Om een echt zinvol leven te leiden zouden we dagelijks herinnerd moeten worden aan onze dood, dat meent de Britse schrijver Stephen Cave. Zijn handleiding om meer te halen uit het leven, in zes stappen.

Van een gezonde ontbijtkeuze over de vooruitgang in de geneeskunde tot de clash der beschavingen : de drang naar langer of zelfs eeuwig leven geeft, volgens de Britse auteur Stephen Cave, ons dagelijks leven vorm. “Het streven naar onsterfelijkheid is de motor van onze beschaving. Het bepaalt wat we doen en geloven, het is de reden waarom we steden stichten, crèmes smeren, religies bedenken, kunst maken. De blik ver in de toekomst gericht”, schrijft bij in zijn boek Immortality : The Quest to Live Forever and How It Drives Civilization.

Maar fantaseren over het eeuwige leven, of er toch van uitgaan dat we hier nog alle tijd op aarde hebben, maakt volgens de auteur zondaars van ons allemaal. “Het is een egocentrisch idee en weerhoudt ons ervan echt zinvol te leven en bewust in de wereld te staan”, zegt Cave. In zes stappen onderzoekt de schrijver waarom we zo verlangen naar een lang en eindeloos leven en geeft tegelijk een handleiding mee om meer te halen uit het leven dat we hebben. Is ten volle en bewust leven immers niet de grootste luxe voor de mens ?

1. DE DOOD OVERWINNEN

De mens kan moeilijk vatten wat het is om te stoppen met bestaan. Het onvatbare zet ons aan het dromen over langer leven en onsterfelijkheid. Cave : “Dat we dromen van een eindeloos leven was lang louter voer voor dichters en filosofen. Maar de laatste jaren heeft een leger Amerikaanse psychologen een hoop experimenten gedaan waaruit ook wetenschappelijk blijkt dat de strijd met onze eindigheid de drijvende kracht van de mensheid is. De neiging om onszelf oneindig in de toekomst te blijven projecteren geeft zowat elk aspect van onze beschaving vorm.”

2. VOOR EEUWIG EN ALTIJD

Concreter : het onvermogen of de angst om de dood te aanvaarden is de bron van religie, de architect van onze steden, de muze van de poëzie, de drijfveer achter ons leefpatroon. Cave : “Het maakt dat miljoenen mensen in verrijzenis en reïncarnatie geloven. Dat we piramiden, mausolea en kerken bouwen. Dat we kinderen maken of een gedichtenbundel schrijven om iets achter te laten dat doorleeft als we er niet meer zijn. En dat we massaal sporten en braaf onze vitaminepillen slikken. Mochten we weten dat we onsterfelijk zijn, zouden we al die moeite niet doen.”

3. WACHTEN IN DE DIEPVRIES

Monumenten bouwen en een erfenis of roem achterlaten zijn niet voor iedereen. Cave : “In dit tijdperk van ongelooflijk snelle technologische vooruitgang geloven velen dat het een kwestie van

tijd is eer we onsterfelijk kunnen worden door een anti-aging-yoghurt of door ons lijf en brein in te vriezen voor de toekomst.”

4. DE LES VAN SENTORA

De clou van Caves pleidooi is uiteraard dat we onze sterfelijkheid moeten leren aanvaarden in plaats van een langer leven te willen. Zoals wel vaker bij belangrijke levenslessen hoort er een sprookje bij. Cave : “Dat eeuwig leven toch niet zo geweldig is, leert de jongeman Sentaro in het mooie Japanse sprookje De man die niet wilde sterven. In zijn zoektocht naar het levenselixir leert Sentaro uit een boze droom dat het egoïstisch van hem is om zo lang te willen leven. Dat zijn verlangen voorbijgaat aan de grote problemen in de wereld. Hij wordt aangespoord terug naar huis te keren, nooit de verjaardagen van zijn verwanten te vergeten en het zijn plicht te maken om in de toekomst van zijn kinderen te voorzien. Als hij een goed leven leidt, zal hij gelukkig oud worden.”

5. (HER)LEES EPICURUS

Sentaro geeft zijn droom op om heel lang te leven, maar blijft nog altijd bang om te sterven. De volgende stap is de angst voor de dood niet langer ons leven te laten beheersen. Cave : “De Griekse filosoof Epicurus herinnerde ons eraan dat zolang we hier zijn, de dood er niet is. En wanneer de dood komt, we hier niet meer zijn. Anders gezegd, in plaats van bang te zijn voor iets wat we toch niet zullen ervaren, moeten we onze tijd en energie inzetten op de kansen, avonturen, het plezier en de hoop van het leven. Ik raad iedereen aan om Epicurus’ ideeën over genieten en plezier te herlezen.”

6. WAARDEER DE DAGEN

De finale stap is beseffen dat net onze beperkte tijd op aarde het leven waardevol maakt. Cave : “Al te vaak zien mensen pas op hun sterfbed in dat hun dagen genummerd zijn. Iedereen kent wel het onderzoek ’the most common regrets of the dying people’, mensen die op hun sterfbed spijt hebben dat ze hun kinderen te weinig gezien hebben of te veel gewerkt hebben. Accepteren dat we sterfelijk zijn zou elke dag urgentie moeten geven en tot een diepere en rijkere appreciatie van relaties en het leven leiden. Om het met de woorden van Steve Jobs te zeggen : ‘Your time is limited, so don’t waste it living someone else’s life.’ Het zou de mens deugd doen om wat vaker stil te staan bij de dood. Bewust zijn van onze sterfelijkheid creëert namelijk een heel andere instelling. Meer dan vierhonderd studies hebben al aangetoond dat geregeld herinnerd worden aan de dood een impact heeft op ons dagelijks leven en op de keuzen die we maken. Probeer je leven te zien als een boek waarvan de cover en achterflap bepaald zijn – je geboorte en sterfdatum. De inhoud van de pagina’s daartussen bepaal jij zelf. Welk verhaal wil je schrijven ? Onthoud dat personages in een boek nooit angst hebben om de laatste pagina te bereiken. Assepoester vreesde de dood niet toen ze naar het bal trok en haar glazen muiltje verloor dat haar hele leven veranderde.”

DOOR ELKE LAHOUSSE