HYPERAKTIEF

De speciale effekten van “The Mask” zijn inderdaad sensationeel, maar voor het overige is dit een erg dwaze komedie, volledig gebouwd rond het irritant persoontje van de komiek Jim Carrey, een superster dankzij de bestiale stupiditeit van “Ace Ventura : Pet Detective”.

Carrey is in zijn nieuwste prent gebaseerd op een goedkope stripserie uit de jaren veertig een schuchtere bankbediende die zich met behulp van een mysterieus antiek masker tot een arrogante lefgozer transformeert. “Fred Astaire on acid, ” zo noemt hij zichzelf, alhoewel deze zelfzekere verleider meer doet denken aan de Mr. Love uit “The Nutty Professor” van Jerry Lewis, Carrey’s grote voorbeeld als het op gekke bekken trekken aankomt.

De onbeholpen oen hoeft maar het houten masker op te zetten of hij verandert in een menselijke wervelwind met een groene smoel en een veelkleurig pak. Hij kan van gedaante veranderen, auto’s doen exploderen, een heel wapenarsenaal uit zijn mouw schudden. Grensverleggende speciale effekten van de “Industrial Light and Magic” toverfabriek maken Carrey half mens, half cartoon. Als hij het model van zijn dromen wulps ziet dansen in de Coco Bongo-klub schieten zijn kijkers uit zijn oogkas en rolt zijn geile tong tot over de tafel. Dankzij de wonderen van de digitale computertechnologie wordt een levende akteur zo hyperaktief, elastisch en manipuleerbaar als Bugs Bunny. Had de film maar een tiende van de intelligentie van een Tex Avery-cartoon !

– “The Mask” van Charles Russell, met Jim Carrey, Peter Riegert, Cameron Diaz.

WOORDLOOS

Ron Fricke kan niet verbergen dat hij destijds chef-cameraman was van de legendarische film “Koyaanisqatsi”. Ook de titel van zijn variatie op de ultieme audio-visuele trip verwijst naar een indianenwoord : “Baraka” is oud Sufi voor zegen, adem en de essentie van het leven. Een gevuld programma !

Fricke filmde met z’n 7O mm camera overal ter wereld (24 landen verspreid over zes kontinenten) indrukwekkende beelden bij elkaar die meestal tot drie kategorieën te herleiden zijn : de overweldigende en de geweld aangedane natuur, en allerhande religieuze rituelen. Hij monteerde dit materiaal vervolgens tot een woordloze kollage, een op elektronische muziek gezette visuele bespiegeling over onze planeet en vooral over de vaak destruktieve relatie mens/natuur. Sommige beeldenreeksen zijn inderdaad verbluffend : het tropisch regenwoud, de brandende olievelden van Koeweit. Van veel van de desolate oorden zou normaliter een welkome gewijde stilte moeten uitgaan, een effekt dat echter totaal verloren gaat door de oorverdovende new age-score van Michael Stearns. Het feit dat er in “Baraka” geen woord gesproken wordt, betekent nog niet dat Fricke ons geen visie opdringt. Zijn visionaire kollage toont afwisselend de verhevenheid en de barbaarsheid van de mens en is duidelijk opgevat als een soort pleidooi voor tijdloze spirituele waarden. Het resultaat is edelkitsch waarvoor u toch wel in de stemming moet zijn.

– “Baraka” van Ron Fricke ; muziek : Michael Stearns.

VARIA

SPEELS

De cinema is in 1995 precies honderd jaar oud : de eerste publieke vertoning van de gebroeders Lumière in Parijs in december 1895 geldt namelijk als de officiële geboorte van het filmmedium. Verjaardag die uiteraard uitgebreid wordt gevierd in het onvolprezen Brussels Filmmuseum. Speciaal voor dit feestjaar hebben curator Gabrielle Claes en haar medewerkers een speels maar toch leerzaam programma samengesteld dat opgezet is als een ganzenbord. De toeschouwer kan het hele jaar door van het ene vakje naar het andere, kris kras door elkaar honderdmaal tien facetten van de film verkennen.

