Designer Jasper Morrison ontwierp een tot de essentie gereduceerd bureausysteem. “Ik wilde een kantooromgeving creëren die niet alleen warmer en zachter zou zijn, maar misschien ook creatiever.”

Enkele weken geleden, in de Londense showroom van fabrikant Vitra, stelde Jasper Morrison zijn nieuwste geesteskind voor : ATM, een werkvlak met vier poten en enkele accessoires, of anders gezegd : het bureaumeubel tot zijn essentie gereduceerd. Morrison, een van de meest bewonderde designers van zijn generatie, is geen vlotte spuier van propagandapraatjes. Hij stond die middag wat onwennig tussen een groepje journalisten uit België en Frankrijk, zelfverzekerd en schuchter tegelijk. “Er komt een moment in je carrière”, zegt hij, “dat je bepaalde uitdagingen moet aangaan. Kantoor-systemen, bijvoorbeeld. Ik was er klaar voor.”

“ATM is zowel voor kantoor als thuis bedoeld. Ik wilde een warmere, zachtere en misschien ook creatievere kantooromgeving creëren. Want kantoormeubilair is vaak te institutioneel en te ingewikkeld. Je hebt bij wijze van spreken een handleiding nodig om zo’n bureausysteem te kunnen gebruiken. Dat wilde ik alvast vermijden.” Hoe hij dat heeft aangepakt ? “Ik heb het mysterie van de kantoortafel weggehaald. Ik heb me in de plaats gezet van de gebruiker van een bureausysteem. Ik heb gekeken wat er ontbreekt. Me afgevraagd hoe je van de tafel een nuttiger, bruikbaarder tool kunt maken. Gezocht naar middelen om ons het leven gemakkelijker te maken.”

Met die middelen bedoelt Morrison de accessoires. Aan de tafelpoten zijn bijvoorbeeld haken bevestigd, waarmee orde kan worden gebracht in elektriciteitskabels, en onder het tafelblad hangt een soort net waarin bijvoorbeeld transformatoren kunnen worden gestopt. Verder zijn er draaibare werkbladen, dossierladen, mappen en lampensteunen. Die accessoires kunnen worden geschroefd in de kabelgleuven. Een schermfilter be-schermt de ogen van de computergebruiker, rolwagentjes voor hangmappen en dossiers zorgen voor extra bergruimte. Tot het gamma behoren ten slotte ook nog twee vergadertafels. Morrison en zijn medewerkers hebben drie jaar aan het systeem gewerkt, in nauwe samenwerking met zijn opdrachtgever, de fabrikant Vitra. “Ik wilde het designproces visueel minder opvallend maken, ten gunste van voorwerpen die gemakkelijker te gebruiken zijn en die op langere termijn deel gaan uitmaken van de dagelijkse omgeving”, aldus nog Morrison.

ATM, alias de Advanced Table Module, is leverbaar, maar nog niet helemaal af. Het systeem wordt nog verder ontwikkeld en er wordt nog gesleuteld aan het kleurengamma (voorlopig is ATM uitsluitend in het wit verkrijgbaar). “Ik wil kleuren die samen werken”, zegt Morrison. “Met een aantal van die tafels in één kantoorruimte krijg je op die manier een collage van kleuren, eerder dan één kleur.” Kleur noemt de designer “fantastisch moeilijk” en vraagt dan ook veel tijd, bijvoorbeeld “omdat natte verf niet dezelfde kleur heeft als gedroogde verf : je moet telkens weer opnieuw beginnen. Het volstaat overigens niet om gewoon een leuke kleur te kiezen. Als je beslist om met kleur te werken, dan moet je er iets interessants mee doen.”

Morrison is met zijn studio, Office For Design, begonnen in 1986. Hij heeft sindsdien meubilair ontworpen voor gereputeerde bedrijven als Cappellini, Alias, Magis en Vitra. Hij was eregast van Interieur Kortrijk in 1994 en ontwierp de stadstram van het Duitse Hannover, naar aanleiding van de Wereldtentoonstelling in 2000. Op dit moment werkt hij aan een bureaustoel voor Vitra, die logischerwijze een verlengstuk zal zijn van ATM, en aan een mobiele telefoon voor een niet nader genoemd merk. Ook voor de Japanse winkelketen Muji broedt hij op plannen, maar van dat ambitieuze project mogen de eerste resultaten pas over een jaar verwacht worden. Iets eerder, in januari 2004, komt Rowenta op de markt met zijn huishoudtoestellen, waaronder een waterketel, een toaster en een koffiemachine.

Morrison wou er in Londen nog niets over kwijt, tenzij dit : “Als je nu in de winkels rondkijkt, dan vind je geen enkel toestel dat juist is.” Wat is dan zo anders aan zijn apparaten ? “Ze zijn goed ontworpen, aangenaam om te gebruiken. Te veel elektrische toestellen zijn dat niet. Ze geven je geen goed gevoel.” Hoe laat hij zijn voorwerpen een goed gevoel verspreiden ? “Er zijn enkele geheimpjes. Bij mijn koffiezetapparaat hoef je niet langer te zoeken naar een filter of koffielepel.”

Morrison, die jaren geleden een boek publiceerde over lepels ( A Book of Spoons, uitgegeven door Imschoot in Gent), ontwerpt voor het eerst zelf een bestek, straks verkrijgbaar bij Alessi. Een hele opdracht, moeilijker dan verwacht. “Je denkt dat je wel weet wat een vork is. Maar de eerste pogingen zijn totaal mislukt. We hebben een vijfde prototype gemaakt. En pas nu zit het juist.”

Wat zijn favoriete ontwerp is, vraagt een journalist. Morrison krabt zijn kruin en zegt dat hij twijfelt tussen de Air Chair, een goedkope plastic stoel voor Magis, en de Tray Table, een hybride van plateau en tafeltje uit het aanbod van Alessi. “De prijs is goed, het materiaal is goed. Het zijn zeldzame projecten waarbij alles klopt. Sommige ontwerpen worden beter met de tijd, andere worden slechter. Succes kan afhangen van het moment waarop je je ontwerp maakt. De vorm kan op dat moment juist lijken, maar later verkeerd blijken te zijn.” Heeft hij zich dus wel eens vergist ? Natuurlijk wel. Hij verwijst naar zijn boek Everything but the Walls. De voorwerpen waarover hij minder tevreden is, staan helemaal achteraan afgedrukt, in miniatuur.

Wat de functie is van esthetiek ? “Sfeer creëren en de dingen vereenvoudigen. Een ingewikkelde kantoortafel is niet esthetisch, noch bruikbaar. Dat is ook wat ik altijd zeg tegen beginnende designers : leer kijken, leer de dingen zien. Je moet kijken. Evalueren. Dat kan een soort obsessie worden. Maar door te kijken kun je leren wat werkt en wat niet werkt.”

Heeft de designer niet het gevoel dat hij zo ongeveer alles al gedaan heeft ? “Ik denk dat we tegenwoordig meer betrokken worden bij projecten dan vroeger. Als jong designer kun je gewoon een voorwerp bedenken. En dat volstaat. Maar na een tijd wil je ook op andere niveaus betrokken worden. Ik wil met mijn projecten altijd iets meer bereiken.” n

Tekst Jesse Brouns

“Een ingewikkelde kantoortafel is niet esthetisch, noch bruikbaar.”