WARME DEKENS

Grote bakken vol met rozen in lood, blinkende goedendags vastgeklonken aan bomen in een park, een kinderbed als een gesloten metalen kooi : de Gentse kunstenares Berlinde De Bruyckere is gefascineerd door de dualiteit tussen koesteren en verstikken, tussen beschermen en loodzwaar bedekken. In het Openluchtmuseum Middelheim werkte ze die idee op een nog subtieler manier uit met haar lievelingsmateriaal : dekens. De solo-tentoonstelling in het Antwerpse beeldenpark telt “slechts” zes werken, maar ze staan er letterlijk en figuurlijk als monumenten. Op de centrale binnenplaats van het park zijn drie containers nadrukkelijk aanwezig : twee zitten volgepropt met dekens, één is helemaal bedekt met een deken-patchwork. De twee eerste lijken klaar om te vertrekken voor de zoveelste wereldramp : een overstroming, een aardbeving, een kersvers koncentratiekamp. Beschermende, maar ook verstikkende dekens die het leed van de wereld moeten afdekken. De derde container is een “dekenhuis”, een hut zoals we ze in onze jeugd maakten, een beschermende plek maar tegelijk doordrongen van dufheid en claustrofobie.

In het vlakbij gelegen portiershuis staan twee gigantische droogtrommels : hier worden de dekens drooggezwierd, klaar voor de volgende aktie. Elders staan zes hooioppers bedekt met alle soorten dekens (een werk dat De Bruyckere eerder al in Eupen maakte) : na een paar regenbuien voelen de dekens klam aan, tegelijk geven ze het hooi warmte en beschutting, misschien wel genoeg om zelfontbranding te veroorzaken. Wat verder, verscholen tussen de bomen, kruipen twee vrouwenfiguren naar omhoog, ook al bedekt met dekens. Hier haalt het gevoel van wanhopige beklemming duidelijk de bovenhand. In het Braem-paviljoen tenslotte hangen tweehonderd dekens aan vier gigantische droogrekken. Ze zijn stuk voor stuk afgezoomd met de naam van de kunstenares en de zin “Onschuld kan een hel zijn”. Elke deken is, als multiple, te koop voor 5000 frank. Met één deken kan je jezelf beschutten, maar niet het leed van de wereld bedekken.

De Bruyckere maakt ook heel mooie akwarellen, maar die stelt ze (nog) niet tentoon : in de catalogus werd wel een reeks afgedrukt rond de “dekenvrouwen”. Het Openluchtmuseum Middelheim, dat twee jaar terug met “Antwerpen 93” een nieuwe impuls (en tien nieuwe beelden) kreeg, gaat onverminderd door op zijn nieuwe elan. Na solo-expo’s van Guillaume Bijl, Luciano Fabro en nu De Bruyckere is het de volgende maanden de beurt aan Per Kirkeby en Richard Serra. Voorwaar een mooi palmares.

– Berlinde De Bruyckere in het Openluchtmuseum Middelheim, Middelheimlaan 61 in Antwerpen, tot 18 juni. Maandag gesloten. Info : (03) 827.15.34.

LODEN HERINNERINGEN

De Waalse kunstenares Marie-Paule Haar werkt al enige tijd met het materiaal lood, waarmee ze even formele als gevoelige tableaus en skulpturen maakt. Op de tentoonstelling die momenteel te zien is in de Gentse galerie De Buck blijft het lood belangrijk, maar het wordt deel van een soort assemblage-schilderijen, waarmee Haar met ironische weemoed terugkijkt op haar (typisch Belgische) jeugd. In “La Communion” wordt het lood bijvoorbeeld gekombineerd met een schilderijtje van een plechtige kommunikante en een reeks glazen druppels waarin minuskule fotootjes zitten ; een beeld van nonkel Pater in China wordt gekombineerd met zijn brieven die, naarmate de pater langer in het oosten verbleef, alsmaar sterker op Chinese karakters gingen lijken ; met “Soeur Bertine”, wellicht een onbeminde lerares uit de nonnenschool, wordt wraakzuchtig afgerekend door repen van haar habijt naast het portret in het lood te verwerken ; en het keeshondje Victor prijkt op het rotan-stoeltje, waarvan hij de zitting in flarden beet. Allemaal anekdotische werkjes (heel ongewoon voor Marie-Paule Haar), maar de doffe glans en de “zachtheid” van het lood, dat overal onmiskenbaar aanwezig is, zorgt voor een donkere weemoed. Alsof M.-P. Haar de loden last van heur brave, kleurloze doorsnee jeugd van zich wil afschudden.

– Marie-Paule Haar in galerie S & H De Buck, Zuidstationstraat 25 in Gent, nog tot 28 mei. Info : (09) 225.10.81.

