ZAKDOEK

Er is één goede reden om “The Browning Version” te zien : de vertolking van Albert Finney. Het gaat om de tweede verfilming van het gelijknamige toneelstuk van Terence Rattigan over een sjagrijnige Britse schoolmeester die tot het besef komt dat hij een mislukkeling is. Michael Regrave won in 1951 in Cannes de akteursprijs voor de eerste versie, geregisseerd door Anthony Asquith. Dit keer staat “neo-noir”-specialist Mike Figgis (“Stormy Monday”, “Liebestraum”) achter het roer, een nogal vreemde keuze voor dit konventioneel public school-drama.

Andrew Crocker-Harris is een wat sullige academicus die zijn leven in dienst heeft gesteld van de klassieke literatuur, maar er als mens niet veel van bakte en al jaren alle hartstocht in hem liet uitdoven. Zijn naar sensualiteit hunkerende jongere vrouw (Greta Scacchi) bedriegt hem met een kollega (Matthew Modine) ; hij is alles behalve geliefd bij zijn leerlingen en aan de vooravond van zijn pensioen verneemt hij van het schoolhoofd dat hij niet eens recht heeft op een uitkering. Hij is een man die alles over zich heen laat gaan, nooit in opstand komt tegen het onrecht dat hem wordt aangedaan, en vooral om die lijdzaamheid door zijn vrouw wordt misprezen en uiteindelijk in de steek gelaten. We zien hem de ene vernedering na de andere inkasseren, daarbij zo flink mogelijk zijn emoties onderdrukkend. Tot het pantser van hovaardige Britse stijfheid het natuurlijk begeeft.

Finney’s grote moment komt als hij een afscheidscadeau krijgt van de enige student die hem respekteert : een prachtige gebonden editie van de Robert Browning-vertaling van “Agamemnon”. De robuuste, norse man begint zachtjes te wenen. Hij is dus toch niet helemaal opgedroogd. Wedden dat u ook stilletjes naar uw zakdoek grijpt ?

Zie interview met Mike Figgis in Knack van vorige week.

– “The Browning Version” van Mike Figgis, met Albert Finney, Greta Scacchi, Matthew Modine, Ben Silverstone, Michael Gambon, Julian Sands.

WAAGHALS

Er is geen enkele reden om “Terminal Velocity” te zien. “Terminale Idiotie” is zeker niet de juiste Nederlandse vertaling, maar is in ieder geval een juiste beschrijving van deze ridikule avonturenfilm waarin valschermwaaghals Charlie Sheen verstrikt geraakt in een komplot van ex-KGB-agenten. Nastassia Kinski heeft al veel onspeelbare rollen op haar palmares, maar dit slaat alles : ze is een werkloze Russische spionne die met de onvrijwillige assistentie van Sheen een nieuwe koude oorlog moet verijdelen. Wat om een of andere reden best gebeurt door met of zonder parachute uit vliegtuigen te springen. Ik bespaar u de vergezochte verklaring, maar wil u zeker de bedenkelijkste one liner niet onhouden (nota bene door Charlie met uitgestreken gezicht geserveerd) : “I’m much more than a walking penis ; I’m a flying penis. “

– “Terminal Velocity” van Deran Sarafian, met Charlie Sheen, Nastassja Kinski, James Gandolfini, Christopher McDonald.

FIXATIE

De beste reden om “The Road to Wellville” te zien, is de excentrieke vertolking van Anthony Hopkins. Mede dank zij een Bugs Bunny-gebit is hij haast onherkenbaar in zijn portrettering van de echt bestaande gezondheidsfanaat John Harvey Kellogg, bekend van de gelijknamige cornflakes. Deze krankzinnige entrepeneur van rond de eeuwwisseling was ook chirurg, uitvinder, vegetariër en een van de grote Amerikaans-Victoriaanse mafkezen.

