Winterweer en hoogtezon hebben een negatieve invloed op de huid. Een beschermend jasje kan de schade beperken.

Dat je ’s zomers op het strand je huid tegen de schadelijke invloed van zonnestralen moet beschermen, beseft stilaan iedereen. Maar dat ook het gure winterweer en de hoogtezon een negatieve invloed hebben op de huid, is veel minder geweten.

Zoals alle warmbloedige dieren moet de mens zijn lichaamstemperatuur op peil houden. Daarvoor kunnen we terugvallen op een aantal verdedigingsmekanismen.

Zo richten de haartjes zich op of we krijgen kippevel, zodat onze “vacht” beter isoleert. Bij de meeste zoogdieren is die vacht zeer belangrijk, bij de mens echter stelt die haarbedekking niet veel meer voor.

Door de kou vernauwen ook de haarvaatjes die net onder de huid liggen. Daardoor stroomt er minder bloed naar het huidoppervlak en koelt het bloed, dat omgeleid wordt maar dieper gelegen lichaamsdelen, minder snel af. Wanneer het extreem koud wordt, gaan vingers, tenen, neus en oren tintelen en dat is een duidelijk signaal dat je warmere oorden moet opzoeken, wil je er zonder schade vanaf komen. Wie te lang in de kou blijft, loopt een ernstig risico op vrieswonden. Koude doet de bloedvaten in de huid krimpen zodat de meest vooruitstekende delen (oren, neus, vingers, tenen) onvoldoende bloed krijgen. In onze streken met gematigd klimaat komen vrieswonden zelden voor, maar op skivakantie in het hooggebergte moet je er wel degelijk rekening mee houden. Een vochtige huid bevordert het ontstaan van vrieswonden. Opletten dus met natte sokken of handschoenen in de kou.

Bij vrieswonden zijn er net als bij brandwonden gradaties : eerst wordt de huid wit en verdwijnt het gevoel uit de extremiteiten ; wanneer we terug in de warmte komen, kleuren de bevroren delen fel rood en gaan ze tintelen. Bij een tweedegraads vrieswonde vertoont de huid bij opwarming blaren. Bij een derdegraads vrieswonde sterft de bevroren huid af.

Wie uit een striemende kou in een warme omgeving stapt, doet er verkeerd aan met de handen en voeten bij een vuurtje te gaan zitten. Het is veel beter om geleidelijk op te warmen, eventueel met een goede borrel.

Een slechte bloedsomloop is vooral in de wintermaanden merkbaar. Pijnlijke rode vlekken op handen en voeten die soms erg jeuken zijn de symptomen van wat in de volksmond winterhanden en wintervoeten heet. Ze komen meestal voor bij oudere mensen en de oorzaak is te vinden in een slechte doorbloeding. Paradoksaal genoeg worden ze behandeld door op blote voeten in de sneeuw te lopen of met blote handen sneeuwballen te maken, want zo wordt de bloedsomloop in de getroffen delen verbeterd. Wisselbaden berusten op hetzelfde principe en moeten dagelijks een tiental keer worden herhaald om enig resultaat te krijgen.

Couperose de rode gesprongen adertjes op de wangen heeft veel te maken met temperatuurschommelingen. Meer bepaald met het afwisselend krimpen en uitzetten van de haarvaatjes. Als dat te vaak gebeurt, vermindert de elasticiteit van de vaatwanden, het bloed stagneert in de haarvaatjes en er verschijnt couperose. Niet alleen koude, maar vooral de plotse overgang van bloedheet binnen, naar ijskoud buiten, doet er geen goed aan. Zo is ook het zitten voor een open haard of lopen door een ijzige wind, te mijden.

Eenmaal de couperose zich geïnstalleerd heeft, is er nog maar weinig tegen te beginnen. Het dichtbranden van de haarvaatjes of elektro-coagulatie bij de dermatoloog kan ze laten verdwijnen, maar die behandelingen zijn niet helemaal pijnloos. Dat geldt ook voor het injekteren van een stof die de haarvaatjes laat afsterven. Pikante voeding en alkohol werken het verschijnen van rode adertjes in de hand. Opvallende couperose kan je verstoppen met de groene camouflagestift van Shiseido of met Soin du Teint van Carita. Een rode huid vermindert met crèmes zoals Ental Rose van Pier Augé, Nutriforce Huile van Lancôme of de produkten uit het Nacriderm gamma, op basis van plantenaftreksels. Ze zijn in de apoteek te koop.

Koude en droogte gaan hand in hand. Zelfs een vette huid kan in de winter droog en schilferig worden. Bij lage temperaturen werken de talgkliertjes op spaartarief en wijzigt de samenstelling van het beschermend sebumlaagje op de huid. We zweten minder en de hoeveelheid en de kwaliteit van het squaleen, het hoofdbestanddeel van het sebum, lopen terug. Door een geringere luchtvochtigheid vermindert ook het vochtgehalte in de bovenste huidlagen. Wind en de droge lucht in overdreven verwarmde lokalen versterken de negatieve werking van de koude en tasten de beschermende hoornlaag nog meer aan. Een luchtbevochtiger in huis is geen overbodige luxe.

