Tatoeages zijn overal. Op het lijf van iconische actrices, stervoetballers en topmodellen. En hoe langer hoe meer op onze eigen ledematen. Of hoe we onze huid lenen om er ons levensverhaal op te schrijven in onuitwisbare inkt.

tattoos. Ooit waren ze de ultieme uiting van rebellie of een non-conformistische levensstijl. Vandaag zijn ze hoe langer hoe meer gemeengoed geworden. De tatoeagebusiness boomt sinds publieke sweethearts als Johnny Depp, Angelina Jolie, David Beckham of dichter bij huis, Tom Barman, Natalia of An Lemmens zich lieten inkten. Dat merkt ook de Antwerpse tatoeëerder Tom von Lucky, die al vijftien jaar in het vak staat. “Sinds bepaalde celebrity’s en sporters openlijk voor hun tattoos uitkwamen, zagen we een duidelijke toename van de vraag. Ik krijg mensen over de vloer die exact dezelfde tattoo op exact dezelfde plaats willen als hun idool. Ik probeer wel altijd hun drijfveer voor een tatoeage te achterhalen. Als de klant een absurde reden opgeeft, laat ik dat ook merken, zeker als het om een jong iemand of om een eerste tattoo gaat. Wat opvalt is dat jongeren vroeger met een kleine tattoo startten, maar tegenwoordig direct voor een volledige arm of voor een nektattoo gaan. Ik pols dan altijd even naar hun werksituatie. Hebben ze al een vaste baan, en zijn ze zeker dat ze die zullen kunnen behouden ? Die celebs hoeven daar misschien geen rekening mee te houden, maar ik voel me in zekere zin toch wel verantwoordelijk voor die klant.”

Tautau

De oudste getatoeëerde mens ooit was Ötzi de gletsjerman. Zijn goed bewaarde overblijfselen werden pas in 1991 gevonden op het besneeuwde grensgebied tussen Oostenrijk en Italië. Op zijn lichaam waren vijfduizend jaar eerder strepen en kruisen aangebracht, 57 stuks in totaal, voornamelijk aan de binnenkant van zijn linkerknie, boven de nieren en op de enkels. Die plekken kunnen erop wijzen dat zijn tatoeages er om therapeutische redenen werden aangebracht, bijvoorbeeld voor de behandeling van reuma of artritis. Veel eerder hadden de Spaanse conquistadores Zuid- en Midden-Amerikaanse volksstammen aangetroffen met tattoos als statussymbool – de indrukwekkendste tattoo was voor de stammenleider – of om overgangsriten aan te duiden. Ontdekkingsreiziger Marco Polo beschreef in de veertiende eeuw met dierenmotieven versierde mensen die hij aantrof in Azië, en wereldreiziger James Cook bracht in 1774 de getatoeëerde Tahitiaan Omai als attractie mee naar Londen. Het is trouwens diezelfde Cook die het begrip tatoeëren naar Europa haalde. Tautau is de Tahitiaanse naam voor ‘markeren’. Cook verbasterde dat tot tattow wat uiteindelijk leidde tot tattoo.

Straftattoo

Waar tatoeages oorspronkelijk vooral medicinale, cosmetische, rituele of spirituele functies hadden, kregen ze in de loop van de geschiedenis ook vaak een marginale bijklank. Dat was bijvoorbeeld bij de Romeinen die op slaven, boeven en ander uitschot merktekens aanbrachten. Ook in China en Japan werden fraudeurs en dieven gestigmatiseerd met een de straftattoo – een zwarte band om de arm. Niet verwonderlijk dat tattoos lange tijd geassocieerd werden met schorremorrie. Ook hun vrijwillig aangebrachte ‘merktekens’ kregen dezelfde stempel mee : ankers, slangen of harten die werden aangebracht om een eentonig bestaan of gevoelens van eenzaamheid op zee of in de gevangenis te verlichten.

Tatoeages, die ooit vooral een teken waren van samenhorigheid en totale overgave aan de groep of de stam, kregen zo paradoxaal genoeg een heel andere betekenis : een unieke print op het lichaam als uiting van een vurige wens naar identiteit.

