Het aanbod van vouwfietsen was nooit zo groot, en straks is er ook de autofiets. Een overzicht.

Een jaar geleden liepen we stad en land af op zoek naar vouwfietsen. We kwamen met een onverwacht grote oogst terug. Daartussen de aristocratische Moulton, nog altijd de Rolls Royce onder de vouwfietsen, de zeer handige Brompton, onze persoonlijke favoriet, en de Friday Bike, een Amerikaans fabrikaat dat in vele versies op de markt is. Intussen stond de markt niet stil, en dat is begrijpelijk. Naarmate de mobiliteit van de auto afneemt, neemt de behoefte aan alternatieve manieren van verplaatsen toe. En daar ligt de toekomst van de vouwfiets.

Het paleis van de vouwfiets ligt aan het Europaplein in Amsterdam, bij Eddy Tromm, die een dozijn merken in huis heeft en jaarlijks pakweg vijfhonderd Bromptons aan zijn klanten slijt. Daar blijkt dat een vouwfiets niet per se klein hoeft te zijn. De Deense Galaxe Cykler ziet er min of meer uit als een doordeweekse fiets, maar dan met smalle houten spatborden, een houten kettingbeschermer en een ragfijn kader. Voor de Galaxe inspireerde Niels Keld Madsen zich op de Parabike van de Engelse fabrikant BSA, die al vouwfietsen maakte voor het Engelse leger in de Boer War. Het fenomeen dook weer op tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen valschermspringers behoefte hadden aan een transportmiddel waarmee ze zich snel in veiligheid konden brengen. De Parabikes werden in trosjes gedropt en door de militairen uiteengeplooid. Ze waren voor eenmalig gebruik bestemd: als de valschermspringers uit de gevarenzone waren gesprint, lieten ze de fiets gewoon achter. Bij de slag om Arnhem werden ze met duizenden gedropt, en nog onlangs stootte een Hollandse boer bij het ploegen op een achtergelaten exemplaar. De Deens Galaxe wordt onder- en bovenaan het frame samengevouwen maar wordt met 28-duimswielen natuurlijk nooit een klein pakket. Reken op 62.605 fr.

De Duitse firma Riese und Müller omschrijft haar Birdy als een Faltrevolution, een vouwrevolutie. De vouwfiets bestaat uit een frame waarin de stevige oversized monotube uit aluminium opvalt, én de lelijke maar doeltreffende afvering van de voorvork. Daardoor is de Birdy veel minder elegant dan de Brompton, waarop hij ten dele is geïnspireerd. Het geheel wordt in dertig seconden samengevouwen, weegt 10,7 kg, is behoorlijk compact en kost 44.555 fr.

De Engelse Tactic Panache is nagelnieuw, volledig uit aluminium gebouwd en voorzien van degelijke, wat dure onderdelen. Met zijn 16-duimswielen is hij heel compact samen te vouwen. De Panache kreeg een kettingbeschermer mee, uitstekende remmen, en een grip shift (draaischakelaar). Hij weegt maar 11,4 kg en rijdt nog goed ook. Te koop voor 27.645 à 35.701 fr.

Eddy Tromms persoonlijke voorkeur gaat uit naar de Micro van de Engelse fabrikant Cresswell, met drie of vijf versnellingen. Het ontwerp ving al wat prijzen, en bezit een frame in staal en aluminium wielen. De eenvoudigste uitvoering weegt maar 10,5 kg en laat zich opvouwen tot een pak van 70x32x48 cm. Prijs: een zeer betaalbare 21.831 fr. Voor de lange-afstandfietser wordt de Fold It-versie aangeraden met grotere wielen en een 3-, 5- of 7-versnellingsnaaf, een combinatie die al 13,5 kg weegt. In het meest gesofisticeerde geval kost die 33.231 fr.

