De exuberante filmster Gloria Swanson was in de periode van de stomme film hét voorbeeld van de verfijnde vrouw, gepassioneerd door diamanten. Rond haar stralende persoonlijkheid werd de nieuwe expo Diamond Divas in het Antwerpse Diamantmuseum opgebouwd.

Diamonds are a girl’s best friend, zingt Marilyn Monroe tijdens een van haar meest historische scènes in de film Gentlemen prefer Blondes. Met deze onvergetelijke oneliner heeft de Hollywooddiva diamanten gepromoot zoals niemand ooit tevoren. Vooral de Moon of Baroda, een gigantische kanariegele diamant die Monroe droeg tijdens de promotie van de film, sprak erg tot de verbeelding. Deze steen van Indiase oorsprong kent een indrukwekkende geschiedenis, die eeuwen in de tijd teruggaat. De edelsteen kon onder meer de Maharadja van Baroda en keizerin Maria Theresia van Oostenrijk bekoren. Hij werd verwerkt in een halssnoer, daar later weer uitgehaald en in 1944 verkocht aan Meyer Rosenbaum, een juwelier uit Detroit, die hem in bruikleen gaf aan Marilyn Monroe. Daarna verdween de diamant voor lange tijd in een privécollectie.

Voor het eerst sinds zestig jaar is de Moon of Baroda weer op een tentoonstelling te bewonderen, samen met beeldmateriaal van zijn meest gekende draagster. Aan de hand van deze legendarische diamant worden het levensverhaal en de persoonlijkheid van de diva ontrafeld, en de manier waarop zij het juweel heeft gepromoot. In het echte leven bezat Monroe overigens weinig diamant. Zij was de eerste die diamanten in bruikleen droeg – een marketing tool die tegenwoordig nog navolging kent op de rode loper.

Het verhaal van Marilyn Monroe en de Moon of Baroda is slechts één van de vele schitterende facetten op Diamond Divas. Al voor de vierde keer organiseert het Antwerp World Diamond Centre een expo met uitzonderlijke diamantjuwelen, waarvan de vorige edities een groot publiek konden bekoren. Was Living Diamonds (2002) al succesvol, dan wil Diamond Divas een nog groter en internationaler publiek naar de diamantstad lokken. De nieuwe tentoonstelling spreekt inderdaad niet alleen liefhebbers van exquise juwelen van de grootste huizen aan, maar al wie ook maar een beetje geïnteresseerd is in filmsterren, koninginnen en hedendaagse diva’s.

Los van hun intrinsieke kwaliteiten, zijn heel wat diamantjuwelen onlosmakelijk verbonden met hun draagster. Ze geven een fascinerend inzicht in de persoonlijkheid van hun eigenaars : vaak invloedrijke vrouwen, die zowel op modevlak als cultureel erg vooruitstrevend bleken. Naast hun passie voor diamanten vallen deze dames op door hun verfijnde smaak, hun innerlijke kracht en vrije geest. Hun levensstijl en kleding beïnvloedde hun tijdgenoten, waardoor ze echte trendsetters werden. Enkele voorbeelden van deze diamanten diva’s en stijliconen van hun generatie zijn keizerin Eugénie van Frankrijk en Elisabeth van Oostenrijk, beter bekend als Sisi.

Gekroonde Hoofden

Liever dan voor een historische aanpak, opteert de tentoonstelling voor een thematische opbouw in drie categorieën diva’s : Gekroonde Hoofden, Rich & Famous en De Rode Loper. Keizerin Eugénie van Frankrijk behoort alvast tot de eerste categorie : die van de koninklijke diva’s.

Als laatste keizerin van Frankrijk en echtgenote van Napoleon III (keizer der Fransen van 1852 tot 1870) oefende Eugénie een uitermate grote invloed uit op de mode van die tijd. Haar aristocratische elegantie, prachtige jurken van Charles Frederic Worth en legendarische juwelen zijn goed gedocumenteerd in de schilderijen van haar favoriete portretschilder Winterhalter. Het was ook in deze periode dat een aantal grote juwelenhuizen aan de Parijse place Vendôme het licht zagen en inspeelden op de steeds groter wordende vraag naar unieke diamantjuwelen.

Haar schitterende devant de corsage (broche) met bladmotieven, te bewonderen op de tentoonstelling, is een typisch voorbeeld van de toenmalige heropleving van de naturalistische stijl in de juweelkunst. Een ander prachtig voorbeeld van deze stijl is de diamanten corsagebroche (ca. 1855) van prinses Mathilde Bonaparte, met een grote gebeeldhouwde rozenbloesem, volledig bezet met in roosvorm geslepen diamanten. Hier symboliseert het diamantjuweel op voortreffelijke wijze de persoonlijkheid van zijn draagster. Rozen waren namelijk een onlosmakelijk onderdeel van het leven van prinses Mathilde Bonaparte, de nicht van Napoleon I. In haar kasteel in Saint-Gratien hield ze literaire en artistieke salons met onder meer Marcel Proust, Gustave Flaubert en Jean-Auguste Ingres en in de tuin van het kasteel wijdde ze zich vol passie aan het onderhoud van haar rozen. Wellicht waren het deze bloemen die haar later verleidden tot de aankoop van de schitterende corsagebroche van de Parijse juwelier Theodore Fester.

