Best mogelijk dat de haute couture haar laatste adem uitblaast, maar dan wel als een ‘grande dame’ in een oogverblindende avondjurk en met een sprankelende toast op de gloriedagen van weleer.

Of er ook voor journalisten een dress code was bij de haute-couturedefilés had ik voor alle zekerheid geïnformeerd. Een mens wil tenslotte niet uit de toon vallen. “Vooral niet te hard proberen”, raadde een collega met kennis terzake aan. En daar zit ik dan, onopvallend op het onzichtbare af, op zitje Af11 in een enorme en bloedhete tent in het Bois de Boulogne, waar zo meteen de wintercollectie 2004 – 2005 van Dior geshowd zal worden.

Dat de haute couture op sterven na dood is, wordt al vijftig jaar aan een stuk gefluisterd. Gefluister dat nog hardnekkiger werd toen in 2002 de Franse modepaus Yves Saint Laurent zich uit het meest exclusieve en archaïsche ambacht ter wereld terugtrok. Zakenpartner Pierre Bergé zag het als het begin van het einde van de roemruchte Franse coutureweek. Jaja, de druiven zijn zuur, dachten velen toen, maar zijn uitspraak bleek profetisch. Het modefeest, dat vroeger een volle week duurde, is gekrompen als een te warm gewassen truitje en duurt nog amper drie dagen. Legendarische namen als Louis Féraud, Nina Ricci, Lanvin, Paco Rabanne en Balmain gaven al eerder verstek. Dit jaar bleven ook Ungaro, Givenchy en Versace weg. Bij Givenchy wordt ijverig gezocht naar vervanging voor ontwerper Julian McDonald ; intussen wordt aan de trouwe klanten een beperkte collectie getoond. Fans van Versace moeten naar Milaan ; de afwezigheid op de Parijse catwalk zou te wijten zijn aan structurele veranderingen binnen het bedrijf, na de overname van het roer door Donatella’s piepjonge dochter Allegra. Van de officiële leden van de Chambre Syndicale de la Haute Couture zijn er uiteindelijk nog maar negen die een collectie tonen. De bekendste zijn Chanel, Dior, Christian Lacroix, Scherrer en Gaultier. Voor de 78-jarige Japanse Hanae Mori wordt het de laatste show. En ook membre correspondant Valentino, 72 en zonder duidelijke opvolger, zou er binnen afzienbare tijd het bijltje bij neerleggen. Geen mens die de ingewikkelde regels van de Chambre begrijpt trouwens. Yohji Yamamoto, géén lid, maakte de afgelopen jaren graag van de aanwezigheid van de internationale modepers gebruik om in dezelfde periode zijn prêt-à-portercollectie te tonen, maar ook deze rat verliet het zinkend schip.

Oranje clownsblosjes

Dat alles neemt niet weg dat zo’n 800 journalisten de tweede week van juli naar Parijs zijn afgezakt. Te hard geprobeerd, denk ik, als er een oude dame met blauw haar voorbijschuifelt. Ze heeft een belachelijk klein strohoedje op haar hoofd vastgepind en oranje clownsblosjes op haar wangen geverfd. Een jongen met een postmodern sikje draagt een ballennet over zijn kale schedel. Moderedactrices herken je trouwens niet zozeer aan hun kleren, maar aan hun schoeisel. Huiveringwekkende stiletto’s, iele slangenleren creaties, muiltjes met glinsterende stenen… Besmuikt verstop ik mijn stevige stappers onder mijn stoel.

