De Italiaanse Kennedy’s worden de Agnelli’s wel eens genoemd, met een gigantisch familiefortuin en een traditie van pracht, drama en schandaal. Van alle erfgenamen lijkt Ginevra Elkann – filmproducer, curator en moeder van drie – de meest evenwichtige.

Met haar intense oogopslag, geciseleerde trekken en weelderige figuur is ze een schoonheid in de traditie van Botticelli. Als telg van de rijkste Italiaanse dynastie uit de moderne geschiedenis had ze een postje in het familiebedrijf kunnen opeisen of zich wentelen in een langoureus dolce vita. Maar nee, Ginevra Elkann (36) maakt het zich niet gemakkelijk. De eerste drie films die ze produceerde, hadden een debutant als regisseur. Frontier Blues, geregisseerd door Babak Jalali, speelt zich af aan de grens van Iran met Turkmenistan, niet meteen een cinematografische hot-spot. Maar Ginevra ging zonder verpinken op locatie, alsof het een plezierreisje betrof. Idem dito voor White Shadow, een schrijnend drama over een opgejaagde jonge albino in Tanzania, dat in 2013 de prijs voor het beste debuut op het Filmfestival van Venetië kreeg. Cloro, de eerste Italiaanse film die ze produceerde en die zich in de wereld van het synchroon zwemmen afspeelt, ging onlangs in première op het Sundance Festival in Utah. Geen twijfel mogelijk, film is Elkanns grote passie. Haar distributiemaatschappij Good Films bracht met succes zowel Lars van Triers Nymphomaniac als The Dallas Byers Club uit, toch niet evident in het katholieke Italië. Dat alles verklaart waarom op Elkanns Wikipediapagina haar filmactiviteiten voorrang krijgen op haar afkomst.

PRIVILEGES EN SCHANDALEN

Die is nochtans indrukwekkend. Haar grootvader aan moeders kant was Gianni Agnelli, alias Il Re, de koning. “Agnelli is Fiat, Fiat is Turijn en Turijn is Italië”, zoals een journalist het ooit uitdrukte. Bij Turijn hoort uiteraard ook voetbalclub Juventus. Fiat bezit bovendien negentig procent van de aandelen van Ferrari. Naast businesstycoon was grootvader Agnelli de incarnatie van de sprezzatura, de moeiteloze elegantie, én een verwoed rokkenjager. Filmsterren Rita Hayworth en Anita Ekberg, de Britse socialite Pamela Harriman (schoondochter van Churchill), Jacqueline Kennedy, allemaal vielen ze voor zijn charmes. Dat nam niet weg dat Gianni tot zijn dood in 2003 getrouwd bleef met prinses Marella Caracciolo di Castagneto, een aristocratische schoonheid die door Andy Warhol vereeuwigd werd en wegens haar elegante lange hals door de Amerikaanse schrijver Truman Capote tot zijn entourage van ‘zwanen’ gerekend werd. Beroemd is zijn uitspraak : “Mochten Marella en Babe Paley allebei bij Tiffany’s in de etalage staan, dan zou Marella duurder zijn.”

Net als de Kennedy’s lijken de Agnelli’s de tragedie aan te trekken : aan een zwaar auto-ongeval hield Gianni een verminkt been over. Met Edoardo, zijn en Marella’s enige zoon, was geen land te bezeilen. Over zijn vroege dood in 2000 doen allerlei geruchten de ronde, maar men gaat ervan uit dat hij zelfmoord pleegde door in Turijn van een brug te springen. Ginevra en haar oudere broers John en Lapo zijn de kinderen van Margherita Agnelli – de enige dochter van Gianni en Ma- rella – en van schrijver Alain Elkann, telg uit een eminente Frans-Italiaanse joodse familie. Ook die familie bleef niet van drama gespaard : kort na het huwelijk van Ginevra’s ouders werd grootmoeder Carla, lid van een Turijnse bankiersfamilie, ontvoerd en vier maanden vastgehouden door Italiaanse gangsters.

