Hoe groeien stadsfeesten uit van 300 naar 130.000 bezoekers ? Het antwoord : mobiliseer een leger vrijwilligers en serveer paardenworsten volgens geheim recept. De Lokerse Feesten zijn aan hun veertigste editie toe. Knack Weekend bladerde door het Handboek voor een Succesvol Festival.
KOPIEER WALTER DE BUCK, MAAR DAN BETER
Het was in 1975 dat drie Lokerse jeugdhuizen het idee kregen om rond de tradi-tionele kermisweek begin augustus ook muziekoptredens te plannen. “Een beetje zoals Walter De Buck met de Gentse Feesten.” Maar dan beter. Al bij de eerste editie wisten ze Toots Thielemans te strikken. De eerste kiemen voor een stevige muziekreputatie waren gelegd.
Begin jaren negentig waren de Feesten al zo populair dat er sprake was van massahysterie, met dank aan Clouseau. Het plein op de Oude Vismijn barstte uit zijn voegen. Kelners konden het terrein niet meer op, de drankomzet daalde. De vraag drong zich op : groeien, grotere namen op de affiche en meer publiek ? Of inkrimpen en ‘het gezelligste openluchtcafé van Vlaanderen’ blijven ? “Vroeger waren de Lokerse Feesten het soort festival waar pa en ma over het plein paradeerden. Kennen we hier iemand ? Nee, dan zijn we weer weg. Vergelijkbaar met Sint-Jacobs in Gent”, herinnert voorzitter Jan Cools zich nog. In 1994, tijdens de twintigste editie, viel de beslissing : de Lokerse Feesten verhuizen naar de Grote Kaai, een heus festivalterrein aan de Durme met plaats voor 15.000 bezoekers. Maar zeg nooit weide tegen de Kaai.
HET MAGISCHE WOORD ‘GRATIS’
Wigbert, Noordkaap, Clouseau, Soulsister, Johan Verminnen, Axelle Red. In 1994 kon je ze nog allemaal gratis gaan beluisteren. Zelfs voor John Cale moest je in 1996 nog geen ticket kopen. De Lokerse Feesten worden weleens ‘het meest democratische festival van België’ genoemd. Pas in 1998 werd voor de allereerste keer toegangsgeld gevraagd : twintig frank, tot groot gemor van alle Lokeraars. Geen wonder dat het sjoemelgehalte nog steeds erg hoog ligt : bandjes doorgeven, abonnementen door hekken foefelen. Vandaag kost een dagticket 25 euro of meer, maar de abonnementen zijn nog steeds belachelijk goedkoop : tien dagen topnamen, inclusief wereldtopper Neil Young, voor amper 140 euro.
VEROVER DE HARTEN VAN DE INWONERS
Elke Lokeraar is trots op ‘zijn’ Lokerse Feesten, flirtend met de vijfde plaats in de top tien van grootste Belgische festivals. Door het indrukwekkende legioen vrijwilligers kent iedereen wel iemand in zijn omgeving die aan de kassa zit, pinten tapt of paardenworsten serveert. “De Feesten zijn gegroeid vanuit de buik van de stad, en hebben het volledige hart ingepalmd”, vertelt voorzitter Jan Cools. De voorbije jaren werden rond het festivalterrein steeds meer appartementen gebouwd, maar er is amper een bewoner die zich ergert. Elk jaar keert de discussie terug of het terrein op de Grote Kaai te klein is geworden en het festival naar buiten de stad moet verhuizen. Vraag eender welke Lokeraar of de Feesten misschien kunnen uitwijken naar het naburige Zele, en je krijgt net geen toek oep a bakkes.
MOBILISEER EEN LEGER VRIJWILLIGERS
Met achthonderd zijn ze intussen. De frietverkopers, wc-vrouwen, parkeerwachters, security, vipsoigneurs, afficheplakkers, maar evengoed een boekhouder en programmator. De vzw Lokerse Feesten heeft welgeteld één werknemer in dienst. Het volledige festival draait met andere woorden op vrijwilligers.
Voorzitter Jan Cools is kabinetsmedewerker bij de provincie Oost-Vlaanderen, programmator Peter Daeninck is voltijds verfverkoper bij Techni Quartz. “De vrijwilligers zijn ons grootste kapitaal”, zegt Cools, wiens vriendin kookt in het artiestenrestaurant, zijn zoon tapt aan toog 6. De vzw heeft geen bureau, meetings gebeuren in het Biznis Hotel of het cultureel centrum. Daeninck voert de onderhandelingen met managers en agenten ’s avonds achter zijn computer thuis.
“Fierheid speelt een grote rol”, legt Cools uit. “Het is begonnen als een uit de hand gelopen hobby en iedereen was en is nog altijd fier dat een kleine stad zoiets kan verwezenlijken. De Feesten zitten in ons DNA. Neem nu onze legendarische toog 3. Dat kraam is intussen volledig van vaders en moeders op zonen en dochters overgegaan. Het werd sinds het begin uitgebaat door dezelfde families en vorig jaar hebben de kinderen met hun lieven de boel overgenomen.”
