In het San Francisco van de flowerpower zijn we te gast in een modelwoning voor het Amerikaanse modelgezin, type jaren vijftig.

:: Info over de babycollectie van Iris van ’t Hout : www.extrasmall.com

I f you’re going to San Francisco, be sure to wear some flowers in your hair” zong de Amerikaan Scott McKenzie in 1969. De stad werd de hoofdstad van de flowerpower en behield haar mellow feeling tot vandaag. Op het moment dat wij arriveren in de straat waar Irisvan ’t Hout en Michael Sainato wonen, staat er een man te wachten bij de bushalte : bepakt met koffers en leren tassen, en rond zijn hoofd een weelderige bloemenkrans. De gitaar denken we er probleemloos bij.

Iris van ’t Hout, geboren op Curaçao, en Michael Sainato, met roots in New Jersey, zijn te jong om de gouden jaren zestig te hebben meegemaakt. Beiden werkten op het hoofdkantoor van Esprit Europe in Düsseldorf. Zij als design director voor de Kids Division, hij als creative director visual display. Toen ze een baan kregen bij Esprit International in San Francisco verhuisden zij naar de westkust van de VS. Het huis van Iris en Michael is een van de originele woningen van projectontwikkelaar Joseph Eichler, bekend van zijn moderne woningen voor de Amerikaanse burgers in de jaren vijftig en zestig. Dit ontwerp van architect A. Quincy Jones, een van de architecten die Eichler aantrok voor zijn projecten, diende als modelwoning in de omgeving van San Rafael. Daarmee is dit een van de authentiekste Eichler-woningen, qua vorm, structuur en uitstraling.

Onze eerste ontmoeting vindt plaats in dezelfde sfeer van warmte en gastvrijheid als in het boek Eichler, Modernism rebuilds the American Dream van de fotograaf Ernie Braun. Hij portretteerde niet alleen alle projecten, maar ook de bewoners. Het boek bevat een schitterende collectie zwartwitfoto’s van Amerikaanse gezinstaferelen uit de jaren vijftig : perfect getrouwde stellen met perfect geklede kinderen. Lachende kinderen die spelen op het gazon ; moeder de vrouw, gekleed in new look, die haar man, met pijp en aktetas, aan de voordeur met perfecte glimlach begroet na een dag hard werken ; het echtpaar, zittend op het terras in rotan fauteuils, cocktail nippend met bezoekende vrienden ; de vrouw des huizes, staand in haar command center, zoals Eichler de keuken noemde, met een vertederende blik haar hele gezin aanschouwend. Onder de slogan ” An Eichler home is your best investment” gingen die woningen gretig van de hand voor 9400 dollar.

Iris en Michael zouden helemaal in die tijd passen : hij in een stijlvolle broek en hemd, zij in een polkarok met grasgroen shirt, terwijl de corgi Miles ons kwispelend tegemoet komt.

“Weet je dat er een netwerk bestaat van eigenaars van Eichler-woningen ?” begint Michael enthousiast. “Ze houden elkaar op de hoogte over alles. Zo komen er praktische elementen aan bod : waar vind je originele materialen voor een verbouwing, hoe kun je de originele kleuren bemachtigen voor een verfbeurt, waar zijn de authentieke meubelen te krijgen die men in de jaren vijftig kocht voor het interieur van een Eichler-woning ?”

“Bijna alle huizen zijn, net als het onze, gebouwd rond een atrium, een open binnentuin”, vult Iris aan. “In feite heb je dus twee voordeuren. De eerste geeft toegang tot de binnentuin, de tweede is de schuifpui waarmee je in de woonkamer stapt. Een vrouw stelde via het network haar ‘cruciale’ vraag : ‘Waar word je eigenlijk geacht het bezoek te begroeten ? Loop je naar die eerste deur of laat je je bezoek tot aan de schuifpui komen ?’ Zij kwam er zelf niet uit en daarom vroeg ze aan ons allen of er zoiets bestond als een Eichler-etiquette. Eigenlijk best komisch.”

Ruimte voor de middenklasse

Michael : “Eichler-woningen zijn hier echt een begrip. Hij ontwikkelde moderne, betaalbare huizen voor de suburbs, de buitenwijken van een stad.” Hij was natuurlijk niet de enige. Ten gevolge van de babyboom en de economische vooruitgang boden de stedelijke gebieden en centra niet genoeg ruimte meer voor de middenklasse. De overheid stimuleerde daarom de verhuizing naar de suburbs. Met de Housing Act van 1949, een programma voor architectuur en sociale woningbouw, werd een ware volksverhuizing naar de buitengebieden ingezet. In de omgeving van Los Angeles had men een identiek idee : het Case Study House Program, waarvoor Charles en Ray Eames enkele projecten ontwierpen, waaronder hun eigen woning in Pacific Pallisades, aan de kust van Santa Monica. Het Eames-huis, dicht bij de oceaan, was een staalconstructie, opgebouwd na een initiatief van het Amerikaanse tijdschrift Arts & Architecture. Het was ingericht met een diversiteit aan meubelen en accessoires. Het moest het bewijs leveren dat men voor een laag bedrag gezinshuizen voor de middenklasse kon realiseren. Veel architecten droegen toen ontwerpen aan en tussen 1945 en ’66 werd er ook effectief veel uitgevoerd. Het project wou ‘het goede leven’ bij de burger brengen. Of zoals het Amerikaanse tijdschrift het omschreef : “To integrate high and low art forms, modern materials and construction technologies, craft and design.”