Wie in de auto de verwarming op de benen richt, krijgt beslist te maken met een zeer droge huid, want op de benen en armen zitten minder talgkliertjes. Omdat de hoornlaag uitdroogt, is het belangrijk om een goede hydraterende crème te gebruiken. Die biedt bescherming en is als het ware een winterjasje voor uw huid. Roc heeft een specifieke wintercrème Soin Lipo Vitaminé en Lierac pakt deze winter uit met een autentieke coldcream waarover wel wat te vertellen valt. De Cold Creams waren immers de eerste kosmetische crèmes. Zij danken hun naam aan het frisse gevoel dat ze geven en aan het feit dat ze op een koele plaats werden bewaard. Vaseline, glycerine en bijenwas zijn belangrijke bestanddelen ervan.

Het is altijd beter iets te smeren dan niets, maar kies in de winter toch liefst voor een rijkere crème op basis van vetten. Lichte emulsies en crèmes zijn minder geschikt. Ook make-up, foundation en poeder beschermen de huid tegen vochtverlies.

Lippen zijn biezonder gevoelig voor koude. De slijmvliezen van de lippen produceren nauwelijks sebum, hebben een zeer dunne hoornlaag en zijn voortdurend vochtig. Water heeft een uitdrogend effekt omdat het bij het verdampen nog meer vocht onttrekt. De lippen zijn biezonder vaatrijk (vandaar hun rode kleur) en ook dat maakt ze extra kwetsbaar. Bescherming met een speciale stift (Labello, Roc Ecran Labial, Cold Cream Lippen van Avène) kan veel ellende vermijden. Aan de lippen likken in de hoop kloven te verzachten, heeft net het omgekeerde effekt : de lippen drogen nog meer uit. Alleen produkten op basis van vetten of cacaoboter geven enig resultaat.

Handen vertonen ’s winters gemakkelijk kloven omdat zeep en detergenten het beschermlaagje aantasten. Ga nooit zonder handschoenen in de kou en droog de handen na het wassen zorgvuldig af. Handcrèmes houden de huid soepel (Résilience van Estée Lauder, Avène Cold Cream Mains met surcalfaat dat kloven heelt, Soin Actif Mains van Roc). Ze zijn in principe waterbestendig en bevatten veel voedende en hydraterende bestanddelen zoals vette esters, minerale en plantaardige oliën, vaseline, glycerine en bijenwas. Vaak worden ook siliconen toegevoegd omdat zij een beschermend laagje vormen. De handcrème van Klorane werd in Siberië bij -27 door een groep vrijwilligers getest en goedgekeurd.

Ook haren lijden onder droogte en koude, ze splijten aan de uiteinden. Statische elektriciteit heeft vooral te maken met het dragen van sjaals en mutsen met syntetische vezels. “Opvliegend” haar gaat gewillig liggen wanneer je voor het borstelen wat haarlak op de borstel verstuift.

In het hooggebergte is de lucht niet alleen droger maar ook ijler. Op een hoogte van 2500 meter is de UV-straling van de zon sterker dan ter hoogte van de zeespiegel. De samenstelling van de zonnestralen verschilt volgens de hoogte. Zo stijgt het aandeel van de UVB-stralen met 4 procent per 300 meter. Op 2500 meter is de hoeveelheid UVB in de zonnestralen dus bijna met een derde toegenomen en precies die stralen zijn verantwoordelijk voor zonnebrand. Ook de zuiverheid van de lucht speelt een rol, want door afwezigheid van wolken of vervuiling worden zonnestralen op geen enkele manier gefilterd of afgebroken. Op de skipistes weerkaatst de sneeuw tussen de 80 en de 95 procent van de straling (een grasveld weerkaatst 2 procent, zand 15 tot 20 procent). Dat betekent dat de kracht van de zonnestralen bijna verdubbelt. In de winter zijn het zomerbruin en de beschermende melanine echter verdwenen. Doordat de meeste wintersporters op de korte tijd van de wintervakantie een mooi kleurtje willen, lopen er in de Alpen veel “sneeuwkreeften” rond. Zelfbruiners zijn een veilige oplossing. Bruin-zonder-zon-produkten zijn onschadelijk omdat de verkleuring ontstaat op het niveau van de cellen van de hoornlaag die reageren op de dehydroxyacetone-molekulen in de crèmes.

Specifieke zonneprodukten voor de wintersport zijn eerder zeldzaam. Dat is niet echt verwonderlijk. In principe voldoet elke sunblock of een zonneprodukt met een hoge beschermingsfaktor. Ook hier zijn de crèmeformules ideaal, want ze isoleren beter. Specifieke zonneprodukten voor de wintersport vind je in de gamma’s van Lancaster (Melanin Wintersport Cold Protection), bij Garnier in het Ambre Solaire-gamma, UV Ski, speciaal voor kinderen (UV-Kids) en bij Valmont.

LINDA RAATS

In het hooggebergte zijn een sunblock of zonnecrème met hoge beschermingsfaktor onontbeerlijk.

Lippen zijn extra gevoelig voor kou : alleen produkten op basis van vetten of cacaoboter geven resultaat.