Zelf zweren we nog altijd bij de oude Brompton. Er bestaan zo’n vier types van, en hij beschikt nog steeds over een apart appeal omdat hij zo elegant oogt en zo heerlijk rijdt. Bovendien scharniert het achterwiel vrij; het wordt slechts van het hoofdgedeelte gescheiden door een rubberen bal die dienstdoet als vering. Na twintig seconden samenvouwen blijken er ineens vier piepkleine wieltjes op het bagagerekje te zitten, waardoor de Brompton als een rolschaats kan worden verdergetrokken. Een charmant Engels geheel dat tussen 26.450 en 37.000 fr. kost en aangevuld kan worden met talrijke accessoires.

De Amerikaanse Bike Friday bestaat inmiddels in vele gedaantes, van zeer sportief tot meer toeristisch. Een uitstekende fiets die iets te omvangrijk wordt samengeplooid tot een pak van 89x74x24 cm. De prijzen variëren tussen 39.950 en 89.500 fr.

En natuurlijk is er ook de Moulton van die eigenzinnige Sir Alex Moulton, die al 35 jaar experimenteert met fietsen en de grondlegger was van de ophanging van de Mini – al werd zijn ontwerp omwille van de kosten maar voor de helft gebruikt. De moderne Moultons bezitten een spaceframe met hele dunne verbindingsstukken en daardoor een heel aparte look. De volksversie, de APB, kost ongeveer 60.000 fr., weegt 13,5 kg en is niet zo eenvoudig uit elkaar te halen. Twee minuten demonteertijd is in vouwfietsmiddens een eeuwigheid. De Moulton AM GT is the real thing, een sportieve broer met zestien versnellingen, uitstekende rijeigenschappen en de inmiddels beroemde dubbele vering. De meest authentieke Moulton met 16-duimswielen wordt in één minuut uit elkaar gehaald en samengelegd tot een pak van 78x58x30 cm, samen 12 kg licht. De prijs is nog verrassender dan het ontwerp: reken op ongeveer 250.000 fr. voor de eigenzinnigste aristocraat.

Helemaal een buitenbeentje is de CMPCT van de Zeelandse firma M5 van Bram Moens, sinds jaren een naam van vertrouwen in vouwfietsen. Zowel het hoofdframe als het stuur van deze fiets worden gevouwen maar met zijn aparte bouw, zijn voorwiel van zestien duim en een achterwiel van twintig duim wordt hij toch nooit echt compact. Prijzen enkel op aanvraag.

Maar er is meer nieuws. De echte toekomst van de vouwfiets wenkt in Amsterdam, waar we een afspraak hebben met Oscar Zwiers, de man achter Urban Solutions. Zijn bedrijf verkoopt niet in de eerste plaats vouwfietsen, maar mobiliteit. “De aantrekkingskracht van de auto is zijn flexibiliteit, en daarom zijn alternatieve oplossingen nooit echt populair geworden. Het openbaar vervoer mikt op grote, veelgebruikte assen, en mist daardoor die flexibiliteit. Men wordt met tram, trein of bus nooit helemaal ter bestemming gebracht. Terwijl de auto zichzelf heeft vastgereden in een wereld waar de urbanisatie nog toeneemt, en de parkeertarieven de hoogte inschieten – om nog van het rekeningrijden te zwijgen. Daarom is het eerste mobiliteitsproduct van Urban Solutions een autofiets, die ik nog het best kan omschrijven als een new spare wheel. De autofiets helpt je verder op momenten waarop de auto dat niet meer kan.”

Doen alle vouwfietsen dat niet, meneer Zwiers?

“Helemaal niet, omdat je ze niet in auto’s vindt. Vouwfietsen hebben een slecht geitenwollensokkenimago, zijn vaak onhandig en rijden zelden echt goed. Dat komt omdat de fiets zelf nauwelijks is geëvolueerd, het licht nog altijd stuk gaat, de kabels altijd in de weg zitten en bij het plooien je vingers nog altijd onder het vet raken. Natuurlijk bestaan er nu mountainbikes met dikke banden en flitsende kleuren, maar in wezen is de fiets dezelfde gebleven. En mountainbikes gaan over het verkopen van emotie, niet van mobiliteit.”

