U wil wel iets veranderen in uw omgeving, maar u hebt het al zo druk, u hebt geen geld, en aan Gandhi’s daden kunt u nooit tippen. “Stop met excuses verzinnen”, zegt John-Paul Flintoff. “Iedereen kan het verschil maken.” De Britse schrijver schreef een boekje om ons op weg te helpen, met lessen uit de geschiedenis. Knack Weekend mocht bij hem in de leer.

1 Snoer uw innerlijke criticus de mond

Ik ben te oud. Ik ben niet creatief genoeg. Ik heb geen universitair diploma. Ik heb zo weinig tijd. Hoe kan ik, een eenling in een wereld van miljarden, nu iets veranderen ? In onze strijd om de wereld te verbeteren, is er veel dat ons kan dwarsbomen. Maar de grootste hindernis is dat stemmetje in ons hoofd. “Het houdt ons tegen om in actie te schieten”, zegt Flintoff. “Zo geraak je natuurlijk nergens. Probeer daarom die negatieve gedachten te herkennen en ga ermee in dialoog. Bedenk wat een goede vriend zou antwoorden.”

Ik : “Ik ben Nelson Mandela niet, wat kan ik nu veranderen ?”

Vriend : “De wereld veranderen is niet alleen voorbehouden aan ‘grote geesten’. Ook Mandela is ooit begonnen door een eerste, kleine stap te zetten.”

2 Zoek uit wat u boeit

Sommige mensen hebben geluk en weten precies wat ze in de wereld willen veranderen. Maar voor de meesten onder ons is dat niet zo duidelijk. Er zijn zoveel problemen om ons heen, waar beginnen we ? “Om erachter te komen wat je aanspreekt, moet je letten op de verhalen die je aan vrienden en collega’s vertelt”, zegt Flintoff. “Praat je over de klimaatverandering ? Over de slechte gewoonten van mensen ? Over nieuwe uitvindingen ? Luister naar je instinct. Zolang je niet weet welke problemen en oplossingen je echt interesseren, of kwaad maken, kun je geen actie ondernemen.”

“Een andere manier om te achterhalen waar je het verschil wil maken, is terugdenken aan gebeurtenissen uit het verleden die je het gevoel gaven dat je leefde. Probeer te analyseren waarom dat zo was. Voelde het goed om een buur te helpen? Om te knutselen met psychiatrische patiënten?”

3 Maak het concreet

U hebt een idee van welke zaken u interesseren, beslis nu welke bijdrage u wilt leveren. “Maak het heel concreet”, zegt Flintoff. “Vermijd algemene doelen als ‘het klimaat redden’. Formuleer je missie in één zin en benoem de persoon of personen die baat kunnen hebben bij je actie.”

Dat kan zo klinken : “Ik wil minder vlees eten” – “Ik wil kinderen uit kwetsbare gezinnen helpen met hun huiswerk” – “Ik wil een kerstfeest organiseren voor mijn straat”.

Klinkt uw plan om de wereld te verbeteren niet erg ambitieus in vergelijking met Moeder Theresa’s daden ? “Niet erg”, zegt Flintoff, “zolang het maar betekenisvol is voor jou en anderen er op de een of andere manier ook beter van worden. Natuurlijk zijn veel mensen bezorgd om grote thema’s als armoede en oorlog, maar als je daarvoor geen specifieke oplossing hebt, kun je moeilijk iets veranderen. Besef dat je een groter probleem moet aanpakken in kleine stappen.”

4 Begin

Wat kunt u in de komende 24 uur doen ? “Als je de komende 24 uur geen eerste stap kunt zetten, zal het nooit gebeuren”, zegt Flintoff. “Neem pen en papier en noteer ideeën voor je eerste stap en de volgende stappen. Het maakt niet uit of ze praktisch of onpraktisch zijn, serieus of frivool. Belangrijk is om minstens twintig ideeën te verzamelen, daarna kun je schrappen wat niet dienstig lijkt. Stel dat je je auto wilt verkopen om het milieu te sparen, dan kan een eerste stap zijn dat je hem te koop zet op een zoekertjeswebsite.”