Michael : “Dat was ook duidelijk de politiek van Eichler. Hij zocht contact met andere architecten zoals Robert Anshen, William Stephen Allen, Frederick Emmons en Quincy Jones.” Verschillende architecten dus, maar alle Eichler-woningen hadden bijna een identieke plattegrond, indeling en uitstraling. Het waren bungalows met een licht hellend dak. Opmerkelijk waren de post and beam-constructie (steunbalken en liggers), de centrale open binnentuin, de open en transparante indeling van ruimten en plafondhoge glaswanden. Vaak werd de keuken tot het centrum van het wonen verklaard en kreeg de woning behalve een aparte eetkamer ook een multifunctionele family room. Verder werden kasten en functioneel meubilair zoveel mogelijk ingebouwd en weggewerkt. Het geheel werd een toonbeeld van modern indoor-outdoor living.

Authentieker kan niet

Iris en Michael zijn in de wolken met hun huis. Iris : “We kenden elkaar via het werk in Düsseldorf, maar Michael kreeg promotie en vertrok naar San Francisco. Iets later zou ik volgen, ik kon aan de slag op de ontwerpafdeling, als designer voor de Jeans en Sportcollectie. Doordat we allebei geïnteresseerd zijn in architectuur, kenden we het Eichler-verhaal. Maar het heeft ons wel een jaar gekost om deze woning te vinden. In de wijde omgeving zijn in de jaren vijftig en zestig elfduizend woningen van dit type opgetrokken. Maar in hun originele staat zijn ze uiterst zeldzaam. Onze makelaar raakte behoorlijk vertwijfeld omdat we verscheidene voorstellen hadden afgekeurd. Via via kreeg ze te horen dat de plaatselijke bank een Eichler-woning te koop aanbood. De eigenaars, het waren trouwens de oorspronkelijke bewoners, waren overleden en de drie erfgenamen woonden in New York en zij wilden ervan af. Bij ons eerste bezoek wisten we het zeker : dit is het. Toen wisten we nog niet dat dit de kijkwoning was, waarmee in San Rafael en Terra Linda Valley het Eichler-project destijds gelanceerd was. Een lot uit de loterij dus : authentieker kon niet.”

“De mahoniehouten wandpanelen waren in zeer goede staat en dat is toch een van de hoofdkenmerken die het interieur warmte geven. Het huis bleek ook vier slaapkamers te hebben. Twee ervan hebben we samengevoegd tot één grote werkkamer, want inmiddels waren we allebei bij Esprit weg en zijn we voor ons zelf begonnen. Michael als zelfstandig ontwerper met opdrachten in de modebranche en ik werk aan Extra Small, mijn eigen babycollectie. Daarnaast geven we allebei les. Michael doceert ‘Identity’ en ‘Communication’ aan de Academy of Arts University San Francisco en ik geef les in ‘Concepts’ en ‘Illustration’ op de California College of Arts. We hoeven niet zo vaak naar San Francisco, San Rafael is dus een prima uitvalsbasis. We wonen vlak bij de oceaan en de wijnstreken van Napa-valley, en toch maar een halfuurtje rijden van de stad. In de zomer fietst Michael zelfs naar San Francisco.”

Toch hebben ook zij hun stempel gedrukt op het huis. Zij het mondjesmaat en met veel respect voor het origineel. Iris : “Originele elementen hebben we zo veel mogelijk intact gelaten. Toen we hier voor het eerst binnenkwamen, konden we onze ogen niet geloven. Alles was zoals het in de jaren vijftig was bedacht, gebouwd en ingericht : de mahoniehouten panelen, de lamparmaturen, het keukenontwerp met de originele oven en zelfs in de badkamer een ingenieus weggewerkte houder voor de tandenborstel. Je kunt die uit de wand draaien zodat hij zichtbaar wordt. Michael noemt het zijn James Bond-gadget. Dat houden we allemaal in ere. Als eigenaar van een Eichler-woning heb je daarvoor een soort eed gezworen. Niets verandert, alles blijft zoals het is. Ook al is de keuken te laag voor een Hollandse vrouw als ik, en bezwijken de dunne kastplanken onder onze collectie serviesgoed.”

Tekst Marc Heldens

“Bewoners van deze huizen houden elkaar op de hoogte, bijvoorbeeld : waar vind je de originele kleuren voor een verfbeurt.”

“Als eigenaar van een Eichler-woning heb je een soort eed gezworen. Niets verandert, alles blijft zoals het is.”