Maar niemand probeert harder dan les people, zoals bekende mensen in mooi Frans heten. Op de eerste rij herken ik Juliette Binoche, Marisa Berenson en Hollywood-ingénue Katie Holmes. Ivana Trump ziet eruit als een ijslolly, Oprah Winfrey, stralend in een van haar slanke periodes, draagt een creatie met zwarte stras. Diane Kruger, alias Helena van Troje en het gezicht van Vuittons prêt-à-portercollectie van deze winter, draagt een schitterende jurk van mousseline, maar heeft een forse uitgroei in haar blonde haar. Een ander jong ding met een cascade van blonde krullen blijkt Riley Keough te zijn, de kleindochter van Elvis. Mijn God, wat worden we oud. Liz Hurley maakt haar entree met verloofde Arun Nayar, maar fotografen duwen haar voor de foto in de armen van Val Kilmer. De aanwezigheid van sterren op een defilé is publicitair van onschatbare waarde. Niet dat ze meteen daarna een bestelling plaatsen : creaties worden hen meestal uitgeleend of geschonken. Maar één verschijning in een welbepaalde creatie kan voor een modehuis een enorm verschil maken, zoals Julia Roberts bewees toen ze in 2002 op de oscarceremonie een jurk van Valentino droeg.

Beschermengel van de topmodellen

Maar goed, we zijn hier bij Dior. Als op de klanken van The girl can’t help it de eerste modellen over het podium wankelen, is het zonneklaar : Galliano’s collectie is een folie degrandeur zonder weerga. Naar verluidt deed de ontwerper research in Centraal-Europese archieven ; het resultaat oogt dan ook als Sissi op de wijze van Choderlos de Laclos, geregisseerd door Coppola in zijn Count Dracula-periode en met een flinke knipoog in de richting van Vivienne Westwood. Koninginnenjurken als praalwagens, met een ingesnoerde taille en groteske veranda’s ter hoogte van boezem en heupen, getorst door modellen op torenhoge platformschoenen. Onder gefriseerde pompadoers en een frivool scheve kroon zijn de gezichten witgekalkt met een vuurrood pruilmondje. Erin O’Connor moet midden op de catwalk een paar seconden stilstaan om haar evenwicht te herstellen, je hoort haar bijna bidden tot de beschermengel van de topmodellen, die destijds Naomi Campbell voor een dubbele beenbreuk behoedde. Aan het einde van de passage wordt ze eerst uit haar met hermelijn afgeboorde sleep gehaald en vervolgens ondersteund door drie gebronsde bodyguards behoedzaam het podium afgeholpen. Ik kijk naar Oprah Winfrey die verbijstering mimeert door haar mond expressief open te laten hangen en met haar ogen te rollen. Ja, wat moet je hiervan denken ? Zelfs voor een oscarceremonie of een ander Hollywood-gala zijn deze creaties veel te grotesk. Wat is dan het nut van een show die volgens ingewijden alles bij elkaar zo’n drie miljoen euro gekost heeft ? Sidney Toledano, president van Dior, beantwoordde de vraag op een persconferentie : “Haute couture is wat in de concurrentie met andere merken het verschil maakt, het is een manier om de magie van een merk vorm te geven.” Beelden van vorige coutureshows werden onlangs in Hongkong op megaschermen getoond, ter promotie van de opening van een nieuwe winkel. De huidige show wordt in september opnieuw opgevoerd in Tokio, als marketinginstrument voor een nieuwe flagship store.