In zijn boek schrijft Flintoff ook over de Amerikaanse onderzoeker Gene Sharp, die een overzicht gemaakt heeft van 198 geweldloze actievormen die hun nut doorheen de geschiedenis al bewezen hebben. Van spandoeken tot een open brief of weglopen uit een vergadering waar u niet wil zijn: inspiratie genoeg voor uw eerste stappen.

5 Wat hebt u nodig?

Denk na over de middelen die u nodig hebt om tot actie over te gaan. Fysieke middelen zoals materiaal en geld zijn belangrijk, maar ook uw persoonlijke kwaliteiten spelen een rol : vaardigheden, ervaring, emotionele capaciteiten. “Benoem je sterktes, eigenschappen die je in een sollicitatiebrief zou zetten. Maar ook je beperkingen kunnen interessant zijn. We denken vaak dat het ons aan talent ontbreekt om iets te veranderen, dat houdt ons tegen. Maar ieder beschikt over interessante ervaringen. Woon je in een flat zonder balkon en mis je groen in je omgeving ? Dan ben je misschien de geknipte persoon om van een braakliggend stuk grond in je buurt een guerrillatuin te maken.”

6 Stel een team samen

Veel mensen vinden het moeilijk om hulp te vragen aan anderen, maar dit is een belangrijke stap. “Anderen bij je missie betrekken maakt het leuker”, zegt Flintoff. “En het leidt tot betere resultaten. Zoek uit wie je kan helpen. Dat kan een mentor of expert zijn, ook vrienden en familie. Denk aan personen die jou in het verleden al steunden, of iemand die jij al eens uit de nood hielp. Breng je netwerk in kaart. Kies mensen met een enthousiaste houding, een negatieve attitude slorpt je energie weg. Mensen vinden het vaak fijn om betrokken te worden bij een positief verhaal, als je hen wijst op hun toegevoegde waarde voor het project. Wees heel specifiek in wat je van hen verwacht. Maar geef hen ook de kans om te weigeren, of om later mee te doen.”

7 Maak het aantrekkelijk

Het is niet altijd makkelijk om collega’s en vrienden warm te maken voor de grote problemen in de wereld, en de oplossing ervan. Veel mensen vinden het een akelig en onplezierig onderwerp. “Als je alleen de negatieve aspecten benadrukt, zullen veel mensen afhaken”, zegt Flintoff. “Probeer goed doen aantrekkelijk te maken en niet alleen noodzakelijk, door de positieve kanten van de uitdaging te belichten. Wil je je buren warm maken voor het milieu, dan voelen ze zich misschien slecht als je hen enkel zegt dat ze niet meer mogen reizen met het vliegtuig. Maar geef hun de overschot aan appels en pompoenen uit je tuin, en ze kweken volgend jaar misschien wel hun eigen tomaten.”

8 Actie!

U hebt nu een plan, tijd voor actie. Geef uzelf een streefdoel en een deadline. Maar wacht niet met genieten tot het doel bereikt is. “Focus op de kleine stapjes,” zegt Flintoff, “het zijn mini-overwinningen die je zelfvertrouwen geven om door te gaan.”

“Tot slot nog een kleine waarschuwing. Zelfs als je met de beste bedoelingen te werk gaat, kunnen je acties onbedoelde gevolgen hebben, of zelfs schade aanrichten. Dat moet je accepteren. Mensen die de wereld verbeteren laten zich niet doen door wanhoop, ze scheppen ruimte voor hoop. Ze ervaren het leven als een avontuur, niet als een reeks deprimerende gebeurtenissen waar ze geen vat op hebben. Ze klagen niet over het werk dat nooit ophoudt. Ze worden er juist vrolijk van, want zo is er altijd iets te doen.”

De wereld veranderen, door John-Paul Flintoff, is onder meer verkrijgbaar bij The School of Life in Antwerpen.

Door Elke Lahousse