Ooit waren de Toscanen trots op hun bruine wijn. Ze noemden hem brunello. Gelukkig is de wijnbouw rond Montalcino sterk geëvolueerd. Nu de wetgeving nog.

Met zijn wettelijke normen slaat Brunello di Montalcino alles. Hij moet zo lang verouderen dat hij pas op de markt mag vanaf 1 januari van het vijfde jaar na het oogstjaar. Sinds 1 januari 2006 is er dus de 2001. Met die wijn maken we kennis op de jaarlijkse proefmarathon in Montalcino. Minstens twee jaar van zijn jeugd bracht hij op hout door en zeker vier maanden op fles. Vroeger waren die vaten haast exclusief foudres van Slavonische eik, goed voor een mensenleven. De wijn erin evolueert haast niet, maar verschraalt en krijgt smaakjes van oud hout. Modern ingestelde wijnmakers verkiezen de eiken barrique (225 l). De invloed van vers hout is veel heilzamer : eiktannines, een intensere kleur en een zachte oxidatie doorheen de houten wand.

De proever kan gemakkelijk ontdekken of de wijn op barriques gelagerd werd. Kijk hoe de wijn zich tegen de glaswand gedraagt : de smalle contactzone ( meniscus) kan men ‘openleggen’ door het glas schuin van zich af te houden. Vatlagering geeft ‘spanning’ aan de meniscus : de kleurovergang verloopt over een korte scherpe zone, hoe schuin men het glas ook houdt. De wijnkleur zelf is briljant en uitgezuiverd van kleine stofdeeltjes. De glans van vatgelagerde wijn komt van het vele oversteken, het overbrengen op een proper vat waarbij de bezinkresten en het stof achterblijven. Kortom, spanning en glans zijn kenmerken van vatgelagerde wijn. Op de grote foudres gaat veel charme verloren : de wijn krijgt een bruine nuance en de meniscuszone verbreedt.

Brunellowijnen waarvan men verwacht dat ze het vat niet kunnen overleven, mogen onder de DOC Rosso di Montalcino al na één jaar op de markt komen. De wet legt géén lagering vast. Zo kan men rosso treffen met uiterst fis fruitig karakter naast door vatlagering gestructureerde rosso, die veel weg heeft van een evenwichtige brunello. De wijnboeren mogen ook meteen brunellopercelen voorbestemmen voor rosso. Dan mag er iets meer geoogst worden, 9 in plaats van 8 ton per hectare. Die wijn kan nooit opklimmen tot brunello, het omgekeerde traject kan dus wel.

Gemiddeld worden elk jaar zes miljoen flessen brunello gemaakt en drie miljoen rosso, voor een waarde van 143 miljoen euro (in 2004). Tot 60 procent van de brunello wordt geëxporteerd. Daarom hoeft het niet te verwonderen dat elk tuintje binnen het DOCG-gebied beplant is. Eén op de vijf brunelloproducenten heeft een wijngaard die kleiner is dan één hectare, de helft heeft niet eens drie hectare. Toch bottelen 200 van de 250 boeren zélf. Dat is een teer punt : zulke kleine bedrijven kunnen niet investeren in modern en proper materiaal. Wellicht is dat de reden waarom we nog zoveel gebrekkige wijnen aantreffen : ongeveer 50 van de 150 geproefde brunello’s van 2001 vertonen aanwijsbare fouten, erg genoeg om ze af te wijzen. Kleine eigendommen, maar wel groot geld : een hectare wijngaard van brunello gaat nu van de hand voor 500.000 euro.

De Montalcinoheuvel waarop het gelijknamige stadje is gebouwd, reikt tot 660 meter boven de zeespiegel en heeft een zeer diverse samenstelling van de wijnbodems : klei, schist, rots en zelfs alluviale gronden. De druivensoort is een kloon van sangiovese die ter plekke brunello heet. Die naam verwijst naar de zacht bruine kleur die de wijnen van de grondlegger Ferruccio Biondi Santi vertoonden na vele jaren houtlagering. Vandaag is een bruine kleur eerder een teken van sleet dan een kwaliteitsreferentie.

Helaas is de brunellomarkt erg lui : de crisis slaat overal toe, de voorraden zwellen aan en de prijzen dalen. “Bij de kelder kost een brunello nu 16 tot 20 euro, de rosso gaat voor 5 of 8 euro de deur uit”, aldus Stefano Campatelli, de directeur van het Consortium. “De 2001 die we nu proeven, behaalde als kwaliteitsindex vier sterren op een schaal van vijf. Ook 2005 kreeg er vier. Die sterren reiken we niet aan onszelf uit, dat doet een onafhankelijke commissie van twintig oenologen.”