In Battle Creek, zijn luxueus kuuroord in Michigan, komen rijke neurotici gewillig hun vege lijven aan een grondige reinigingsbeurt onderwerpen. De knotsgekke machines en apparaten waarmee ze geslagen, gemasseerd, geëlektrokuteerd, besproeid en langs alle mogelijke openingen gezuiverd worden, geven aanleiding tot allerlei rituelen die even ingenieus als grappig zijn, maar helaas ook biezonder repetitief. Vooral de scatologische obsessie is erg nadrukkelijk : we zullen het geweten hebben dat de dokter die van leer trekt tegen seks en alkohol, ook een fanatiek voorstaander is van lavementen.

Ik kan alleen maar veronderstellen dat deze zwarte komedie een satire is op de huidige neopuriteinse fixatie op fitness en seksuele onthouding, want met de beste wil van de wereld zie je geen enkel verband en voel je geen enkele konnektie met deze kostuumfilm die zich ondanks de brutale humor in een museum lijkt af te spelen.

De farce die regisseur Alan Parker in zijn fraai decor opvoert, is hoogst verwarrend. Hij verdeelt zijn aandacht eerder willekeurig tussen de verschillende plotlijnen : de echtelijke troebelen van een jong patiëntenpaar (Bridget Fonda en Matthew Broderick die er haast de hele film in een lendendoekje bijloopt) ; de pogingen van John Cusack om zijn eigen cornflakesbedrijfje op te zetten ; de gefolterde relatie tussen Kellogg en zijn verloren zoon. Laatste konflikt levert trouwens de beste taferelen op : de flash-backs waarin een jongetje met een echt varkenskopje met bewonderenswaardige koppigheid het vaderlijk gezag trotseert.

– “The Road to Wellville” van Alan Parker, met Anthony Hopkins, Bridget Fonda, Matthew Broderick, John Cusack, Dana Carvey, Michael Lerner, Lara Flynn Boyle.

VIDEO ZWART SCHAAP

“Little Odessa” is het indrukwekkend speelfilmdebuut van de vierentwintigjarige James Gray een naam om te onthouden ! Het is een uitermate beheerst in beeld gezette misdaadfilm maar vooral ook een zeer goed getroffen milieustudie, gesitueerd in een Newyorkse wijk voor Russische immigranten. Het drama draait rond de terugkeer van de verloren zoon, beroepsdoder Shapiro (Tim Roth), naar zijn familie in het zogeheten Little Odessa. Zijn moeder (Vanessa Redgrave) is stervende (zij heeft een hersentumor), en zijn spijbelend broertje (Edward Furlong) ligt voortdurend overhoop met hun joodse vader (Maximilian Schell), die hem aan de invloed van het zwarte schaap van de familie wil onttrekken.

Deze prent over de zuur opgebroken Amerikaanse droom is een typische genrefilm met verplichte scènes en rituelen, maar waarin ook echt doorleefde emoties trillen (Gray verloor als tiener zijn moeder). Er gaat van deze film een mistroostige sfeer uit die in je kleren blijft hangen. Je voelt zo het gieren van de ijzige wind door de desolate, strak gekadreerde beelden van het winterse Brooklyn. Het kontrast tussen de subtiel afstandelijke mise en scène en de gedragen Russische koorzang die te gepasten tijde losbarst, is biezonder aangrijpend.

De tragische ontknoping tussen de wapperende was in de achtertuinen van een uniforme buitenwijk is een krachttoer. Er wordt over de hele lijn schitterend geakteerd en in het biezonder Edward Furlong bewijst andermaal een van de meest getalenteerde jonge Amerikaanse akteurs van het ogenblik te zijn.

* * * “Little Odessa” (Meteor Home Video).

PATRICK DUYNSLAEGHER

Finney en Scacchi in “The Browning Version” : uitgedoofde hartstocht.

Hopkins en Broderick in “The Road to Wellville” : verwarrende farce.

Redgrave en Furlong in “Little Odessa” : doorleefde emoties.