One love

Vandaag omschrijven mannen en vrouwen met een tattoo hun drang als een soort van verslaving. De eerste is vaak het begin van nog méér inkt. Mensen zonder tattoos voelen afschuw, bewondering, of iets daar tussenin, maar blijven zelden onverschillig. En net het feit dat tattoos hoe ook de aandacht trekken geeft de getatoeëerde een gevoel van macht. Deze ultieme vorm van zelfexpressie is een vrijheidsverklaring, tegenover zichzelf en tegenover de anderen. Niet iedereen heeft een uitgesproken reden voor z’n tattoo. Vaak wordt de eerste in een impuls gezet of gewoon ter verfraaiing van het lichaam. Wie daarna doorgaat, heeft verhalen : levensfases die worden afgesloten of beginnen, bewijzen van liefde voor familie, vrienden of het leven in het algemeen en waardevolle herinneringen, allemaal gevat in een grafisch ontwerp, een prent of in betekenisvolle woorden.

Bloeiende rozen staan dan bijvoorbeeld symbool voor het nieuwe leven na een scheiding, lotusbloemen of paradijsvogels voor een overwonnen ziekte en sterretjes als herinnering aan een overleden kind. “Ik kan een boek schrijven met alle verhalen die ik al heb gehoord van de mensen in mijn stoel”, zegt Tom von Lucky. “Zo was er ooit een madammeke van meer dan zeventig dat al jaren complexen had over een groot litteken op haar onderbuik van na een operatie. Ze kwam samen met haar kleinkinderen naar mij en ik heb haar een mooie compositie van bloemen gegeven die het litteken helemaal verdoezelde. Toen ze nadien in de spiegel keek, barstte ze in tranen uit.”

“Heel pakkend vond ik ook de tattoos die ik aanbracht bij een aantal vrienden van Marlo, de jongen die vorige zomer samen met zijn vriendinnetje Wendy omkwam op Pukkelpop. Marlo was een klant, maar ook mijn vriend. Twee weken voor zijn dood hadden we elkaar nog gezien. Ondertussen heb ik al een aantal kameraden van Marlo getatoeëerd met dezelfde tattoo die Marlo had of met zijn favoriete uitspraak ‘ one love‘. Het was niet alleen een laatste eerbetoon aan hun dierbare vriend, maar hielp hen ook zelf bij het afscheid en de verwerking van hun verdriet.”

Van lage naar hoge cultuur

Waar tatoeëerders vroeger een carrière lang konden putten uit de voorbeeldmap in hun shop, moeten ze vandaag ingaan op specifieke wensen van klanten die vaak met een eigen idee of ontwerp binnenstappen. Tatoeëerders die zich een heel eigen stijl hebben aangemeten en de gave van het tekenen hebben, zorgen er volgens sommigen mee voor dat het ambacht opschuift richting kunst. En met tatoeages op de lichamen van rappers, sporters en acteurs duiken ze tegenwoordig ook op in commercials, op reclamefoto’s en op de catwalk. De tattoo weet zich verzekerd van positieve aandacht en de media reikt hen een podium aan met veel toeschouwers.

“Publieke figuren hebben de stap naar tattoos vergemakkelijkt”, zegt sociologieprofessor Lieven Vandekerckhove. “Maar de belangrijkste reden waarom we milder zijn voor tattoos, is het feit dat het tegenwoordig mogelijk is om tattoos weer te verwijderen. Zodra dat kon met de betere en minder pijnlijke laserbehandelingen, ging de middenklasse overstag. In 2004 was er in Parijs een modeshow van John Galliano waar hij op het been van een model een tatoeage had aangebracht. Een valse, maar dat zag je amper. Dat heeft de perceptie toen enorm beïnvloed. Maar let wel, de hogere klasse zal volgens mij nooit te overtuigen zijn tot volledige lichaamstattoos. Kleine en fijne tekeningen, dat zie ik op termijn wel helemaal bij hen doordringen.”

DOOR SIGYN ELST

Tatoeëerders met een eigen tekenstijl zorgen ervoor dat het ambacht opschuift richting kunst

“Jongeren startten vroeger met een kleine tattoo, tegenwoordig gaan ze direct voor een volledige arm of een nektattoo”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content