Brunello 2001 in het glas

We vermelden enkel de onberispelijk goede wijnen.

Piancornello (smakelijk), Poggio Antico (evenwichtig), Poggio il Castellare (aangenaam fris), Poggio San Polo (ruim, aangenaam), Sancarlo (smakelijk), Sassodisole (geknoopt), Sesta di Sopra (fijn traditioneel), Siro Pacenti (wat streng in het verse hout), Villa Cipressi (groot, statig), Talenti (lang), Tenuta di Sesta (gezond oud hout), Tenuta Greppone Mazzi (geknoopt), Tenuta Valdicava (donker fruit), Tornesi (goede traditie), Uccelliera (donker fruit), Verbena (goed gestructureerd), Villa Le Prata (geknoopt, smakelijk), Abbadia Ardenga (traditionele finesse), Argiano (aangenaam fris), Brunelli (streng accent), Camigliano (gezonde tannines), Capanne Ricci (smakelijk), Casanova di Neri (smakelijk), Castelgiocondo (diep en gestructureerd), Castiglion delBosco (statig, compact), Coldisole (diep fruit), Collemattoni (rond, aangenaam), Colleoni (diepe structuur), Crocedimezzo (rond, aangenaam), Donatella Cinelli Colombini (statig, geknoopt), Cupano (gezond oud hout), Fanti (donker fruit), Il Forteto (zacht en krachtig), Terralsole (lengte met eenheid ), Il Paradiso diFrassina (ontwikkeld klassiek), Il Poggiolo Beato (stevig, geknoopt), La Fortuna (zacht en krachtig), La Lecciaia (heel genuanceerd), La Poderina (zachte structuur), LaRasina (structuur), La Serena (mooi fruit), La Togata (diep zwart fruit), La Velona-Monade (krachtig, evenwichtig), Lambardi (fruitig vers), Luciani (smakelijk), Mocali (grote wijn ), Montecarbello (groot, krachtige smaak).

Chianti Classico

Van de drie grote Toscaanse DOCG-wijnen (Chianti Classico, Vino Nobile en Brunello) is enkel Chianti vrij van overheidsbetutteling : zoals in alle grote wijngebieden ter wereld mag de wijn op de markt komen als de producent hem goed vindt. Zo konden we onlangs al de wijn van 2005 proeven, primeurstalen uit de barriques, en ook de 2004 die al voor de helft gebotteld is. Van de 85 stalen 2004 waren er 31 onberispelijk goed en dus aan te raden (ook 22 volkomen slecht) en van de 46 stalen 2005 waren er 16 excellent, de rest was dun en zuur en te mijden.

We proeven excellente 2005 uit de vaten van : Carpineto, Casale dello Sparviero, Castelli del Grevepesa, Castello di Ama, Castello di Bossi, Fattoria Le Fonti, Fontodi, La Mirandola, Le Corti Corsini, Rocca di Castagnoli, San Felice, Villa Branca, Villa Cafaggio,

Proeven van Chianti 2004

De wijnen van 2004 zijn haast allemaal gereed om op fles te gaan, vele zijn trouwens al gebotteld. We proeven 90 stalen, blind uiteraard. Hier komen de onberispelijke aanraders.

Carpineto (fruitig, perfect geknoopt), Castelli del Grevepesa (smakelijk, fruitig, geknoopt), Castello di Fonterutoli (diepe kleur, grote wijn), Castello di Meleto (smakelijk), Castello di Tizzano (streng accent), Castello di Verrazzano (grandioos, een reus), Cecchi-Messer Pietro di Teuzzo (goed gestructureerd met hout), Colle Bereto (zachte lengte), Concadoro (grandioze smaakeenheid, een reus), Fattoria di Petroio (modern gestructureerd), Fontodi (goede structuurtannines), Le Corti Cor-sini (diep, smakelijk, geknoopt), Le Fonti (smakelijk, elegant ensemble), Mannucci Droandi (grote eenheid, een reus), Poggio Bonelli (structuurtannines), Poggiopiano (streng accent), Rocca delle Macie (geknoopte lengte), San Fabiano Calcinaia (smakelijk), San Felice (smakelijk, niet diep), San Martino (grote zachte eenheid), Torraccia di Presura (een reus), Val delle Corti (zeer smakelijk), Valiano (mooi getemd hout, mooi fruit), Vignamaggio (geknoopte en zachte smaak met grote persoonlijkheid), Villa Cafaggio (smakelijk evenwicht).

