KABOUTER

In de zaal staat een reusachtige kabouter van meer dan vier meter hoog, die smakelijk bezig is een mannenlijf te verslinden. Het is een verbazend beeld, waarin de brave en lieve sprookjesfiguur van Disney en co. zijn kobold-achtige funktie uit de oude sagen en myten van weleer terugkrijgt. Kunstenaar Peter Buggenhout verwijst voor dit werk naar de Saturnus-figuur van Goya, die één van zijn kinderen opeet. “Unlogical Proposition I” heet het beeld, maar zo onlogisch is dit voorstel niet : Buggenhout probeert met de meest uiteenlopende banale materialen beelden te creëren die de dagdagelijkse vanzelfsprekendheid en ordening der dingen brutaal doorbreken. Vijf van dergelijke werken, uitnodigingen tot chaotisch en dus kreatief denken, zijn momenteel te zien in de Vereniging van het Museum van Hedendaagse Kunst in Gent. Een van die vijf is “Unlogical Proposition II” : een rij TL-lampen, ogenschijnlijk bedoeld om de ruimte te verlichten, blijkt achter de muur verder te lopen en te verdwijnen in een kolossale hersenbrij. En in het werk “De grens tussen rust en ramp” hangt een TL-bak aan een stuk plastic te bengelen, net vóór het met een klap op de grond uiteen lijkt te spatten. Vreemde, onrustwekkende en sterke installaties.

– Peter Buggenhout in de Vereniging, Hofbouwlaan 29 in Gent, tot 26 februari. Info : (09) 222.38.96.

PATINA

Het mooiste aan de tentoonstelling van Dirk Vander Eecken bij William Wauters in Oosteeklo is het overheersende, zachtbruine “oude” patina van alle tentoongestelde werken. Vander Eecken werkt graag met materialen als een oud stuk schilderdoek, de achterkant van gebruikte “toile cirée”, een houten lino-plank, een vergeeld tekenblad. Daarop zet hij dan weer bestaande tekeningen en emblemen, van de “Bataille des Amazones” van Rubens tot afbeeldingen van manden, proteses, visfuiken en dies meer uit een oude Larousse-encyclopedie die hij via fotokopie tot lito omwerkt en op doek maroufleert. De laatste, maar essentiële daad is het schilderen, waarbij dingen vrij impulsief toegevoegd en weggenomen worden, stemmingen uitgedrukt. De “huid” van het werk is belangrijk, net als de onderhuidse sfeer van onmacht en beklemming : de proteses duiden op een gemis, in een fuik kan je verstrikt geraken, in een mand kunnen dingen weggestopt worden. Een erg homogene tentoonstelling is dit, waarbij de anekdotiek van de “oude beelden” volkomen gesublimeerd wordt door een sfeer van universele melancholie.

– Dirk Vander Eecken in Galerie William Wauters, Antwerpse Heirweg in Oosteeklo, tot 19 februari. Info : (09) 373.70.06.

MOOI BIDDEN

Vroeger, toen alles anders was, trok de middeleeuwer zich voor zijn privé-gebed terug om in alle rust, afgesloten van de buitenwereld, te bidden tot God. Daarbij koncentreerde hij zich op een afbeelding van Kristus, van Maria, of van een heilige. Die afbeeldingen waren (voor de meer gegoede burgers en de leidende klasse) soms precieuze kunstwerkjes van bekende meesters, maar werden veel vaker door anonieme kunstenaars gemaakt : de naam van de kunstenaar was in die tijden nog niet belangrijk. Het Amsterdamse Rijksmuseum toont vierenveertig topstukken van dergelijke devotie-objekten, gemaakt tussen 1300 en 1500, in de prachtige expositie Gebed in Schoonheid. De kunstwerken komen uit alle hoeken van de wereld, met een opvallende bijdrage van het Antwerpse museum Mayer van den Bergh. Dat leverde onder meer twee van de vier luiken van het reisaltaartje van Philips de Stoute, door een onbekende kunstenaar gemaakt omstreeks 1400. De twee andere luiken komen uit kollekties in Baltimore (VS), het kostbare werk staat daarom bekend als het “vierluik Antwerpen-Baltimore”.