Jurken van 25.000 euro

De volgende morgen kruip ik op handen en voeten rond in mijn hotelkamer, op zoek naar een voortvluchtige oorbel. Volgens mij hebben vrouwen die haute couture dragen daar personeel voor. Maar wie koopt er nu eigenlijk nog handgemaakte jurken van 25.000 euro en meer per stuk, waarop je na bestelling en drie pasbeurten drie à vier maanden moet wachten ? Naar schatting zouden er wereldwijd niet meer dan 2000 haute-coutureklanten overblijven. Amerikaanse socialites à la Nan Kempner zijn een uitstervende soort. En om een of andere reden kan ik me niet voorstellen dat Paris Hilton en haar vriendinnetjes het een toegevoegde waarde vinden, dat er 250 werkuren in één jurk geïnvesteerd worden, door één en dezelfde hooggespecialiseerde ambachtsman of -vrouw. Nee, als er redding komt voor de haute couture, dan zal die waarschijnlijk uit het oosten komen. Uit het nabije oosten van de Russische nieuwe rijken, het Nabije Oosten van de aanstaande bruid uit Dubai of Koeweit die haar trouwjapon in Parijs komt kiezen of nog verder. Goed, de yen is een paar keer gedevalueerd, maar als je de Japanse modepers mag geloven, die in volle sterkte voor het haute-couturegebeuren is uitgerukt, wekt het aanzien van de Franse mode in hun thuisland nog altijd in grote mate de begeerte op. En verder is China voor zowat alle prestigemerken hét business target van de toekomst. Die verschuiving naar een nieuwe clientèle heeft onmiskenbare gevolgen voor de mode in het algemeen. Olivier Rizzo, stylist bij Dolce & Gabbana, drukt het zo uit : “Het minimalisme van de jaren ’90 is passé. Dure kleren moeten er opnieuw duur uitzien, daaraan zullen we ons allemaal moeten aanpassen.”

Twee gezichten

Voor de show van Chanel heb ik me in wit en zwart gestoken. Beweerde Mademoiselle zelf niet dat dat de enige echt chique kleurcombinatie is ? Alle 799 andere journalisten hebben dat ook gelezen. Gelukkig is er Kristin Scott Thomas in zacht taupe en Melania Knauss, de toekomstige zoveelste mevrouw Donald Trump, beeldschoon in een beige en pastelkleurige tailleur van bouclé, voorzien van alle Chanel-parafernalia. Zij en Ivana worden via verschillende ingangen binnengeloodst en ver van elkaar geïnstalleerd, hun blikken hoeven elkaar nooit te kruisen.

Niets is nog heilig, voor dit najaar tekende Karl Lagerfeld een collectie voor H&M. Maar zijn Duo-coutureshow in het helverlichte witte decor van een voormalig pakhuis aan de rand van Parijs is hauter dan ooit. Couture dualité, zo karakteriseert hij zijn collectie van uitgekiende ontwerpen die bijna stuk voor stuk twee gezichten hebben. Un vêtement peut encacher un autre : onder een schijnbaar klassieke tweed tailleur gaat een wufte kanten cocktailjurk schuil, onder een volumineuze tulen Pierrot-cape een ultra-nauwaansluitende avondjapon. Zelfs de elegante schoenen met een meisjesachtig riempje over de wreef zijn tweekleurig. Kleren die beantwoorden aan de noden van de moderne vrouw in een multifunctionele maatschappij heet dat dan, net zoals Coco het destijds bedoelde. Hoe ook, bij Chanel hebben ze vertrouwen in de toekomst van de haute couture. Zozeer zelfs dat ze gespecialiseerde ambachtelijke ateliers zoals dat van de meester-borduurder Lesage en couture-schoenmaker Massaro opkopen. Chanel-presidente Françoise Montenay in Women’s Wear Daily : “Dat zouden we toch niet doen als we dachten dat we ze over een paar jaar opnieuw zouden moeten sluiten.” En Karl Lagerfeld, zwaar gepoederd, de handen glinsterend van de diamanten, als een jonkheer uit een lang vervlogen tijdperk : “Chanel heeft een reële clientèle, dat is en blijft de eerste bestaansreden van de haute couture. Ze is gecreëerd voor vrouwen en hun – geprivilegieerde – leven. ‘