Vino Nobile di Montepulciano

Vino Nobile moet twee jaar verouderen voor hij verkocht mag worden. Nu komt dus de 2003 op de markt. Toch mogen we al nippen van enkele stalen 2005, een regenachtig jaar zoals overal in Toscane. Boscarelli is wat dun op het einde, Valdipiatta is erg gewoon en opvallend bitter, Icario is beladen met uitbundig fruit van zwarte bessen, Carpineto is fruitig en compact, Avignonesi mist concentratie en Del Cerro is een monument van fruit en structuur.

Vino Nobile moet voor minstens 70 procent gemaakt zijn van de lokale sangiovesekloon prugniolo gentile, de rest is meestal de traditionele canaiolo nero en wat merlot of mammolo. Een trend is de perceelgebonden wijn, wat men in het Frans een cru zou noemen. 2003 bevat enkele verbluffende voorbeelden van die selezione.

Proeven van 2003

We vermelden alleen de onberispelijk goede wijnen.

Carpineto (gespannen, haast inktachtige kleur, gesloten statige neus. Zachte smaak, structuurtannines), Icario (briljante kleur, wat open aan de rand, frisse neus en een kleine reductietoets die snel wegebt in het glas. Smakelijke zachtheid en mooi gestrekt evenwicht), Contucci (verse inktkleur en een toegevouwen neus met frisheid na hevig walsen. De smaak is aangenaam tot en met het einde. De beste Contucci ooit), Fassati (mooie briljante inktkleur met een brede frisse meniscus, statige en getemde neus. Zeer smakelijk evenwicht tot het einde), Del Cerro (gespannen briljante inktkleur, houtondersteunde neus van fruit en eenheid. Foutloze gesloten smaak met wat streng accent. Grote toekomst), La Ciarliana (mooie zachte kleur met een brede rand en veel donkere somberheid in het volume, de neus is van gezond oud hout, maar misschien ook iets stofferigs. In de mond komt traditionele glorieuze smakelijkheid. Een type), Le Bèrne (mooi sombere volumekleur met een brede zachte rand en een gezonde statige ruime neus. Evenwichtige smaak, structuurtannines), Lodola Nuova (mooi diepe, sombere kleur met een brede rand, statige wijnneus. Ronde smaak met lengte en evenwicht. Tradi-tionele kwaliteit), La Braccesa (gitzwarte kleur met grote spanning, uiterst korte miniscus, gezonde gesloten neus. De smaak is goed met hout doortimmerd en wat massief. De commerciële merlottoets is verdwenen) Poliziano (briljante inktkleur, goed ontwikkelde neus. Grandioze en zachte smaak met structuur), Tenuta di Poggio Uliveto (briljante inktkleur met veel spanning, statige ruime wijnneus. Smakelijke lengte en evenwicht tot het einde).

Nobile 2003 ‘Selezione’

Bindella ‘I Quadri’ (inktachtige concentratie, een wat bruine evolutierand, de neus is fijn van oude vernis. Ronde, aangename smaak. Traditioneel type), Casa Vinicola Triacca ‘Santavenere’ (inktachtige kleur met een zachte rode nuance in het volume, de neus is van vers hout en zacht. Evenwichtige smaak met goed geknoopte lengte), Icario ‘Vitaroccia’ (goede, haast inktachtige kleur. Gezonde, gelaagde neus. Frisse goede wijnsmaak, volkomen in orde), Fattoria del Cerro ‘Antica Chiusina’(totaal inktzwart van kleur met een nuance van vers aan de meniscus, de neus is gesloten, maar toont massa’s zwart fruit na hevig opschudden. De smaak is een duo van fruit en structuurtannines), Nottola ‘Vigna del Fattore’ (gitzwarte briljante kleur. Statige, gedrongen wijnneus. De smaak is schitterend goed fris en met gestructureerde lengte), Romeo ‘Lipitiresco’ (briljante inkt met een dieprode nuance, houtgedragen neus van zwart fruit), Villa Sant’Anna ‘Poldo’ (briljante, zwarte inkt en een neus van zwart fruit. Grandioze smaak tot het einde).

Door Herwig Van Hove

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content