De cijfers liegen er niet om. Het aantal Amerikanen dat alleen leeft, is gegroeid van 9 procent in 1950 tot 28 procent vandaag. In Scandinavië ligt dat cijfer nog hoger : 40 procent. In Duitsland zegt 30 procent van de vrouwen dat ze kinderen helemaal niet nodig vindt en in Taiwan gaan nog meer vrouwen daarmee akkoord. Het gezin, de hoeksteen van de maatschappij, is niet langer een vanzelfsprekendheid maar slechts één van de vele keuzes die je kunt maken. En steeds meer mensen – of dat nu in Singapore of in Sint-Truiden is – maken een andere keuze.

“We zien een belangrijke shift naar een nieuw sociaal model”, stelt onderzoeker Joel Kotkin in zijn boek The Rise of Post-Familialism : Humanity’s Future ? Die verschuiving tekent zich af in de ontwikkelde gebieden met hoge inkomens als Europa, Noord-Amerika en de rijkere gedeelten van Azië ; maar ook in opkomende landen als Brazilië en Iran.

De redenen voor het verlaten van de traditionele familiestructuur zijn complex en divers. Kotkin somt op : de gevolgen van de vrouwenemancipatie die ervoor zorgde dat vrouwen geen moeders en echtgenotes meer moeten worden, de zwakke economie die een groeiend pessimisme over de toekomst aanwakkert, de prestatie- en consumptiecultuur die geen tijd en geld voor een familie overlaat, het dalende belang van religie, enz.

Als de totale optelsom is gemaakt, twijfelt Kotkin aan de houdbaarheid van een postfamiliale maatschappij. Voor later : want minder kinderen betekent minder werkkrachten, minder vernieuwende creativiteit, minder drijvende kracht. En voor nu : want kinderen zijn de reden dat mensen werken, zegt hij, en duizenden gezinnen vormen het sociale weefsel en houden de maatschappij samen.

In The New York Times bevestigt de neoconservatief David Brooks deze opinie. “Mensen zijn niet beter af wanneer ze een grote persoonlijke vrijheid hebben. Ze zijn beter af wanneer ze ingebed zitten in verplichtingen die hun persoonlijke keuze overstijgen – wanneer ze zich engageren tegenover familie, God, werk, land. De zekerste manier om mensen te binden is een gezin. De traditionele familie is een uitstekende manier om mensen te doen geven om anderen, om hen actief te laten worden in hun gemeenschap, om hen te doen nadenken over hun langetermijntoewijding aan hun land en hun eigen soort.”

Als een niet-getrouwde, kinderloze vrouw kan ik meneer Brooks onmiddellijk zeggen dat ik uitstekend ingebed zit in de maatschappij, dat ik wel degelijk geef om anderen, en dat ik me ernstige vragen stel over de toekomst van onze eigen soort ; zelfs al heb ik persoonlijk niet meegeholpen aan het voortbestaan ervan. Al heb ik dan geen gezin, en maak ik slechts deel uit van een unit van twee, toch voel ik me een familie. Met alles wat daarbij hoort : warmte, engagement, verplichtingen. Niemand heeft me ooit de indruk gegeven dat ik een egoïstische en antimaatschappelijke keuze heb gemaakt door me niet voort te planten. Tenzij meneer Brooks dus.

Uiteraard heb ik niets tegen trouwen en kinderen krijgen. Sommige van mijn beste vrienden hebben beide zaken meermaals gedaan. Ik voel me wel ongemakkelijk als dat gezien wordt als de beste en enige manier om te leven, en ik dacht dat we de jaren vijftig lang voorbij waren.

lene.kemps@knack.be

Lene Kemps

“UITERAARD HEB IK NIETS TEGEN TROUWEN EN KINDEREN KRIJGEN. IK VOEL ME WEL ONGEMAKKELIJK ALS DAT GEZIEN WORDT ALS DE BESTE EN ENIGE MANIER OM TE LEVEN”