type man vallen. Ze worden soms tot over hun oren verliefd op een man die hen mishandelt. Je ziet in de film twee zulke relaties, in het ene geval is het meisje in staat om eruit te ontsnappen, in het andere gaat ze eraan ten onder. De twee meisjes die deze rollen vertolken, kunnen zich maar al te goed inleven in hun personage : Beatrice (Dalle) is wanhopig verliefd geweest op gozers voor wie ze zelfs in de Parijse gevangenis is beland. En Claudia (Schiffer) is ook smoorverliefd geweest op iemand die ze op alle mogelijke manieren heeft proberen te helpen, en waar ze nooit iets voor in de plaats heeft gekregen. Uiteindelijk heeft ze het moeten opgeven en was haar hart gebroken. Supermodellen zijn ook mensen !

Maar kunnen ze daarom ook acteren ?

Als je naar de foto’s kijkt die in de loop der jaren van Claudia zijn gemaakt, zie je meteen dat ze tot grote emoties in staat is : de ene dag is ze een onschuldig kind, de volgende dag is ze een puur erotische fantasie. Ze moest ook wel acteren voor de fotografen. Het probleem met modellen is dat ze hun stem niet moeten gebruiken. Als ze dat wel moeten doen, voelen ze zich onwennig. Mijn enige advies aan Claudia, nadat ze me een intiem detail had onthuld over die verhouding waar we het over hadden, was : probeer gewoon te ademen. Ze was zo nerveus dat ze vergat te ademen.

Is die autodestructieve roes van jouw personage iets waar je zelf kan van meepraten ?

Dat hele sex & drugs & rock-‘n-roll-gedoe is voor veel aankomende acteurs een realiteit. Iedereen die leert acteren probeert James Dean te zijn, wil absoluut bewijzen dat het hem allemaal geen moer kan schelen. Maar er komt een moment waarop je moet zeggen : nu is het genoeg geweest. Het is een beetje als staren naar de zon : leuk voor een seconde, maar als je het te lang doet, word je blind. Veel van mijn vrienden hebben hun ambitie om acteur te worden nooit gerealiseerd ; anderen zijn erin geslaagd maar zijn vroeg gestorven ; nog anderen hebben een tijdlang met de dood geflirt maar hebben het er gelukkig levend vanaf gebracht. Als je ziet wat er gebeurde met John Belushi, als je het verlies ziet van River Phoenix, de ondergang van Robert Downey Jr., moet je je wel afvragen : is dit het leven dat ik wil ?

Abel probeerde zoveel mogelijk om mij in de film te stoppen : hij noemde de hoofdpersoon Matty en gebruikte echte foto’s van mij in de film. Maar de film gaat niet over mij. Ik vlucht niet voortdurend naar het toilet voor mijn dagelijkse dosis crack en coke. Ik vlieg geen mensen naar de keel. En als ik me ooit op een dergelijke manier zou hebben gedragen, ben ik er tijdig mee gestopt. Maar Abel probeerde voortdurend om mij in de film te wringen, en wel in die mate dat het erg pijnlijk werd.