EEN DOZIJN VROUWEN

Hedendaagse vrouwelijke kunstenaars verfoeien het om in een tentoonstelling van “vrouwenkunst” terecht te komen. Groot gelijk natuurlijk, maar nog niet zoveel jaren geleden was het begrip “kunstenares” haast synoniem voor “amateur” of “hobbyiste”. Jeannine Lenaerts van de Brusselse Group 2 Gallery heeft het aangedurfd om, onder de noemer “Vrouwen aan de wand”, twaalf Belgische kunstenaressen tentoon te stellen. Enkele van hen zijn al overleden of hoogbejaard : Suzanne Van Damme met enkele abstrakte materie-werken uit haar Toskaanse periode ; Suzanne Thienpont met enkele “zandschilderijen”, Marthe Donas met sterke werken uit haar beste, abstrakte periode (rond 1920) ; recent werk van Mig Quinet die lid was van de Jeune Peinture. Bij de jongere kunstenaressen zitten onder meer Marga met een gerecycleerde vrouwentorso en een nieuwe reeks assemblages ; Dolores Melia met abstrakte werken op papier ; Elise Delbrassinne met minimale, strakke skulpturen in Belgische blauwe steen ; Hilde Van Sumere met witmarmeren beeldhouwwerk ; en Malou Swinnen met enkele vrouwelijke eros-en-thanatos-portretten. De galeriste heeft haar tentoonstelling puur estetisch opgebouwd, want de enige ware bedoeling van haar opzet is het plezier van de estetiek, dit keer niet onder kameraden, maar onder gezellinnen.

– “Vrouwen aan de wand” in Goup 2 Gallery, Blanchestraat 5 in Brussel, tot 10 juni. Info : (02) 539.23.09.

TWEE STANDPUNTEN

“Tijdens voorbije decennia zijn antwoorden gegeven waarbij het schilderen alhoewel niet meer algemeen aanvaard als de unieke uitdrukkingsvorm van beeldende kunst zich toch een uiterst wendbaar medium getoond heeft. Tegenover het konstruktief geweld in de beeldende kunsten van de jaren zeventig en tachtig, valt op hoe sereen en vastberaden het veld van de schilderkunst nog betreden wordt. ” Dat schrijft criticus Wim Van Mulders in de catalogus bij de tentoonstelling van Lou de Vel, die momenteel loopt in de Oostendse galerie Robert & Partners. Van Mulders verwijst naar twee recente en spraakmakende exposities van hedendaagse schilderkunst : “Der Zerbrochene Spiegel” in Wenen en “As Long as it Lasts” in Witte de With, Rotterdam. “Die tentoonstellingen lieten tegengestelde standpunten zien, maar men werd er zich (opnieuw) van bewust hoe nauw schilderen met een psychisch-lichamelijke motoriek, de zintuiglijke waarneming en een individuele zelfprogrammering verbonden blijft. ” Dat beeld van de individualistische, gedreven schilder geldt zeker voor het schilderwerk van Lou de Vel : zijn evolutie van figuratie naar abstraktie, eerst exuberant, nadien getemperd, is voorlopig uitgemond in het tema van het stilleven, aanvankelijk min of meer herkenbaar maar nu gesublimeerd tot uitgepuurde geometrische vlakken.

Van Mulders’ opmerking geldt (alle verhoudingen in acht genomen) nog sterker voor de schilderijen en tekeningen van Gerard Tomballe, nog tot eind mei te zien in Galerij Arcade in Deurle. Tomballe’s werk is sterk figuratief, met duidelijke roots in de antieke mytologie en dito verwijzingen naar Cézanne, Picasso en co. Maar de knipogen naar een soort bombastische kitsch, met moederlijke vrouwen-godinnen en krachtdadige mannen-strijders, zijn dermate nadrukkelijk dat ze onthullen wat Van Mulders met psychisch-lichamelijke motoriek en individuele zelfprogrammering bedoelt. Tomballe probeert met name, via de verworvenheden van een paar eeuwen schilderkunst, het schilderen opnieuw in zijn aloude aspekten te ontdekken : kompositie, licht en kleur, interaktie tussen vlakken en figuren, ruimtesuggestie, penseelvoering. Het resultaat is (voorlopig) in elk geval vastberaden, op de sereniteit is het nog even wachten.

– Lou de Vel in galerie Robert & Partners, Prinsenlaan 27 in Oostende, tot 4 juni. Info : (059) 51.50.76. Gerard Tomballe in galerie Arcade, Ph. de Denterghemlaan 1 in Deurle, tot eind mei. Info : (09) 281.05.51.

MARC RUYTERS

Een “Hooimijt” van Berlinde De Bruyckere : broeikas-effekt.

“Victor” van Marie-Paule Haar : ondeugend schoothondje.

“Zonder titel”, gouache (1920) van Marthe Donas : top van de Belgische abstrakten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content