Elke maand komen de volgende tema’s aan bod : restauraties van het Koninklijk Filmarchief (de voornaamste bezigheid van deze organizatie) ; het reveil van de filmgenres (deze maand de politiefilm en aanverwante genres) ; een reis rond de wereld in 100 films uit evenzoveel landen ; een overzicht van de kaskrakers ; de films over film (in januari gaat het om films die zich letterlijk in of rond de bioskoop afspelen) ; celluloid-myten (om te beginnen para-literaire legenden van Blauwbaard tot Sherlock Holmes) ; geboortejaar 1895 (de Franse romancier-kineast Marcel Pagnol geeft het startschot van de filmtalenten die hetzelfde geboortejaar hebben als de Cinématographe) ; 100 x Ledoux (de favoriete films van de eigenzinnige oprichter van het Filmarchief) ; 365 Belgische films (elke dag van het jaar een korte of lange vaderlandse film) ; de regels van het spel (honderd films geselekteerd door de Federatie van Filmarchieven).

De voorgeschiedenis van de film komt natuurlijk permanent aan bod in de onlangs opgeknapte tentoonstellingsruimte van het Filmmuseum. Vijfentwintig jaar na de opening van dit museum van de archeologie van de film werd de expositie uitgebreid met een tiental nieuwe vitrines gewijd aan de pioniers en antecedenten van de cinematograaf.

Info : (02) 507.83.70.

VIDEO

BARBAARS

Marlon Brando beleefde een van zijn meest bombastische momenten toen hij in “Apocalypse Now” zijn laatste ademtocht uitblies met de dubbele fluisterkreet : “the horror, the horror”. Dit Vietnam-epos was natuurlijk een vrije bewerking, getransponeerd naar Zuidoost-Azië, van de meesterlijke korte roman “Heart of Darkness” (1899) van Joseph Conrad. Nicolas Roeg brengt nu een trouwe verfilming van dit symbolisch verhaal over de botsing tussen ons geordend kultuurbestel en de chaos van de primitieve wereld. Tim Roth is de verteller Marlow die in opdracht van een handelsmaatschappij de Kongostroom opvaart, op zoek naar Kurtz (John Malkovich), een zieke handelsagent die ver van de beschaafde wereld ten prooi is aan verschrikkelijke waanzin en door de inboorlingen als een god wordt vereerd. Natuurlijk wordt Marlow onderweg ook gekonfronteerd met barbaarse krachten en de ondergang van de westerling. Uiteraard groeit zijn tocht door het oerwoud ook uit tot een zelfontdekkingstocht, een afdaling in het eigen onderbewustzijn. Al is dat dan een dimensie van Conrads verhaal die in deze vrij vlakke verfilming niet echt tot zijn recht komt. Verbazend, omdat Roeg (“Walkabout”, “Bad Timing”) de uitgelezen kineast lijkt om de verschillende lagen van dit verhaal in een visionaire beeldentaal te vatten. Kennelijk was het benepen tv-formaat en navenant budget (het betreft een produktie van Ted Turners TNT) te krap om de epische visie van deze tocht naar het hart der duisternis volwaardig te realiseren. Het kijkplezier wordt verder gehinderd door de onvermijdelijke echo’s naar Coppola’s grandioze visie op hetzelfde basismateriaal.

Aardig meegenomen zijn dan weer allerlei referenties naar de Belgisch-Kongolese kontekst van het verhaal : de naamloze “Company” die staat voor de “Société Anonyme Belge pour le Commerce du Haut-Congo” ; de foto van Leopold II die door een van de handelsagenten gekoesterd wordt ; de wreedheden die in naam van deze vorst begaan worden ; de kolonisering als dekmantel voor de strooptochten op ivoor.

– “Heart of Darkness” (Warner Home Video).

Carrey in “The Mask” : bekkentrekken.

Archeologie van de film in Brussels Filmmuseum.

TIEN OM NAAR UIT TE ZIEN

De lijstjes van de tien beste films van 1994 komen ons zo zoetjes aan de neus uit, hieronder dan maar tien om naar uit te zien. Een greep uit de films die de komende maanden in de bioskoop komen, onze nieuwsgierigheid prikkelen, hoge verwachtingen scheppen en zo goed als zeker tot de evenementen van 1995 horen.