Andere hoogtepunten in de tentoonstelling zijn een ivoren tweeluikje, anoniem vervaardigd in Frankrijk rond 1260 en waarschijnlijk bestemd voor een monnik ; een prachtig altaarkastje uit de Zuidelijke Nederlanden, weerom uit het Antwerpse Mayer van den Bergh ; en een olie op paneel van de Italiaanse renaissance-schilder Andrea Mantegna, voorstellende Maria met slapend kind, dat de tentoonstelling symbolisch afsluit. Want eind 15de eeuw moesten de devotie-objekten stilaan wijken voor de schilderijen : de “hulpmiddelen bij het gebed” waren kunst geworden.

“Gebed in Schoonheid” is zo opgebouwd dat elke bezoeker een haast gepersonalizeerde rondleiding kan meemaken : hij of zij krijgt een “compact discman” mee, waarop mits het indrukken van de juiste cijferkombinatie bij ieder devotie-voorwerp een gerichte uitleg te horen is. Iedereen luistert dus ingetogen naar zijn of haar “earphone”, zodat in deze tentoonstelling de gepaste, devote stilte heerst.

– “Gebed in Schoonheid” in het Amsterdamse Rijksmuseum, Stadhouderskade 42, tot 26 februari. Gesloten op maandag. Info : (00-31) 20-673.21.21.

SIGNALEMENTEN

– In De Zwarte Panter (Hoogstraat 70 in Antwerpen) is recent schilderwerk te zien van Serge Vandercam, nu zeventig en één van de tenoren van de COBRA-beweging. Vandercam werkt nog altijd rond het tema van “De man van Tollund” en de mytische god-vogel Odin. Ook een reeks van zijn knappe keramische figuren, de “Snullen”, is prezent. Tegelijk toont De Zwarte Panter nieuw schilderwerk van Freddy De Vierman, die zijn herinneringen aan een Japan-reis op expressieve wijze gestalte geeft. Tema’s als Madama Butterfly, Japanse schuifdeurtjes, erotische prenten tot en met de kleine porno-affiches van call-girls in Japanse telefooncellen (in het beste werk “Pearl of the Night”) passeren de revue : soms ongelijkmatig en pseudo-Bervoetsiaans, soms rauw en ontluisterend.

– Tijdens de zomermaanden zal in het openluchtmuseum Middelheim in Antwerpen werk getoond worden van Berlinde De Bruyckere. Nog tot en met vrijdag zijn, als voorsmaakje, al enkele nieuwe werken en tekeningen van haar te zien in de Sint-Lucaspassage (Sint-Jozefstraat 35 in Antwerpen), dagelijks van 9 tot 16 u.30.

– Magnus Fine Arts (Charles de Kerchovelaan 83 in Gent) toont een hoogstaande verzameling van internationale grafiek, met kwalitatief uitstekende bladen van James Ensor, Félicien Rops, Broodthaers, Delvaux, Alechinsky, Cy Twombly, Richard Serra, Mimmo Paladino en anderen, maar ook minder bekend grafisch werk van Gust. De Smet en Frits Van den Berghe, uit hun Nederlandse topjaren. Vaut le détour, tot 5 maart. Info : (09) 223.82.26.

– In het Museum Vlaamse Minderbroeders (Capucinessenstraat 3 in Sint-Truiden) is nog tot 19 februari Zilver bij de Minderbroeders te zien, het resultaat van de inventaris van het kerkelijk zilver, die in het voorjaar 1994 in de kloosters opgemaakt werd.

MARC RUYTERS

“The unlogical proposition I” van Peter Buggenhout : droom wordt nachtmerrie.

Zonder titel (1994) van Dirk Vander Eecken : oude ennieuwe beelden.