Er prijken drie namen op de generiek, maar het scenario werd in feite hoofzakelijk geschreven door een van hen : Marla Hanson. Misschien zal Abel me kwalijk nemen wat ik nu vertel, maar hij heeft een verhouding gehad met Marla, een zeer succesrijk New Yorks model, wier carriĆØre op een tragische manier werd afgebroken. Ongeveer tien jaar geleden had ze een meningsverschil met haar huisbaas en die man huurde iemand in die haar met een scheermesje bewerkte zodat dit beeldschoon meisje voor het leven in het gezicht verminkt werd. Voor ze Abel ontmoette, had ze ook een verhouding met Jay McInerney, schrijver van ?Bright Lights, Big City?. Ik denk dat ?The Blackout? in grote mate over haar verhouding gaat met Abel. Omdat mijn filmpersonage in therapie is, wilde Abel dat ik ook echt in therapie ging. De psychiater in de film was de echte psychiater van Marla, waardoor ik helemaal binnengezogen werd in de wereld van Abel. En nu probeerde hij zich ook in mijn psyche binnen te wurmen. We zaten helemaal alleen in een kamer, ik en die psychiater, met een videocamera die alles registreerde. Ik wilde de vragen beantwoorden vanuit de gevoelens van mijn personage, maar Abel zat het zo te manipuleren dat ik zelf antwoordde. Ik probeerde me daar zo veel mogelijk tegen te verzetten, maar vaak voelde ik me wegzakken in mijn eigen leven. Als de psychiater bijvoorbeeld vraagt wanneer ik voor het eerst iemand zag die aan de drank was, dacht ik terug aan mijn grootmoeder die in de kast een fles wodka had verstopt… Zo’n bizarre relatie met een regisseur heb ik nog nooit gehad. Bij Stanley was het repeteren en het draaien strikt gescheiden, terwijl het bij Abel allemaal door elkaar liep : de repetities, de improvisaties, het casten van de overige acteurs. Ik kan het nog het best vergelijken met een samenkomst van jazzmuzikanten. Ze beginnen te improviseren, de een op de contrabas, de andere op het slagwerk, nog iemand op de saxofoon, en terwijl je dieper in de nacht glijdt, wordt er niet langer nagedacht over de muziek, maar komt de muziek vanzelf, recht uit je buik. Zo ging het ook met deze film. We kenden de personages door en door, hadden alles al verkend. Toen we in South Beach, Florida arriveerden, hoefden we alleen nog het hele ding op video vast te leggen. Het was alsof we een documentaire draaiden van de film die we in ons hoofd hadden. We moesten alleen nog kijken waar de camera moest worden geplaatst. De film voelt aan als een improvisatie, de woorden hebben geen belang, het gaat om de emotie. Soms werkt het en soms werkt het niet.

Is je optreden in ?The Blackout? geen voorbeeld van anti-typecasting ? Je ziet er toch in alle omstandigheden keurig en clean uit ?

Ik weet dat ik dit kraaknet imago heb, maar je zou eens moeten weten ! Zoals iedereen heb ook ik dingen gedaan waarvoor ik me schaam. Ik heb me zeker niet bewust tegen dit imago willen afzetten door het maken van een vlijmscherpe film met een dwarse regisseur. Ik geloof niet in zulke beslissingen, zoals ik zelfs niet in het begrip tijd geloof. Als je de relativiteitstheorie van Einstein bestudeert, besef je dat het allemaal subjectief is. De reis van je leven, van geboorte tot dood, kan je niet meten met de jaren die je erover doet, maar met de ervaringen die je opdoet, de mensen die je ontmoet, de liefde die je geeft. Klinkt als een liedje van de Beatles, nee ?

Ik herinner me niet wanneer ik een film heb gemaakt, tenzij er een belangrijk evenement in mijn leven aan vasthangt. Mijn zoon werd geboren toen ik ?Full Metal Jacket? draaide, dus weet ik dat dit 11 jaar geleden was. Maar ik weet helemaal niet welke mijn volgende film wordt. Ik probeer goede scripts en goede regisseurs te vinden. Soms lukt het, soms niet. Vorig jaar leek het me een goed idee om een piratenfilm te doen en het resultaat was die vreselijke film ?Cutthroat Island?.

Zullen veel toeschouwers niet afknappen op de uitzichtloosheid van ?The Blackout? ?

Weerom kan ik dit het best vergelijken met de films van Stanley Kubrick. De mensen zeggen altijd dat zijn films fatalistisch zijn en het leven in een vreselijk daglicht tonen. Maar je kan net zo goed stellen dat hij ons een spiegel voorhoudt. Het is zo makkelijk om de schurk met de vinger te wijzen. Amerikanen zijn daar goed in, ze zijn altijd de eersten om te roepen dat er een nieuwe Hitler is opgestaan. Maar ze zouden beter naar hun eigen verleden kijken. Kijk gewoon naar onze geschiedenis, wat we hebben uitgericht met de indianen, met de Amerikaanse Japanners.

Ben je bekommerd om het geweld in de film ?