ONSTERFELIJK

In dit feestjaar van de film zullen de hitparades van de beste films aller tijden binnenkort niet meer bij te houden zijn. Een intussen opmerkelijk lijstje is dat van de 100 films die de BBC over het hele jaar zal uitzenden in het kader van de viering van een eeuw cinema. “CitizenKane” (1941) mocht begin deze maand al het startschot geven ; de rest van het overzicht waarvan er inmiddels al een achttal zijn vertoond is kronologisch gerangschikt, te beginnen met “Morocco” (1930 ; Josef von Sternberg) tot “The Days”, een vrijwel onbekende kleine Chinese film uit 1993 van Wang Xiaoshuai.

Het gedegen Engelse filmmaandblad “Sight and Sound” drukt in zijn januarinummer de volledige lijst af, aangevuld met kommentaren van filmmakers als David Cronenberg, Jerry Lewis, Paul Schrader, Terry Gilliam, Edward Yang en Pedro Almodovar. Ze halen er de films uit die op hen de meeste indruk hebben gemaakt en wijzen ook op de onvermijdelijke hiaten : Fellini’s “Otto e mezzo”, De Sica’s “Fietsendief”, Godards “A Bout de Souffle”, Bertolucci’s “Il Conformista”, “Gone With the Wind”. Veel erger : geen enkele film van Stanley Kubrick of R.W. Fassbinder.

Afgezien van deze omissies is deze lijst toch behoorlijk representatief voor de geschiedenis van de geluidsfilm. Op de selekties uit de jaren dertig en veertig (met onvermijdelijke klassiekers als “Casablanca”, “Bringing Up Baby” en “Règle du Jeu” maar ook later ontdekte genre-juweeltjes als “Out of the Past” van Jacques Tourneur en “Gun Crazy” van Joseph H. Lewis ) is weinig aan te merken ; de problemen beginnen pas in de laatste decennia. “Down by law” en “Chocolat” als potentiële klassiekers bestempelen lijkt me een te grote eer voor Jim Jarmush en Claire Denis, terwijl toch wel ergens ruimte kon gevonden worden voor een film van Steven Spielberg.

De enkele uitglijders ten spijt, heeft wie alle honderd films op de videoband zet, toch meteen een stevige kollektie onsterfelijke klassiekers bij elkaar.

Katharine Hepburn en Cary Grant in “Bringing Up Baby” : één van de honderd films van de eeuw.

TOP 10

1. Interview with the Vampire : duister, doemgeladen nachtsprookje van Neil Jordan. Verbazend tegendraadse vertolking van Tom Cruise als dandy-vampier Lestat.

2. Exotica : verdiende Grote Prijs van de Unie van de Filmkritiek voor deze intrigerende filmpuzzel van de Armeense Canadees Atom Egoyan over dwangmatig en ritueel gedrag van een aantal raadselachig geobsedeerde personages.

3. The Lion King : triomfantelijke Disney-tekenfilm. Een virtuoos vormgegeven kruising tussen “Hamlet” en “The Jungle Book”.

4. To Live : aandoenlijk fresko van Zhang Yimou over dagelijks leven en leed in China van Mao. Met Gong Li in de hoofdrol.

5. Tim Burton’s The Nightmare Before Christmas : technisch grensverleggende geanimeerde poppenfilm ontsproten uit het macabere brein van de regisseur van “Batman en “Beetlejuice”.

6. Mary Shelley’s Frankenstein : Robert De Niro is een sober, aandoenlijk monster in deze driftige, spectaculaire verfilming door Kenneth Branagh van de beroemde huiver-myte.

7. Eat, Drink, Man, Woman : smakelijke Taiwanese familiekroniek van Ang Lee rond chef-kok en zijn drie probleemdochters.

8. Noorderlicht : jaarlijks festival van de Skandinavische film van 31 januari tot en met 10 februari in Brugge.

9. The Road to Wellville : zie bespreking.

10. The Browning Version : zie bespreking.