Casino. De Niro en huisregisseur Martin Scorsese weer verenigd voor een jaren zeventig gangsterkroniek van het gokparadijs in de woestijn. Vreemde eend in de bijt : Sharon Stone.

Death and the Maiden. De titel lijkt wel een samenvatting van het oeuvre én het leven van Roman Polanski. Een vrouw (Sigourney Weaver) sekwestreert een man (Ben Kingsley) in wie ze haar vroegere folteraar herkent en probeert hem met alle middelen tot bekentenissen te dwingen. Als Polanski dit hem op het lijf geschreven drama verknoeit, dan weet ik het niet meer.

Die Hard 3. Het eerste avontuur van inspekteur McClaine (Bruce Willis) speelde in een wolkenkrabber, het tweede op een luchthaven, het derde speelt gewoon in New York. John McTiernan, regisseur van het onovertroffen origineel, ensceneert weer de explosieve super-aktie.

Ed Wood. Tim Burton brengt hulde aan de slechtste regisseur ter wereld (innemend vertolkt door Johnny Depp). Het paradoksale resultaat is even aangrijpend als hyper-stijlvol. Martin Landau is groots als Dracula-akteur Bela Lugosi.

Mission Impossible. Tom Cruise is niet alleen de ster, maar ook de producer van deze bioskoopversie van het high tech tv-feuilleton uit de jaren zestig. Michael Crichton schreef het scenario ; Brian De Palma regisseert.

Neon Bible. De eerste film van Terence Davies (“Still Lives, Distant Voices”) die niet autobiografisch is en zich niet in Liverpool afspeelt, maar in het land van zijn filmdromen, de VS. Met Gena Rowlands.

Prêt-à-Porter. Robert Altman richt zijn satirische camera op het modieuze wereldje bij uitstek en klutst filmsterren, couturiers, supermannequins en “fashion victims” duchtig door elkaar.

Le regard d’Ulysse. Afscheidsrol van Gian-Maria Volonte (hij overleed tijdens de opname) in de nieuwe film van de laatste grote Europese filmregisseur : Theo Angelopoulos.

Triads. China’s topregisseur Zhang Yimou en zijn muze Gong Li rekonstrueren de strijd voor de kontrole over de opiumhandel in Shanghai in de jaren twintig.

Water World. De twee Kevins (regisseur Reynolds en megaster Costner) zijn na de Robin Hood-ruzie weer dikke vrienden voor dit post-apocalyptisch waterepos. Door rampspoed geplaagde produktie is nu al de duurste film (120 miljoen dollar volgens voorzichtige schattingen) aller tijden.

“Ed Wood” : een van de toppers van het nieuwe jaar.

TOP 10

1. Interview with the Vampire : duister, doemgeladen nachtsprookje van Neil Jordan.

2. To Live : aandoenlijk fresko van Zhang Yimou over dagelijks leed in China van Mao.

3. Exotica : mysterieus sensuele bespiegeling van Atom Egoyan over zonderling dwangmatig gedrag.

4. Tim Burton’s The Nightmare Before Christmas : technisch grensverleggende macabere poppenfantazie.

5. Eat, Drink, Man, Woman : smakelijke Taiwanese familiekroniek rond chef-kok en zijn drie probleemdochters.

6. Farinelli : romaneske fantazie rond kwellingen en triomfen van beroemde kastraatzanger. Van de Belg Gérard Corbieau.

7. La Vie Sexuelle des Belges : Jean Bucquoy kreeg voor zijn speelfilmdebuut de Cavens-prijs voor beste Belgische film van het jaar.

8. Baraka : zie bespreking.

9. Chantal Akerman : zes sleutelfilms van de Belgische kineaste in het Filmmuseum van Antwerpen.

10. Erotiek in de Finse Film : een programma zeldzaam vertoonde Finse films in het Filmmuseum van Antwerpen en Studio Skoop in Gent.

PATRICK DUYNSLAEGHER