“Ban tonijn van het menu, het voortbestaan van de soort is bedreigd !” Je hoort het vaak. Maar zo drastisch hoeft niet, als je maar weet welke soort je op je bord krijgt, waar de vis vandaan komt en hoe hij gevangen wordt.

Blauwvin, grootoog, geelvin, albacore, skipjack : het zijn de vijf meest gecommercialiseerde van de wel veertig soorten tonijn. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, zijn ze niet allemaal bedreigd. “Vooral het bestand van de in Japan erg gegeerde blue-fin is ongezond, maar de meeste andere doen het goed tot zeer goed, of er zijn maatregelen genomen om de toestand te verbeteren. De situatie is bovendien totaal verschillend in de diverse zeeën en oceanen”, zegt Bill Holden, coördinator van het tonijnprogramma van de MSC (Marine Stewardship Council), een internationale, onafhankelijke organisatie voor duurzame visserij.

Holden kan het weten. De Amerikaan met azuurblauwe ogen, was zelf 25 jaar visser en werkt nu vanuit het Australische Sydney voor MSC. Vijf jaar geleden startte het MSC-programma voor tonijn. Dat de situatie niet zo simplistisch is als ze vaak wordt voorgesteld, bevestigt ook bioloog Wetjens Dimmlich van WWF, die op de Seychellen is gestationeerd. Beiden zijn in het kader van hun werk afgezakt naar de Malediven. Die archipel van 1190 koraaleilanden in de Indische Oceaan, is voor de vangst van skipjacktonijn (bonito) met de lijn een van de grootste spelers ter wereld en de grootste in de Indische Oceaan. Sinds eind 2012 is de tonijnvangst er, na drie jaar onderzoek, MSC-gecertificeerd. “De toestand is vrij goed”, zegt Holden. “Er wordt bijna uitsluitend op skipjack (53 procent) en op geelvin (45 procent) gevist. Die populaties zijn hier gezond. Van oudsher en tot op vandaag word skipjack – een kleine gestreepte tonijnsoort, maximaal vijftig centimeter – gevangen met de pole and line-techniek, waarbij levend aas wordt gebruikt en een lange hengel met lijn. De vissen worden dus één per één bovengehaald. Zo is er geen sprake van schadelijke bijvangst van bijvoorbeeld schildpadden of van shark finning (waarbij de vinnen van haaien worden afgesneden en de vissen levend terug in het water worden gegooid). Voor het toekennen van het MSC-label wordt niet alleen het visbestand onderzocht, maar ook de impact van de visserij op het milieu, de hele productieketen en het visserijmanagement.”

VAN LEVENSBELANG

De Malediven spelen nu een sleutelrol in de Indian Ocean Tuna Commission (IOTC) om duurzame visvangst in de hele regio te promoten. Niet simpel want er zijn heel wat landen en belangen mee gemoeid. Maar de Malediviërs zijn bijzonder gemotiveerd : de tonijnvisserij is een belangrijke bron van inkomsten, bijna dertig procent van de actieve bevolking leeft van de tonijnvangst ; het duurzame beheer ervan en het MSC-label zijn van kapitaal belang. Ze willen dan ook dat dit erkend en gevaloriseerd wordt door een premiumpositie op de markt. Bovendien beseffen de eilandbewoners maar al te goed dat impact op het milieu in het algemeen voor hen letterlijk van levensbelang is. Bij de geringste stijging van de zeespiegel zijn de koraaleilanden, die zowat op zeeniveau liggen (het hoogste punt is 2,4 m), gedoemd om te verdwijnen.

Het is voor de Malediven dan ook een harde dobber dat ze begin dit jaar de vrijstelling van invoertaks in de EU zijn kwijtgespeeld, op grond van mensenrechtenschending (onder meer omdat ze als moslimstaat geen vrijheid van godsdienst toestaan). Er wordt dan ook uitgekeken naar andere afzetmarkten dan de Europese markten. Of hoe de vis in uw bord ook een politiek staartje heeft. Maar dat is een ander verhaal.

Belangrijk voor ons om te weten is dat in onze contreien voornamelijk (bijna voor negentig procent) tonijn uit blik wordt gegeten en dat die bijna volledig afkomstig is van de ‘gezonde’ skipjack. Die heeft het magerste vlees en is daardoor het best geschikt om verwerkt te worden in conserven. Meegenomen is dat de kleine vis ook veel minder zware metalen opneemt dan grotere soorten. Tonijn in blik is even voedzaam als verse vis en een belangrijke bron van omega 3-vetzuren en vitamine D. Dat je er lekkere en originele receptjes mee kunt bereiden, hoeft geen betoog. Vier voorbeelden.

De meeste verse tonijn komt van de geelvin, diepvriestonijn van geelvin en albacore. Bliktonijn vooral van skipjack en geelvin. Japan is veruit de grootste consument van verse tonijn en dan vooral van de erg bedreigde bluefin, de grootste tonijn, die vooral wordt gebruikt voor sashimi.

DOOR SABINE LAMIROY