Na de dood van de prinses, in 1904, werden haar juwelen geveild in Parijs. De rozenbroche kwam in het bezit van een Franse juwelier, om vervolgens door Cartier verkocht te worden aan mevrouw Cornelius Vanderbilt III, ‘de koningin van de New Yorkse society’. Ook Vanderbilt was gefascineerd door de corsagebroche, die ze als favoriet juweel steevast droeg bij formele portretten.

Rich & Famous

Uiteraard kende elke historische periode haar eigen diva’s. De tentoonstelling benadert deze term dan ook vanuit een ruim en hedendaags perspectief. Zo ontstond er na de Industriële Revolutie (vanaf de 19de eeuw) een groep rijke industriëlen, waarvan de vrouwen en erfgenamen behoorden tot de meest welgestelden ter wereld. Deze rijke en vooruitstrevende dames vormen een ander type diva dan de Gekroonde Hoofden. Ze komen in de expo naar voor als Rich & Famous. De hoeveelheid diamanten die deze vrouwen droegen, was een directe maatstaf voor de status van hun echtgenoot. Opvallend is ook dat diamant steeds als symbool van macht werd aanzien. De edelsteen had een sterke symbolische waarde.

Dat gaat terug tot India, waar diamant oorspronkelijk werd gevonden. De Indiërs verkochten hun schitterende edelstenen ook aan de Romeinen. Omdat deze een voorkeur hadden voor kleurstenen, kenden de Indiërs een symbolische meerwaarde toe aan de stenen. Diamant zou volgens hen beschermen tegen het boze oog en ziektes, en je onoverwinnelijk maken. Het woord komt niet voor niets van het Griekse adamastos, dat ‘niet te temmen, onbuigbaar’ betekent en bij uitbreiding ‘onoverwinnelijk’. Keizers en koningen droegen daarom, ter bescherming, talrijke diamanten als ze naar het slagveld trokken. Tot in de Middeleeuwen mochten trouwens alleen mannen, én Mariabeelden, diamant dragen.

Dit in sterk contrast met de diva’s uit de jaren 30-40, zoals Barbara Hutton, die verzot was op weelderige diamantjuwelen. Haar tijgerbrocheclip (1957) was maar één van de vele exuberante juwelen die ze van juwelenhuis Cartier bezat. Deze kleindochter van warenhuismagnaat Woolworth was een van de rijkste vrouwen ter wereld, maar kende geen geluk in haar privéleven. Als ‘Poor Little Rich Girl’ werd ze door Noel Howard muzikaal vereeuwigd. Dat tragische element is trouwens een terugkerend gegeven in het leven van diva’s, waardoor ze menselijker worden voor een groot publiek.

De Rode Loper

De link tussen Hollywood en diamant is een verhaal apart. Op veel gebieden zorgde de filmbusiness voor een uitzonderlijke promotie van diamantjuwelen. Door een diamant te kopen kon het publiek immers zélf een klein stukje van de Hollywoodglamour bezitten. De meeste mensen konden zich geen Rolls-Royce of villa permitteren, terwijl een klein diamantje wél binnen bereik lag. “Diamonds are a girl’s best friend” en “diamonds are forever”, plachten filmsterren graag te zeggen : van een man ben je nooit zeker, een diamant heb je echt voor eeuwig !

Eén van die legendarische filmdiva’s met een voorliefde voor verfijnde diamantjuwelen was de Mexicaanse actrice María Félix, een prominente figuur van het gouden tijdperk van de Mexicaanse cinema. Haar schoonheid en flamboyante persoonlijkheid maakten van haar een wereldberoemd icoon. In 1968 bestelde ze een slangenhalssnoer bij Cartier, dat zich als gegoten rond de hals van zijn draagster slingerde.

Van Madonna wordt dan weer de diamanten tiara tentoongesteld, die ze droeg tijdens haar huwelijk met Guy Ritchie (22 december 2000). De Edwardiaanse tiara werd omstreeks 1910 gemaakt van 765 geslepen diamanten en kan omgevormd worden tot een halssnoer. Naar verluidt koos Madonna dit juweel omdat ze vond dat het perfect paste bij haar trouwjurk van Stella McCartney.

Ook van supermodel en filmster Rebecca Romijn zijn enkele uitzonderlijke juwelen te zien, zoals het Organdie-halssnoer met in roosvorm geslepen diamanten (Michelle Ong voor Carnet). Verder nog de diamanten manchetarmbanden die Romijn droeg tijdens de promotie van de film Femme Fatale, waarin ze een geslepen juwelendief vertolkt. Enkele unieke juwelen die de bekoorlijke verschijning van Monica Bellucci, Catherine Deneuve en Uma Thurman hebben gesierd, konden uiteraard ook niet ontbreken op deze unieke expo over diamanten diva’s.

Diamond Divas, 11 april tot en met 8 juni 2008, Diamantmuseum Provincie Antwerpen, Koningin Astridplein 19-23, 2018 Antwerpen, 03 202 48 90.

www.diamonddivas.be, www.diamantmuseum.be

Door Evelien Bracke