Hoewel geboren in Londen, spreekt wereldburger Ginevra bij voorkeur Frans met haar broers. Ze was nog een kind toen haar ouders uit elkaar gingen. Met haar moeder en stiefvader, de Franse graaf van Russische afkomst Serge de Pahlen, verhuisde ze naar Rio de Janeiro en later naar Parijs. Ze werd opgevoed in de katholieke traditie van haar moeder en Russisch-orthodoxe van haar stiefvader, maar studeerde joodse geschiedenis aan de universiteit. Later keerde Ginevra terug naar Londen om er aan de filmschool een master in regie te behalen. Ervaring deed ze onder andere op als assistente van Bernardo Bertolucci en Anthony Minghella. Sinds haar huwelijk met Giovanni Gaetani dell’ Aquila, een Italiaanse edelman en gewezen autoracer die de landbouwbedrijven van zijn familie beheert, woont Ginevra in Rome, waar ze haar drie kinderen, Giacomo (°2009), Pietro (°2012) en Marella (°2014) katholiek opvoedt, op verzoek van haar echtgenoot en “om de complexiteit van de situatie te beperken.”

KLEINDOCHTER VAN ‘DE ZWAAN’

Haar woonst op de vijfde verdieping van een kalkstenen palazzo biedt een spectaculair uitzicht over de kroonjuwelen van Rome : de Villa Medici, de Villa Borghese en de koepel van de Sint-Pietersbasiliek. Insiders zeggen dat je er als het ware boven de parasoldennen zweeft, net zoals Ginevra schijnbaar onaantastbaar boven het turbulente familieleven van de Agnelli’s zweeft. In een land waar nepotisme hoogtij viert, had ze haar oudste broer John achterna kunnen gaan, die nu bij Fiat de touwtjes in handen heeft. Of ze had een imago als stijlicoon kunnen ambiëren zoals haar andere broer, bijgenaamd Lapo of luxury, voor eeuwig verzekerd van zijn plaats in de Hall of Fame van ’s werelds best geklede mannen. Dezelfde Lapo heeft z’n grootvaders genotzucht geërfd, wat hem wel eens in een ontwenningskliniek doet belanden. Van de drie Elkannkinderen is Ginevra de enige die contact heeft met moeder Margherita. Door de verdeling van Gianni Agnelli’s erfenis te contesteren en klaarheid te eisen over de precieze omvang van zijn fortuin, haalde die zich de haat van de hele familie op de hals. “Het is gemakkelijker de kleindochter van een icoon te zijn dan de dochter”, vergoelijkt Ginevra haar moeders aanpak.

Het is wel duidelijk dat Ginevra sterk beïnvloed werd door haar grootouders. Gianni Agnelli mag dan een uitbundige speler geweest zijn, hij had ook een sterke werkethiek en de overtuiging dat alles wat een mens in zijn leven vergaart enkel ‘geleend’ is. Grootmoeder Marella trok op haar twintigste naar Amerika om er te werken, ongewoon in die tijd. Jarenlang leverde ze bijdragen voor Vogue, als redactrice, als fotografe en als model. De belangrijkste les die Ginevra van haar leerde was om altijd loon naar werken te eisen : “Gratis werk wordt niet naar waarde geschat.” Marella was ook niet te beroerd om haar handen vuil te maken en zelf de badkamer te poetsen, maar daar staat volgens Ginevra tegenover dat vrouwen van Marella’s generatie meer tijd hadden en zich minder daadwerkelijk met de opvoeding van hun kinderen bezighielden.