Urban Solutions bestaat nauwelijks twee jaar en steunt voor zijn werking op de fabrikant van fietsenonderdelen Koch Kleeberg BV en op de designfabriek Gijs Industrial, die in hetzelfde gebouw zit en voor de metro in Hongkong o.m. de bewegwijzering van 13.000 borden ontwikkelde. Vorig jaar presenteerde Urban Solutions de Tango, de vouwfiets die autofiets genoemd wordt en waarvan Zwiers hoopt dat hij gewoon als accessoire bij de auto kan worden verkocht. Omdat hij daar thuishoort. Inmiddels is hij met een paar enthousiaste autoconstructeurs in gesprek, maar het is nog even wachten op concrete resultaten.

Opmerkelijk is alvast dat de Tango gebouwd werd als een auto, met een koetswerk dat de onderliggende technologie verbergt waardoor geen kabels, kettingen en dynamo te zien zijn. De klassieke remmen werden vervangen door een hydraulisch systeem dat via een paar drukknoppen op het stuur wordt bediend, de ketting zit verpakt in een beschermende doos, en de Tango krijgt zowel voor- als achteraan een elastomeer suspensie mee. Voor- en achtervork grijpen slechts aan één kant in op hun as, waardoor het samenvouwen makkelijker en eleganter gaat, en de Tango er ook opgeplooid erg netjes en handig uitziet. Dat samenvouwen gaat in drie bewegingen volgens het Triple Folding System: stuurstang en zadelpen worden platgelegd, waarna het geheel rondom een centraal punt wordt opgevouwen tot een pakket van 60 op 60 cm, dat maar 22 cm hoog is en nog goed zou rijden ook. Opgevouwen past de Tango zonder probleem in elke autokoffer. De eerste exemplaren van de Tango reizen als prototype de wereld rond: even was er een Tango te zien in het Londense Design Museum, dan weer in Taiwan. Terwijl in Amsterdam enthousiaste faxen uit Australië en het Verre Oosten binnenlopen. Als alles goed gaat, staat de klassieke Tango met 20-inchwielen, die 12 kg weegt en een wielbasis van één meter heeft, binnenkort voor pakweg duizend dollar in de winkel. Een tweede versie die nog beter in de auto past zou met 16-duimswielen worden uitgerust. Leveringen van de eerste Tango worden volgend jaar in april voorzien en tegen die tijd zijn opties als een tas, een 7-speedversnelling en schijfremmen klaar.

Maar daarmee is het verhaal niet ten einde. Urban Solutions droomt al van een inniger samenwerking met een autofabrikant waarbij de Tango vanaf de eerste pennenhaal mee ontwikkeld wordt met de auto. Daardoor zou de vorm van de koffer perfect kunnen samengaan met de vorm van de fiets, net zoals dat met het reservewiel het geval is. En alsof dat nog niet volstaat, buigt Urban Solutions zich al over verdere oplossingen voor de vastslibbende mobiliteit, waarbij een elektrische step tot de verdere mogelijkheden behoort.

Invoerders van vouwfietsen:

Bike Friday, Green Gear Cycling, Tel. (09) 383.75.21.

Brompton, Vlerick Fietsen, Tel. (09) 282.47.09.

RM Birdy, Cyclorent Tel. (03) 226.95.59

Moulton, Galaxe, Cresswell en Tactic bij Tromm Tweewielers in Amsterdam, Tel. (0031) 20.664.20.99.

M5, Brakstraat 11, NL-4331 TM Middelburg, Nederland, Tel. (0031) 118.62.87.59.

Pierre Darge / Foto’s DSP-Jean Patrick Meert