De vrijwilligers brachten jarenlang een stevige portie folklore met zich mee. Maar de worstenworp, de spelletjes aan de infostand (breng een bh en je krijgt vijf bonnetjes) en de mop van de dag hebben de professionalisering helaas niet overleefd. Ook de vrijwilligersdoop (overgieten met worstensaus en vastbinden aan een paal, al dan niet met de broek af) is officieel afgeschaft. Wel nog op het programma : ‘het buikschuiven’. Donderdagnacht, om halfvier, schuift het leger vrijwilligers over een plastic parcours met bruine zeep. Voor de liefhebbers : op YouTube staat een populair filmpje met Otto-Jan Ham, die zich naakt door het sop waagt.
GEEN SNOBISME OP DE AFFICHE
Al in 2008 ‘durfden’ de Lokerse Feesten Milk Inc op de affiche zetten. Een jaar later volgde Werchter hun voorbeeld. Enig snobisme is programmator Peter Daeninck vreemd. In 2009 programmeerde hij op de afsluitdag Regi na Marco Borsato. “Mensen klaagden over het ‘laagste niveau ooit’, het regende verwijten op Facebook”, herinnert Daeninck zich. Iedereen verklaarde hem zot, maar het plein geraakte uitzonderlijk uitverkocht. Wie niet wil verzuipen in de festivalmassa, moet zorgen dat hij een eigen gezicht heeft. “En de smoel van de Lokerse Feesten is simpel : een mix van groepen voor jong en oud, sterke namen van eigen bodem, en niet te missen internationale subtoppers”, zegt Daeninck. “Milk Inc en een paar dagen later de Sex Pistols, waarom niet ? Zonder platitudes te programmeren, moet alles kunnen.”
Onbekende talenten promoten zit niet in het DNA. Door de relatief lage entreeprijs, zijn ze zichzelf verplicht veel volk te lokken, en de suprematie van Pukkelpop (enkele weken later) speelt daarbij ook een rol. Alles wat hot is in België, passeert wel de revue. Maar ook Kosheen, Anouk, Therapy ?, Nile Rodgers, Snoop Dogg, Alanis Morissette, The Beach Boys, Pink, The Cure, Simple Minds, Massive Attack en Sex Pistols zakten af naar Lokeren. Dit jaar komen onder meer Blink182, Motörhead, Miles Kane, Within Temptation en Jessie J. Dachten ze na The Cure en Simple Minds dat hun limiet bereikt was, dan haalden ze dit jaar Neil Young binnen.
FUIF DAGENLANG
Tien dagen lang wordt er in Lokeren gefeest. “De verklaring voor die haast decadent lange periode, is simpel”, legt Cools uit. “In 1975 waren de optredens verspreid over twee weekends, en met de jaren zijn die naar elkaar toe gegroeid.” Eerst was er een ‘brugdag’ : de wekelijkse marktdag op woensdag. Later kwam er een extra ‘brasdag’, maandag. En ook de resterende dagen werden snel ingepalmd. “Dat de Feesten tien dagen duren, maakt deel uit van het succes, omdat we op die manier alle kosten van geluid en podium kunnen verdelen.”
EET NIET UIT ANDERMANS HAND
Een festival dat naar je stad genoemd is, qua citymarketing kan dat tellen. En toch ontvangt de vzw van geen enkele – stedelijke noch Vlaamse – overheid subsidies. Tot eind jaren negentig kregen ze nochtans steun van de Vlaamse Gemeenschap, maar die schrapte hen van de lijst wegens ’te platte programmatie’. Intussen floreert de vzw zonder steun. Hoeveel het jaarlijkse festivalbudget bedraagt, willen Daeninck en Cools niet kwijt. Het ene jaar maken ze een bescheiden winst, het andere jaar licht verlies. Maar een blik op hun jaarrekening leert dat ze intussen een mooie spaarpot van ruim 3,5 miljoen euro hebben opgebouwd, geen overbodige luxe in een sector waar alles geprefinancierd wordt. “We zouden zelfs geen subsidies willen”, zegt Cools. “We hebben een structuur die werkt en we hoeven uit niemands hand te eten.”
PAARDENWORSTEN EN SNOTTEBALE
Last but not least. Gastronomie op zijn Lokers. Sinds de Britse zanger en vegetariër Morrissey drie jaar geleden alle paardenworsten op het festival verbood (zie top vijf memorabele momenten), is de beroemde lekkernij nog meer in trek op de Grote Kaai. Het recept (met tomatensaus, geen bruin bier zoals in Dendermonde !) komt van de Lokerse slager Willy Van Moeseke, al dertig jaar vaste leverancier van de paardenworsten op de Lokerse Feesten. Zijn geheime ingrediënt is naar verluidt een boterham met mosterd in de saus. Elke dag gaat er honderd kilogram worstenvlees over de toog. Uitschieter is de jaarlijkse metalavond : dan komen de alleenstaande mannen. De worst doorspoelen kan met een Kaaiman, het bier dat speciaal voor de veertigste editie gebrouwen wordt. Of met een Bloeneuze, Pieskouse, Schieëfzieëkere, Woaterkieken, Vuistertablette of Snottebale. Een cocktailteam snuistert elk jaar in het Lokers dialectwoordenboek op zoek naar originele benamingen. Enkel op de metalavond is het daar niet aanschuiven.
Van 1 tot 10 augustus, www.lokersefeesten.be
DOOR VEERLE HELSEN
De vzw Lokerse Feesten heeft welgeteld één werknemer in dienst. Het volledige festival draait op vrijwilligers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