Oosterse namen

Toch wordt er ook door de allergrootsten nagedacht over een nieuwe formule voor de coutureweek. Op een bijeenkomst georganiseerd door de Fédération Française de la Couture opperden Sidney Toledano van Dior en Françoise de Montenay van Chanel het idee om de resterende grote modehuizen in een ‘luxemodeweek’ te omringen door passende partners uit de wereld van juwelen, accessoires, parfums en wie weet, zelfs chocola. Niet iedereen was enthousiast, sommige betrokkenen vonden het begrip ‘luxe’ al te zeer uitgehold en ‘luxemodeweek’ te veel als uitverkoop klinken, maar in de praktijk zijn nu al allerlei evenementen gelinkt aan de officiële shows. Zo stelde Vuitton tijdens de coutureweek de juwelencollectie Emprise voor, Longchamp en de Britse kunstenares Tracey Emin een collectie handtassen bij Colette en opende Azzaro een nieuwe boetiek in de rue du Faubourg Saint-Honoré. En Jean-Paul Gaultier, de gedoodverfde dauphin van Saint Laurent, patroneerde in samenwerking met de beroemdste bakkers van Parijs een curieuze tentoonstelling in de Fondation Cartier van Kelly-tassen, schoenen en andere objecten gemaakt van… brood. Best mogelijk dat Mademoiselle zich omdraait in haar graf, maar nee, de coutureweek is nog lang niet dood. Enerzijds zijn er de shows van de zogenaamde membres invités als de Amerikaan Ralph Rucci, de Koreaanse Ji Haye en de Libanees Elie Saab die wereldfaam verwierf toen in 2002 Halle Berry in een van zijn diafane jurken haar oscar voor beste actrice in ontvangst nam. Daarnaast zijn er nog een groot aantal party crashers die ongeïnviteerd hun collecties tonen. Veel oosterse namen in dit gezelschap : Robert Abi Nader, Georges Hobeika, Khaled en Zuhair Murad, Georges Chakra, Wallid Atallah. Puur uit nieuwsgierigheid begeef ik mij naar de show van de Libanees Georges Chakra, favoriet couturier van het Saudische koningshuis. Het Palais Brongniart, de voormalige beurs van Parijs, zit afgeladen vol. Journaliste Nazek Hariri wijst mij de notabelen uit de plaatselijke Libanese gemeenschap aan : een schilderes, een dichteres, de ambassadrice. En geen glamour à la Dynasty op de catwalk, wel sensuele sirenenjurken die op het lichaam getatoeëerd lijken, veeleer mediterraan dan oosters van inspiratie en hyperverleidelijk, maar nooit kitscherig. Alleen is de vraag wie deze creaties zal dragen. “Op een paar vrouwen uit Libanon na zijn mijn klanten vrouwen die niet hoeven te werken”, zegt Chakra, die zijn modeopleiding in Canada kreeg. Ik kijk naar de Libanese ambassadrice, een mooie vrouw in een sober beige broekpak, 1,65 meter en maatje 42, schat ik. En niet meteen een potentiële klant.

Plastische chirurgie

Couturiers die voor echte vrouwen ontwerpen, ze bestaan. Zoals onze eigen Gerald Watelet die naar mijn gevoel ook terugkeert naar de bron van de haute couture door zijn ontwerpen in zijn intieme salon in de rue François 1 te tonen. Vorig jaar was zijn collectie iets te bezadigd naar mijn smaak, nu is ze een schot in de roos. Kleren die er als kleren uitzien, voor vrouwen die ’s winters niet alleen cocktails en galabals frequenteren. Veel broeken zoals Katharine Hepburn en Marlene Dietrich ze plachten te dragen, met een hoge taille en vrij brede pijpen. Glamoureus dus, maar toch geschikt voor vrouwen bij wie de benen niet onder de oksels beginnen. In heerlijke materialen als flanel, chiné tweed, kasjmier, chèvre velours en warme ton sur ton-tinten. Gecombineerd met perfect gesneden langere jasjes en hypervrouwelijke blouses van mousseline. Haute-couturewerk als plastische chirurgie, heb ik ergens gelezen, het verdoezelt onvolkomenheden zoals een nimmer ontloken boezem of iets te prominente heupen. Ach wat, dromen kost niets. Vooral onder het genot van een glaasje champagne. ” Paris sera toujours couture“, hoor ik een collega zeggen. Kijk, daar wil ik gerust op klinken. n

Tekst Linda Asselbergs

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content