Van haar grootmoeder erfde Ginevra haar feilloze gevoel voor stijl, een mix van natuurlijkheid, nonchalance en extreme verfijning. In haar kleerkast hangen zowel ontwerpen van Céline, Erdem, Valentino en Dries Van Noten als T-shirts van H&M. Frances von Hofmannsthal, dochter van Lord Snowdon en een intieme vriendin, liet optekenen in Vogue : “Ginevra ziet er geen graten in om uit te gaan in een pyjama, maar dan wel in combinatie met een diamanten halssnoer.” Volgens een andere vriendin, Coco Brandolini, in hetzelfde interview van David Jenkins, is Ginevra een van de zeldzame vrouwen die begrijpen dat, om elegant te zijn, je je in de eerste plaats comfortabel moet voelen in je kleren. Die filosofie vertaalt zich ook in haar woning die, naar foto’s te oordelen, eerder gezellig dan grandioos is, met veel kussens en gedrapeerde etnische en vintage stoffen. Net als haar grootmoeder heeft ze een zwak voor rieten meubelen. Typerend is de anekdote van Marella die tijdens de bezichtiging van het appartement van de schatrijke investeerders en filantropen Sid en Mercedes Bass, vol spectaculaire kunst en antiek, hoofdschuddend fluisterde : “Mercedes heeft een tweede leven nodig om de charme van vlechtwerk te begrijpen.”

EEN EIGEN PARCOURS

Nu, wat kunst betreft moesten de Agnelli’s niet voor de Basses, inmiddels gescheiden, onderdoen. In 2002 stichtten ze de Pinacoteca Agnelli, een van de belangrijkste privékunstcollecties in Italië, met werken van Canaletto en Canova over Renoir, Manet, Modigliani, Picasso en Matisse, tot futuristische werken van Balla en Severini. Renzo Piano ontwierp de galerie op het dak van de Lingottobuilding, de voormalige Fiatfabriek in Turijn. Hij koos voor een spectaculair ontwerp, alsof er een ruimteschip op het gebouw landde. Het zal niemand verwonderen dat de Agnelli’s de leiding van de Pinacoteca aan hun kleindochter toevertrouwden. Het was haar idee om in tijdelijke tentoonstellingen andere privécollecties met die van haar grootouders te laten contrasteren. De Afrikaanse collectie van Jean Pigozzi, Mario Testino’s privéverzameling, of The Museum of Everything van James Brett, met werken van autodidacten en outsiders, sommige afkomstig uit de archieven van psychiatrische ziekenhuizen. Kunst die Ginevra’s eigen gevoeligheden in kunst, film en leven reflecteert. Esthetisch, maar met een steekje los, nooit helemaal mainstream.

De nieuwste tentoonstelling is opgebouwd rond één enkel werk uit de beroemde Farnese Collectie, Rafaëls Madonna del Divino Amore van circa 1516. Een experiment. Elkann is benieuwd hoe het publiek zal reageren. Alsof ze daarmee nog niet genoeg omhanden heeft, zit ze ook nog in de raad van bestuur van Christie’s, de Fondation Cartier en het UCCA (Ullens Center for Contemporary Art, in Beijing) gesticht door de Belgische baron Guy Ullens de Schooten en zijn vrouw Myriam. Maar haar volgende reis gaat naar een Amerikaans indianenreservaat, waar Babak Jalali de film Land zal regisseren. Als producer wil ze op de set aanwezig zijn ; Giovanni en de kinderen gaan mee. Ginevra Elkann ten voeten uit : geboren met een naam en erfgoed die velen als een last zouden beschouwen, maar die zij tot een kracht wist om te buigen. Een jonge vrouw die alles heeft, schoonheid, fortuin, een glamoureuze echtgenoot en prachtige kinderen, maar boven alles, een eigen, veelzijdige geschiedenis.

De huidige expo in de Pinacoteca Agnelli, Madonna del Divino Amore, loopt tot 28 juni. www.pinacoteca-agnelli.it

DOOR LINDA ASSELBERGS

Van haar oma erfde Ginevra een feilloos gevoel voor stijl, een mix van naturel, nonchalance en extreme verfijning

Als baas van het Agnellimuseum kiest Ginevra voor ‘esthetisch met een steekje los’