Mijn vrouw en ik waren het er roerend over eens dat we ons kind nooit een speelgoedvuurwapen zouden geven, dat we hem nooit naar geweldfilms op tv zouden laten kijken. Toen hij 4 jaar was, maakten we een bergwandeling, en hij raapte een stok op en begon ermee te schieten alsof het een mitrailleur was. En wij ons maar afvragen waar hij dat had gezien. Michael Herr schrijver van het boek ?Dispatches?, van het scenario van ?Full Metal Jacket?, en ook voice over van ?Apocalypse Now? vergeleek het fenomeen met een virus. Het is iets wat in de lucht hangt. Je moet het niet noodzakelijk ergens gezien hebben om het over te nemen, het maakt gewoon deel uit van van onze DNA. Hoe droevig !

De enige regisseur met wie je tweemaal hebt gewerkt, is Robert Altman, in ?Streamers? en ?Short Cuts?.

Ik zou dolgraag tot een vast gezelschap horen. Was er maar een Ingmar Bergman in New York. Nu moet je altijd met andere mensen werken. Jammer dat het studiosysteem niet meer bestaat. Er waren natuurlijk ook nadelen aan verbonden, maar het was in ieder geval een goed geoliede machine. De kosten konden gedrukt worden, er werd veel efficiƫnter gewerkt, je stond op een loonlijst, er was een overkoepelende structuur.

Vijfennegentig procent van de films worden alleen voor de poen gemaakt. Hooguit vijf procent wordt gemaakt door mensen die echt iets te vertellen hebben, maar dat zijn precies de films die me interesseren. Begrijp me niet verkeerd : ik heb niets tegen films die geld opbrengen, maar het schenkt me gewoon geen voldoening. Het is zoals het eten van snoep : proeft lekker zoet maar het heeft weinig of geen voedingswaarde.

Wat mij interesseert, zijn films die iets betekenen in ons leven, die ons aan het denken zetten, die het land politiek veranderen, die onze manier van denken beĆÆnvloeden, die de overtuiging van onze ouders in vraag stellen. Daarin schuilt de kracht van films. Ik ben dat allemaal gaan beseffen tijdens de opname van ?Cutthroat Island?. Ik voelde me hoe langer hoe meer een vreemde in die productie. Het was alsof ik onuitgenodigd op een feestje was binnengevallen.

Wat zijn je ambities ?

Ik weet zelfs niet of ik ambities heb ! Ik heb wel verlangens. Zo zou ik dolgraag muzikant zijn. Elke acteur die ik ken, zou een muzikant willen zijn, en elke muzikant wil acteur zijn. Jazz of rock-‘n-roll, het maakt niks uit. Muziek is de sterkste taal ter wereld, iedereen spreekt ze, iedereen voelt ze aan.

Het is altijd mijn droom geweest regisseur te worden. Toen ik in New York drama studeerde bij Stella Adler, zei ik meteen dat ik wilde regisseren. Haar advies luidde dat ik eerst moest leren acteren omdat de beste regisseurs ook acteurs zijn. Ze had het voornamelijk over theater, waar de leider van het gezelschap ook Macbeth, Hamlet en King Lear speelt. Ook in de beginperiode van de film was de acteur-regisseur de ster : Charlie Chaplin, Buster Keaton, Harold Lloyd en later Orson Welles en Jerry Lewis.

Binnenkort ga ik een derde film regisseren, ?Death in the Afternoon?. Ik weet niet of ik zelf ga meespelen, het hangt ervan af wie mijn vader en mijn broer speelt. Waarschijnlijk doet Jon Voight mee. Ik schreef zelf het script dat vrij geĆÆnspireerd is op ?Zadig? van Voltaire, een boek dat Stanley Kubrick me deed ontdekken. De boodschap ? Dat niemand aan zijn lot kan ontsnappen.

?The Blackout? gaat in Belgische premiĆØre op het Internationaal Filmfestival van Gent en loopt vanaf 22 oktober in de bioscoop.

Boven : Matthew Modine met regisseur Abel Ferrara. Onder : zijn tegenspeelsters BĆ©atrice Dalle (r.) en Claudia Schiffer, die met The Blackout haar acteerdebuut maakt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content