Alpbach is niet alleen het mooiste dorp van Oostenrijk. Het kreeg ook de titel ?meest bebloemde oord van Europa”. Slimme koppen uit de hele wereld verzamelen er iedere zomer.

FRANS VUGA FOTO’S : M. DEKEMPENEER E.A.

Van het hele huis werd slechts de Stube verwarmd. De temperatuur in de slaapkamer daalde hier ’s winters tot min 10. We kregen een zak met verwarmde kersenpitten mee naar bed.” Zestiger Andreas Schiessling doet zijn verhaal bij de foto’s in het Bergbauernmuseum, een vier eeuwen oud boerenhof in het Tiroolse Alpbach. Tot in de jaren ’50 bewoonde hij met zijn familie het kloekhouten gebouw met twee verdiepingen.

Alpbach ligt 1000 m boven de zeespiegel en telt 2400 inwoners. Evenveel als er runderen zijn. Anders dan in het naburige Wildschönaudal, waar de bewoners massaal naar Brazilië uitweken, blijft het aantal veetelers er de laatste 50 jaar onveranderd. ?De meesten hebben in de winter wel een andere baan, als skileraar en zo”, vertelt Schiessling.

Het terras van elke verdieping heeft zijn toiletten. Een laag kubusvormig zitje met rond gat voor de kindjes, een hogere zit voor volwassenen. ?Afvoer ontbrak. Na de winter droegen de vrouwen de inhoud van de putten naar de almen, als bemesting van de hoge zomerweiden. Dat gebeurde met rugkorven, kilometers ver. Vorig jaar begroeven we nog een vrouwtje van 93. Ik heb het haar nog zien doen. Ze werd geboren toen de petroleumlamp hier nog niet was doorgedrongen.” Schiessling laat zien hoe ze vorige eeuw verlichtten met lampjes, bestaande uit een glazen bolletje met wiek in vlasolie. En met kaarsen, natuurlijk, uit bijenwas gegoten in houten vormen.

In de Rauchküche demonstreert de man nog een primitievere wijze van verlichten. Hij steekt een vlammetje aan een hardhouten spaander, die vastzit in een ijzeren klem. De speciale schaaf om de spaanders te maken, staat in een hoek. ?Een wonder dat vrouwen bij al dat zawkee-licht kunstwerken borduurden”, zegt hij.

De rookkeuken, dertig centimeter lager gelegen dan de rest van de gelijkvloerse verdieping, is de enige overgebleven en nog werkende Rauchküche van het dal. Merkwaardig is de kippenren achter de open vuurhaard op de grond. De kippen overwinterden in een gangetje, voorzien van houten tralies. Een voorloper van de huidige batterij. Alleen bevond ze zich in de keuken. ?Hygiëne was tot vorige eeuw de regel van bergboeren niet. Ze wasten hoofd en voeten, maar zelden de rest. Vanaf Kerstmis tot Pasen werden geen kleren gewassen.”

De vondst van een bronzen bijl geeft aan dat de buurt in de voorhistorie werd doorkruist. Ierse en Schotse monniken bekeerden er in de 8ste en 9de eeuw de Retisch-Beierse gemeenschap tot het christendom. Begin 15de eeuw bleek de ondergrond er rijk aan koper en zilver. In de daaropvolgende periode hield de mijnbouwonderneming van de Fuggers uit het Beierse Augsburg administratief en juridisch kantoor in Böglerhof en Jakober. Nu twee hotels die, ondanks restauratie, geschiedenis ademen. Böglerhof, onder meer de moeite van een bezoek waard om zijn 17de-eeuwse ijzeren brandkastdeur en de oude Stube, is ook de honk van het Europees Forum dat sinds een halve eeuw, jaarlijks in augustus, vooraanstaande politici en intellectuelen naar Alpbach lokt. Deze zomer staan o.m. de muntunie en de Europese integratie op het programma. Het Forum is in 1945 opgericht door filosoof Simon Moser en student geschiedenis Otto Molden, die uit het verzet tegen het nazi-regime kwam. Hoe het verhakkelde Oostenrijk en Europa wederopbouwen op andere grondvesten dan dictatuur, en ons laven aan onvergiftigde intellectuele bronnen ? Dat was de opgave. Duitsers, Amerikanen, Zwitsers, Fransen, Amerikanen reageerden in eerste instantie op het appél. Later meldde zich, behalve de econoom Friedrich August von Hayek en de filosofen Karl Popper, Theodor Adorno of Herbert Marcuse, zelfs de Indiase premier Indira Gandhi.

Het was op zo’n Forum-samenkomst dat Nobelprijswinnaar Erwin Schrödinger (van de Schrödingervergelijking in de atoommechanica) zich liet verleiden om in Alpbach lange perioden van zijn laatste jaren te slijten, om er uiteindelijk begraven te worden (1961). Onder een ijzeren kruis, in de schaduw van de kerk, zoals iedereen. Hoewel hij ongelovig was.

De vraag is of het signalement van zijn laatste rustplaats binnenkort verdwijnt. Want de gemeentelijke regel gunt de familie van overledenen slechts twintig jaar het beheer van een plek op het kerkhof. Mogelijk verdwijnt het grafschrift met de formule van Schrödinger nog eerder dan het duizend-shillingbiljet, waarop een fysicus staat afgebeeld.

Elke avond steken nabestaanden op bijna alle graven de gestandaardiseerde kaars aan in de gestandaardiseerde, rode plactic huls. Een vreemd gezicht ’s nachts. De weggetjes zijn zo goed verlicht dat passanten over de begraafplaats lopen om hun weg te bekorten.

De Oostenrijkse televisiekijkers bekroonden Alpbach in 1983 tot mooiste dorp van het land. ?Het behoudt die titel, bij gebrek aan opvolger”, legt Renate Danler van de toeristische dienst uit. ?De opzet van het plebisciet was zo duur en gecompliceerd, dat de televisiemakers er zich niet meer aan waagden. Ondertussen vereremerkte een internationale jury Alpbach in 1993 met mooist bebloemde dorp van Europa.”

Rustig is het er ook, bij afwezigheid van transitverkeer. De weg loopt er namelijk dood op de flanken van de 2400 meter hoge Galtenberg. Met 160 kilometer gemerkte wandelwegen worden nog andere gasten dan congresgangers aangetrokken. Mountainbikers, ruiters, tennissers, schutters (luchtgeweer) kunnen er hun gerief huren.

In de winter reiken meer dan 20 kilometer alpiene skipistes tot 2100 meter hoog. De loipen voor langlaufers zijn even lang. Het is geen oord voor après-ski-tijgers, maar voor gezinnen en individualistische genieters.

Andreas Schiessling in de Rauchküche met kippenren op de achtergrond.

Alpbach put charme uit de plaatselijke competitie onder gezinnen om het mooist bebloemde huis.

Het graf van Nobelprijswinnaar Erwin Schrödinger, voorzien van de Schrödingerformule uit de atoommechanica.

Geen transitverkeer en 160 km gemerkte wandelwegen : voor een vakantie zonder stress.