Zorg altijd voor je eigen centen, kind. Mijn grootmoeder ging maar tot haar twaalfde naar school, maar drukte me telkens weer op het hart dat financiële onafhankelijkheid de enige echte emancipatie was. Een karakterdame, met veel esprit d’à-propos, die net geen honderd werd. Dat wilde ze ook niet : “Al die rimpels die ik dan ga krijgen.”

Een nieuwsgierig straatkatje, zo voel ik mij. Ik heb een foto van toen ik vier was, de verwondering in mijn ogen is nog altijd dezelfde, vertellen mensen mij. Willen weten wat er in de wereld omgaat en waarom, die gedrevenheid heb ik altijd gehad. Maar zelfs als kind wilde ik niet graag op de foto. Voor mij geldt absoluut : vivons heureux, vivons cachés.

In mijn werk ben ik een soort doorgeefluik. Maar een passe-plat is tegelijk ook een chauffe-plat, de mensen moeten hun eten warm krijgen. Ik kan heel enthousiast zijn over boeken, geschiedenis, kunst en kunstenaars en dat vuur wil ik graag overbrengen.

Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid. Die uitspraak van de achttiende-eeuwse schrijfster Belle van Zuylen is ook wel een beetje op mijzelf van toepassing . Maar als je als vrouw buiten de lijntjes kleurt, als je zelf bepaalt wat je waarden en normen zijn, word je snel voor een raar mens versleten.

Geschiedenis is vrouwelijk. Maar als het over vrouwen gaat, gaat het vaker over hun excentriciteit of verleidingskunst dan over hun capaciteiten. Byrons dochter Ada schreef het eerste softwareprogramma, honderd jaar voor de computer werd uitgevonden. Victoria Woodhull was in 1872 de eerste vrouwelijke Amerikaanse presidentskandidate. Maar niemand weet dat, de hersencapaciteit van de helft van de wereldbevolking wordt onder de mat geveegd.

Madame de Pompadour had een hekel aan seks. Hét prototype van de maîtresse was eigenlijk de minister van Cultuur van haar tijd. Mentaliteitsgeschiedenis leert je kritisch zijn, je afvragen : “Klopt het wel wat de mensen zeggen, wat de gazetten schrijven ?” Wat je vooral niet moet doen is je eigen denkbeelden projecteren op het verleden en al evenmin op het heden en op anderen.

Vrouwen zijn de ergste vijanden voor andere vrouwen. Of je nu Victoria Woodhull heet of Hillary Clinton, probeer je boven het maaiveld uit te steken, dan word je – ook door andere vrouwen – onderuitgehaald. Waarom zijn mannen én vrouwen zo bang van sterke vrouwen ? Zo’n Sarah Palin, met haar vijf kinderen, haar dure couturepakjes en domme uitspraken is niet gevaarlijk.

De kop-in-kasmentaliteit viert hoogtij. Het gaat veel verder dan racisme : de intolerantie tegenover afwijkende ideeën, een andere geaardheid of levensstijl lijkt alleen maar toe te nemen. Wat domineert, is de mainstream van een zelfverklaarde elite die niets te zeggen heeft.

Wie durft beweren dat vrouwen niet grappig zijn ? Ik ken juist veel vrouwen met een geraffineerd gevoel voor humor. Geen toogpraat waarmee je elkaar probeert te overtroeven, maar fijne gelegenheidshumor met dubbele bodems en een flinke dosis dadaïsme.

Mijn boek is als een veellagige tiramisu. Geen zoethoudertje, geen troostvoedsel, maar letterlijk een ’trek mij op’ met portretten van sterke vrouwen die door de geschiedenis veronachtzaamd zijn. Maar mijn bewondering loopt door : naar Jeanne Devos, Jennie Vanlerberghe en al die onbekende straffe vrouwen die als partner, moeder, dochter, werkneemster of -geefster elke dag een virtuele triatlon afleggen.

Van Eliane Van den Ende verscheen onlangs Karakterdames, verdoken vrouwenverhalen, vormgeving Carine Cuypers, uitg. Davidsfonds, 304 p., 27,50 euro. ISBN 978-90-582-6554-8. Info : www.karakterdames.be.

Door Linda Asselbergs / Foto Ann Vallé

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content